Fćrsluflokkur: Líkamsmannfrćđi

Pípa mánađarins er gyđingapípa

Pipe of the month
Pípa mánađarins er augsýnilega gyđingapípa. Konunglega Pípufrćđafélagiđ í Hollandi (PKN) hefur kosiđ ţessa pípu sem pípu júnímánađar 2019.

Pípan var framleidd af ţýskum pípuframleiđanda, Julius Wingender & Co í Höhr-Grenzhausen í Westerwald ekki alllangt frá Koblenz og miđja vegu milli Bonn og Frankfurt am Main. Pípan er frá lokum 19. aldar. Haus pípunnar er úr brenndum leir en hálsinn er úr beini.

Fyrirtćkiđ Julius Wingender sérhćfđi sig m.a. í pípum sem sýndu  kynţáttum. Ţađ er ađ segja, hausarnir voru međ andlitseinkennum eđa stereotýpum mismunandi ţjóđa og kynţátta. Ţađ var vitaskuld í takt viđ tímann, ţegar Ţjóđverjar og margir ađrir voru á kafi í flokkun á rösum og manngerđum til ađ hafa einhvern til ađ líta niđur á. 

Kannski hefur ţađ ţó alls ekki vakađ fyrir Wingender og hans pípugerđarmönnum. Ţeir hafa líklega búist viđ ađ gyđingar keyptu fyndnar gyđingapípur, Tyrkir  og svartir menn negrapípur o.s.fr. Ég er ţó ekki alveg viss. Ţjóđverjar eru dularfullur ţjóđflokkur. Einnig má spyrja hvort Wingender hafi selt Ţjóđverjapípur međ feitan pulsuţjóđverja međ einglyrni og 5 hnakkadellur eđa pípur eins og ţá sem ég hef sett neđst viđ grein ţessa.

Pijp van de Mand Juni 2019
Ekki taka ţó allir ţessum pípum vel og antropómorfískar pípur međ stór nef geta jafnvel í sumum löndum talist til gyđingahaturs. Ég er vitaskuld ađ tala um land viđundranna, Bandaríkin. Á Bandaríska Helfararsafninu, US Holocaust Memorial Museum í Washington, má finna ţessa pípu á međal safngripa.

USHMM Pipe
Pípu ţessa hér fyrir ofan kalla sumir Bandaríkjamenn gyđingafordóma. En ţjóđ sem kýs yfir sig appelsínugulan forseta og önnur furđudýr á ég orđiđ mjög erfitt međ ađ taka alvarlega, enda hefur stór hluti ţjóđarinnar ávallt veriđ á kafi í gyđingahatri. Pípa ţessi á Helfararsafninu í Washington minnir mig á engan síđri mann en góđvin föđur míns Ottó Arnald Magnússon (Ottó Weg) sem var međ nákvćmlega eins nef.

Menn, sem eru međ stór nef og bogin eins og ég er međ, eru venjulega stoltir af nefi sínu. Ég hef ađeins tekiđ eftir  öfund manna međ smáar og tíkarlegar kerlingasnoppur, frekar en ofsóknum vegna nefstćrđar minnar. Menn vita vel ađ stćrđ nefja gefur ýmsar ţarflegar vísbendingar. Ef menn ţola ekki slík nef og telja ţau til gyđingahaturs, er kannski eitthvađ ađ hjá ţeim sem telja svo vera.

600-x-300-nose-shaper

Lengi hefur veikgeđja fólk og hégómagjarnt veriđ í stríđi viđ stór og falleg nef. Ţetta tćki, nefbreytirinn Zello, var fundiđ upp í Ţýskalandi á fyrri hluta 20. aldar. Mönnum gat, ađ sögn framleiđanda, međ notkun ţessa tóls áskotnast grísk-rómverskt fornmálanef ađ lokum.

Nun hab´ ich jetzt echt die Nase voll

10631466_1


Out of Africa - or Eurasia

Homo-erectus-702x336

Hér fer Fornleifur mjög langt aftur í tímavél sinni til ađ kynna niđurstöđu íslensk vísindamanns í Lundi. Eldra getur ţađ vart orđiđ. Ţetta er jafnvel óţćgilega fornt fyrir Fornleif, ţó hann kalli ekki allt ömmu sína í forneskjunni.

Haldiđ skal aftur til ţess tíma er sum okkar urđum eldklár og ţenkjandi: sapiens sapiens, međan ađrir héldu áfram ađ vera bara sapiens, og jafnvel hálfgerđir imbecilles, eđa imbar og "silly".

Laglegi pilturinn, á myndinni hér fyrir ofan, er ekki mjög ósvipađur sumum af ţeim knattspyrnuhetjum sem berjast í Rússlandi ţessa dagana. Ţá er ég ekki ađ velta fyrir mér hve útiteknir ţeir eru (litinn ţori ég ekki einu sinni ađ nefna). Ţessi kappi, sem var ekki hávaxnari en 12 ára íslenskur krakki, er framkallađur á grundvelli hauskúpu sem er um tveggja milljón ára gömul og sýnir Homo erectus, forföđur ţeirra mannskepna, sem brugđu undir sig betri fćtinum fyrir ca. 2 milljónum árum síđan: Ţessi manntegund sem voru eđalmenni frá Afríku sem gengu upprétt, tók međvitađa ákvörđun eins og Bjarni F. Einarsson fornleifafrćđingur myndi kalla ţađ. Ţeir höfđu slitiđ barnsskónum í nokkur milljóna ára áđur en ţeir héldu í mikla langferđ norđur á bóginn. Ekki miklu síđar en fyrir um ţađ bil 1,8 milljónum árum, var erectus-ćttin búin ađ dreifa sér um ţađ sem síđar var kallađ Evrópa og Asía.

homo-sapiens

Homo Sapiens Sapiens, ţrútinn um augun af allt of miklum hugsunum og ákvörđunartökum

Karlinn hér fyrir ofan var hins vega yngri og var hann nokkuđ glúrnari en forfeđur hans sem flykktust norđur á bóginn. Hann er afkomandi ţess á efri myndinni. Ţessi mynd er gerđ eftir beinaleifum manns sem mun hafa veriđ uppi fyrir um 150.000 árum síđan; Og nokkurn veginn ţannig litu fyrstu forfeđur okkar einnig út, ţegar viđ af tegundinni homo sapiens sapiens byrjuđum ađ greinast ađ fullu frá Homo sapiens Neanderthalensis, fyrir meira en 500.000 árum síđan, einhvers stađar í Evrasíu.

Íslenskur vísindamađur, Úlfur Árnason, prófessor emerítus í sameindarţróunarfrćđi í Lundi, greindi frá ţeim skilnađi fyrir tveimur ári síđan í áhugaverđri grein tímaritinu Gene, á mjög sannfćrandi hátt. En fyrst fyrir 150.000 árum, eđa ţar um bil (ţetta er ekki svo nöje), hafi homo sapiens sapiens snúiđ til Afríku frá Evrasíu. Ţannig ađ skilja, ađ fyrstu viti bornu mannverurnar sem bjuggu í Afríku komu frá Evrópu og Asíu. 

Ţetta eru ugglaust ekki allir eftir ađ éta hrátt og eins hratt og niđurstöđur í ţróunarfrćđi mannsins og erfđafrćđi breytast, gćti sú kenning ţegar veriđ orđin úreld án ţess ađ ég vissi ţađ - en ég hef ekki haft spurnir af neinu nýrra. 

En ef fyrstu fullvita Afríkumennirnir voru "Evrópumenn" (frá svćđum núverandi ESB) eđa "Asíubúar", mćtti til gamans segja í anda ESB-keisarans Merkels, ađ ţeir Afríkumenn sem nú leita til Evrópu í miklum mćli, sér og sínum til ţćginda, séu bara ađ snúa aftur til síns heima. Tyggiđ á ţví, sem haldiđ í hreinum nasisma ykkar ađ Íslendingar séu óflekkuđ "ţjóđ" (sjá t.d. ţetta rugl). 

Ég heyrđi fyrst um frćđileg afrek Úlfs Árnasonar frá uppeldisföđur hans Gils Guđmundssyni, sem ég hitti oftar en einu sinni í flugvélum á leiđ til Íslands á 9. áratugi og rćddi viđ hann á Kastrup flugvelli. Ţá var Úlfur Árnason ađ vinna viđ erfđafrćđi hvala, ţar sem hann hefur unniđ mikiđ og ţarft starf.

Mér ţykir grein Úlfs Árnasonar, Out of Africa hypothesis and the ancestry of recent humans: Cherchez la femme (et l´homme) (sjá einnig ţessa frásögn í öđru riti) mun merkilegri en ţađ sem Íslensk Erfđagreining er ađ gera; T.d. ţađ skemmdaverk ađ ţeir fengu ađ  bora í tennur 97 íslenskra kumlverja sem hvíla á Ţjóđminjasafninu og rađgreina efniđ úr tanntökunni til ađ fá tölfrćđilega óhaldbćra niđurstöđu sem ekki segir neitt marktćkt (sjá hér), um leiđ og eldri rannsóknir međ öđrum ađferđum sem ekki reiđa sig á hiđ heilaga efni DNA, sameindina Deoxyribonukleinsýru, er hunsađar.

Jú, ţađ urđu greinilega ekki allir sapiens sapiens í einum grćnum hvelli. Stundum held ég ađ langt sé í ađ allir nútímamenn geti státađ sig af ţessu tegundaheiti, t.d. ekki forseti Bandaríkjanna, en í honum held ég ţó frekar ađ hafi orđiđ stökkbreyting, sem valdiđ hefur alvarlegri heilaskerđingu. Hugsiđ ykkur: Allt ţetta erfiđi viđ kynbćtur í gegnum hundruđ ţúsundir ára til einskis.


Einn á kjammann II

Jaaaaw

Kjálkar eru ein af sérgreinum Fornleifs, enda eru kjálkaliđir Íslendinga ţeir einu sem ekki eru hrjáđir af gigt og eymslum og oftast léttir og liđugir fram í rauđan dauđann og jafnvel lengur hjá sumum.

Brot úr kjamma forföđur míns, sem talađi yfir sig, fannst nýlega viđ hellismunna í Misliya (Müsli?) í Ísrael. Greint var frá ţessu í grein í Times of Israel í gćr. Telja sérfrćđingar ađ ţar sé komiđ elsta dćmi um ađ menn hafi veriđ ađ rífa kjaft eftir ađ vitsmunaveran Homo Sapiens fór í ferđalag sitt frá Afríku. Brotiđ sem er úr efri kjálka er taliđ vera vera um 177.000 til 194.000 ára gamalt.

Ef ţađ er rétt (og leyfist manni ađ efast ađ vanda) er ljóst ađ Ingólfur Sapiens hjá Útsýn í Eţíópíu fór međ hópa fólks til Landsins Helga. Sapiens ćttbálkur hómóanna í Afríku varđ víst fyrst til í Eţíópíu fyrir um 160.000 til 200.000 árum síđan. Sapiens ćttin hafđi ţví vart veriđ til í meira en 17.000 ár, ţegar en hún fór ađ álpast í utanlandsferđir. Eru sumir afkomendanna á leiđarlokum ferđarinnar (Íslandi) enn međ ferđafiđringinn í genamenginu - og nú eru ţeir sem urđu of seinir til fyrir um ţađ bil 170.000 árum ađ leggja líf og limi sína í hćttu til ađ komast norđur á bóginn í kuldann og sćluna.

Engar holur, eđa eins og sagt var í Golgata-auglýsingunni hér um áriđ "tannlćknirinn ţurfti bara ekkert ađ bora".

Elsti Homo Sapiens utan Afriku

Fyrri grein Fornleifs um kjálka.


Landnámskonur Íslands voru ekki kynlífsţrćlar frá Bretlandseyjum!

dyflinarvitleysan.jpg

Nýjar rannsóknir Eriku Hagelberg prófessors í Osló og samstarfshóps hennar sýna greinilega, ađ íslenskar landnámskonur voru ekki sóttar af norskum körlum til Bretlandseyja, gagnstćtt ţví sem DNA rannsóknir á vegum Íslenskrar Erfđagreiningar (deCODE) hafa taliđ okkur trú um í 14 ár (sjá hér). 

Hluti af sjálfstćđisbaráttu Íslendinga var leit af ţjóđar- og /ţjóđernisímynd, sem féll ađ kröfunni um fullveldi og sambandsslit frá Danmörku. Hinn íslenski "Kelti" varđ ţess vegna til á 20. öld sem hluti af ţjóđarbyggingu (nation building) Íslendinga. Sumir fundu hjá sér ţörf til ađ skapa ţjóđarímynd og ţjóđerni sem var allur öđruvísi en ţađ sem mađur sá í Skandínavíu, og sér í lagi Danmörku. Ţannig var leitađ til frásagna af írskum konungaafkomendum í Íslendingasögum og öđrum heimildum. Í stađ norrćnna konunga var nú reynt ađ skýra nýfundin séreinkenni Íslendinga međ áhrifum frá landnámsmönnum af göfugum ćttum sem jafnvel voru konungabörn frá Írlandi, ţótt ţeir hefđu komiđ sem ţrćlar og ambáttir til Íslands.

heim_til_dublin_1252228.jpg

Áriđ 1993 buđu Samvinnuferđir-Landsýn Íslendingum heim til Dublin.

Međ uppblómstrun ţjóđrembulíkamsmannfrćđi 20. aldar jókst ţessi áhugi til muna. Vantrúađri menn kölluđu ţetta Kelta- eđa Írafár. Ţeir sem töldu sig hafa séđ ljósiđ hófu dauđaleit ađ hinum íslenska Kelta. Blóđflokkafrćđin reyndist í árdaga geta bent til uppruna Íslendinga á Bretlandseyjum, frekar en í Skandínavíu. Allar slíkar vangaveltur voru loks skotnar niđur. Ţađ varđ mörgum manninum erfitt ađ kyngja, og áfram héldu ţeir hörđustu ađ leita "keltneskra", gelískra og írskra áhrifa frá Bretlandseyjum í fornbókmenntum okkar. Mestur hluti slíkra frćđa var raus og langsóttur andskoti. Gćtu minni í frásögnum, nöfn og annađ vera áhrif sem alveg eins gćtu hafa borist til landsins á tólftu öld frekar en á ţeirri tíundu.

Sumir rauđhćrđir menn á Íslandi töldu sig vera ekta "Kelta", ţótt rauđa háriđ á Írlandi og í Skotlandi sé óalgengara en t.d. á Jótlandi og Noregi, og hefur ađ öllum líkindum ađ ákveđnu marki skiliđ eftir sig lit á Bretlandseyjum vegna veru norrćnna manna ţar á síđasta hluta Járnaldar. Rautt hár er reyndar ekki bara erfđaţáttur. En rauđa háriđ tóku menn mjög alvarlega. Einstaka menn snerust til kaţólskrar trúar vegna litarhafts síns og nýfundins skyldleika viđ írska konunga. Eitt sinn heyrđi ég frásögn af íslenskum lćkni, sem lifđi sig svo innilega inn í gelískt eđli sitt ađ hann réđst á búfrćđing og líffrćđing á veitingastađ í Reykjavík, vegna ţess eins ađ líffrćđingurinn hafđi leyft sér í grein ađ benda á ađ val gćti hafa orđiđ í blóđflokkakerfinu ABO á Íslandi í tengslum viđ farsóttir, ţannig ađ O blóđflokkurinn, sem lengi var tengdur "keltakenningum", hafi orđiđ algengur, ţar sem fólk međ A og AB blóđflokka dó frekar í ákveđnum farsóttum sem herjuđu á Íslandi. "Írski" Íslendingurinn var á síđasta áratug 20. aldar nćrri ţví ađ syngja sitt síđasta vers.

En ţá kom Kári O'Clone Stefánsson og deCODE til sögunnar. Ein af ţessu ósögulegum stađreyndum. Ţó svo ađ greindustu líffrćđingar Íslands vćru í upphafi margir mjög gagnrýnir á Íslenska Erfđagreiningu, ţá lokkađi fjármagn, frćgđ sem međhöfundaréttur ađ innihaldslausum greinum suma unga menn og lélega tölfrćđinga inn í hirđ Kára Stefánssonar. Einn ţeirra var Agnar Helgason. Ég kynntist Agnari lítillega áriđ 1998 ţegar viđ sóttum báđir mannfrćđiráđstefnu í Kaupmannahöfn og héldum ţar báđir erindi, og var hann ekki svo lítiđ gagnrýninn á keltafáriđ í íslenskum mannfrćđirannsóknum. Skömmu síđar (2001) birti hann hins vegar, ásamt öđrum, greinar ţar sem niđurstađa samanburđarrannsóknar á erfđamengi núlifandi Íslendinga var borđiđ saman viđ ţćr upplýsingar sem menn höfđu safnađ annars stađar.

"Iceland goes Mitochondrial"

Ţađ voru sér í lagi niđurstöđur á hvatberum (mitókondríum) Íslendinga, sem vöktu athygli. Agnar Helgason og Kári Stefánsson, sem eru báđir menn afar norrćnir ađ útliti og atgervi, svo notuđ séu fornar og ófrćđilegar skilgreiningar, töldu nú víst, ađ flestar konur sem komu til Íslands í öndverđu hefđu veriđ ćttađar frá Bretlandseyjum og hefđu ekki á neinn hátt veriđ skyldar "norskum" mönnum sínum. Međ öđrum orđum sagt, áttum viđ nú ađ trúa ţví ađ kynhungrađir norskir karlar hefđu allir sem einn brugđiđ sér í einhvers konar kynlífsferđ til Bretlandseyja til ađ ná sér í konur, sem ţeir drógu svo međ sér til Íslands, stundum sem ambáttir en einnig af eigin og frjálsum vilja. Síđan hófu ţeir ađ framleiđa Íslendinga.

Međ ţessari kenningu Agnars Helgasonar um kynlífstúrismann innbyggđan í hiđ heilaga Landnám, fundu menn sem voru haldnir miklu keltafári til endurreisnar. Ferđir til Dyflinnar og Glasgow fćrđust aftur í aukana. Á sumum varđ háriđ aftur rautt og menn fóru ađ spila keltneska tónlist á öldurhúsum Reykjavíkur. Lopapeysuvíkingar urđu nú ć óvinsćlli og ţegar Jón Páll sprakk undir lóđunum var The Icelandic Viking, risavaxinn, mislođinn og skyldleikarćktađur mađur međ offituvandamál, nćrri bráđkvaddur ţar sem hann var upphaflega skapađur: Á auglýsingastofunum í Reykjavík. Íslendingar brugđu sér nú á Hálandaleikana og í á Keflavíkurflugvelli heyrđi mann stundum ölóđa íslendingar segja frćndum sínum á Bretlandseyjum frá ţessum örugga skyldleika sem nú hefđi veriđ stađfestur í rannsóknarstofum eins af "óskabörnum" íslensku ţjóđarinnar. Keltnesk mynstur sáust nú á lopapeysum. Menn töluđu um ađ nú vćri kominn tími til ađ hćtta viđ alla skandínavískukennslu í skólum og hefja kennslu í River dance og haggisgerđ í stađinn.

Niđurstađa Agnars og teymis hans hefur vakiđ mikla athygli á Íslandi sem og erlendis. DeCode gat selt sig međ ţessari niđurstöđu og sjónvarpsefni frá Skandinavíu hvarf ađ mestu hjá RÚV. Hinn íslenski Kelti varđ stađreynd. Allir töldu sig vita betur en t.d. ţessi fornleifafrćđingur, sem reyndi ađ benda mönnum á ađ ekkert í fornleifafrćđinni eđa hefđbundinni líkamsmannfrćđi gćti bent til ţess sem Agnar og félagar hans héldu fram. DNA var framtíđin og ţađ lá stundum viđ ađ menn héldu ţví ađ hin nýja, fagra veröld vćri komin. Prófessor Gísli Pálson afreiddi alla ađra líkamsmannfrćđi nema DNA, sem nasisma.

Örfáir einstaklingar drógu eindregna niđurstöđu Agnars mjög í vafa og menn spurđu sig mjög hvert gott samanburđarefni Agnars var. Nćr engar rannsóknir á erfđaefni einstaklinga frá ţeim tíma sem landnámiđ átti sér stađ var notađ til samanburđar viđ hvatberana í frumum núlifandi Íslendinga.

Erika Hagelberg kemur til sögunnar

Nú er komin ný rannsókn, sem bráđvantađi, ţegar kenningunni um keltnesku kynlífsţrćla norsku víkinganna var fyrst sett fram. Prófessor Erika Hagelberg í Osló, sem mig minnir ađ hafi alist upp á Kúbu, hefur ásamt samstarfsfólki sínu rannsakađ erfđaefni í beinum einstaklinga í gröfum í Noregi frá síđari hluta járnaldar og víkingaöld (söguöld). Međ stćrra samanburđarefni en Agnar hafđi ásamt niđurstöđum hans, sem hann hefur látiđ í té, er nú ljóst ađ tilgátan eđa réttara sagt alhćfingin um mikinn fjölda kvenna frá Bretlandseyjum međal landnámsmann á Íslandi er fallin. Erika Hagelberg kom eitt sinn á ráđstefnu í Reykjavík sem Tannlćknafélagiđ bauđ til, ţar sem ég hélt einnig erindi. Ţađ var áriđ 1995, löngu áđur en Agnar var farinn ađ vinna međ DNA. Ţá varađi Hagelberg einmitt viđ ofurtrú á DNA rannsóknum og greindi frá hćttum viđ mengun sýna af fornu DNA.

Međ tilkomu rannsóknar Eriku Hagelbergs eru Landnáma og ađrar elstu ritheimildir okkar aftur orđnar áhugaverđar heimildir, skođi mađur upplýsingar um uppruna landnámsmanna í ţeim tölfrćđilega. Ţađ er auđvita ekki eina ađferđin frekar en DNA rannsóknir.

Niđurstöđur Eriku Hagelberg (lesiđ einnig um ţćr hér í alţýđlegri skýringu) koma einnig mátulega heim og saman viđ niđurstöđur Dr. Hans Christian Petersens, sem i samvinnu viđ mig rannsakađi og mćldi elstu mannabeinin á Íslandi sem varđveitt eru á Ţjóđminjasafni Íslands (sjá hér og hér). Mćlingar á hlutföllum útlimabeina elstu Íslendinganna sýna í samanburđi viđ mćlingar á öđrum ţjóđum frá ţessum tímum, ađ landnámsmenn voru fyrst og fremst frá Noregi. 10-15% voru frá Bretlandseyjum og um ţađ 10-15% voru ađ einhverju leyti og á stundum mjög svipađir Sömum, frumbyggjum Skandinavíu.

Ţađ ber ađ fagna rannsóknum Eriku Hagelberg og samstarfsmanna hennar. Ţćr er gott dćmi um hve skjótt veđur geta skipast í lofti í erfđavísindunum. Ađalvandi ţessarar greinar hefur lengi veriđ ađ menn hafa slegiđ of stórmannlega út tilgátum miđađ viđ hvađ litlar upplýsingar, lélega tölfrćđi og magurt samanburđarefni ţeir höfđu undir höndum.

Nú ţegar grein Agnars hefur veriđ gjaldfelld, og rađgreiningar hans orđnar lítils virđi, er hinn káti íslenski Kelti á ný mestmegnis ímyndunarveiki misrauđhćrđra manna og ţeirra sem sem hafa gaman af ađ hlusta á Dubliners og ađ drekka Guinness á krá, kalla börnin sín Melkorku, Brján, Patrek eđa Brendan eđa eru í Whiskeyklúbbi og "draga" í keltapilsi (Kilti) án nćrfata og horfa síđan á gamla skoska sjónvarpsţćtti međ Taggart ţar sem hann tautađi í sífellu "mudder". En mikiđ er ég viss um, ađ mestur hluti slíkra Brjána og Helga Keltasona séu í raun afturhaldssamir Norđmenn innst inni viđ beiniđ.

melkorka-litil.jpg

Melkorka In Memoriam: Ţannig sjá sumir Íslendingar hina konunglegu ambátt, Melkorku, sem nefnd er í Laxdćlu. Mér finnst ţessi vaxmynd af henni líkust norskri freyju međ plokkađar augnabrýr á botoxi. Flestar írskar konur eru dökkhćrđar, jafnvel svarthćrđar og grána fyrir ţrítugt. Ég hef alltaf haldiđ ađ ţćr sem vćru ljóshćrđar og rauđhćrđar á Írlandi vćru afkomendur norrćnna manna sem settust ađ á Írlandi. En hin rauđhćrđa stereótypa er vinsćl. Ţađ er skrýtiđ ţetta ör sem mađur sér á hálsi Vax-Melkorku. Var hún viđbeinsbrotin blessunin, eđa er ţetta merki eftir kynlífsok norrćnna fauta?

Ég er margoft búinn ađ lýsa gagnrýni skođun minni og vantrú minni á tilgátu Agnars Helgasonar um kvenlegginn á Íslandi hér á Fornleifi. Síđast gerđi ég ţađ hér í nýlegri og forlangri grein sem var hörđ gagnrýni á yfirreiđ Gísla Pálssonar félagsmannfrćđings um ranghala íslenskrar líkamsmannfrćđi. Gísli hélt ţví ranglega og afar óheiđarlega fram, ađ íslensk líkamsmannfrćđi á 20. öld vćri eins og hún lagđi sig aukaafurđ nasismans (ţjóđernisstefnu). Ţađ er einfaldlega ekki rétt. Hinn íslenski Kelti og DNA rannsóknirnar nútímans, ţar sem menn álykta stórt án samanburđarefnis, er miklu frekar afurđ öfgaţjóđernishyggju, ef nokkuđ er.

Agnar Helgason, sem einnig hefur veriđ nemandi og samstarfsmađur Gísla Pálssonar, verđur nú ađ skýra fyrir Íslendingum ţann mun sem er á niđurstöđu hans og Eriku Hagelbergs. Ţađ er mikill munur á, en vitaskuld er ekki viđ Agnar einn ađ sakast, ţegar hann fór ađ telja öllum trú um ađ hinar fögru íslensku konur vćru gelískar gellur. Hann vinnur međ unga frćđigrein sem ţróast mjög hratt og rannsókn og samanburđur hans er barn síns tíma. Hann hafđi svo ađ segja ekkert bitastćtt samanburđarefni viđ rannsókn sína á nútímaíslending. Erfđaefni nútímaţjóđar er heldur ekki ţađ besta til ađ rannsaka uppruna ţjóđa. Erfđaefni úr beinum frá fyrri tímum verđur ađ rannsaka til ađ fá rétta mynd. Rannsókn Hagelbergs er örugglega heldur ekki ţađ síđasta sem sagt verđur um samsetningu landnámsmanna, en hún er skref í rétta átt.

paske_ya-hagelberg200_1252235.jpg

Hér má hlusta á Eriku Hagelberg flytja áhugaverđan fyrirlestur um ţróun rannsókna á fornu DNA. Fyrir rúmum áratug varđ Erika enn og aftur frćg sem konan sem sökkti Kon-Tiki. Hún sýndi međ rannsókn á erfđaefni fram á ađ tilgátur Thors Heyerdals um uppruna fólks í Suđur-Ameríku og á Páskaeyjum, ćttu ekki viđ rök ađ styđjast.

Kristján Eldjárn hafđi mikla óbeit á Kelta- og Írafári sumra Íslendinga. Hann hefđi orđiđ ánćgđur ađ heyra um niđurstöđur Hagelbergs og samstarfsmanna hennar. Eldjárn var mikill andstćđingur Íra- og Keltafársins međal sumra manna á Íslandi, enda sá hann vitanlega ađ fornleifar studdu ekkert slíka ţanka og tilgátur.  Brekán, grjúpán, Kjaran og Brekkan og önnur orđ međ "gelískar" rćtur gćtu hćglega hafa komiđ međ ţrćlum sem Íslendingar náđu sér í á ţrćlamörkuđum Dyflinnar. Ţeir einstaklingar sem ţar fengust skýra hugsanlega ýmsa ţćtti sem má sjá í erfđamengi Íslendinga og viđ mćlingar hlutfalla í útlimabeinum manna. Ţeir ţćttir eru ţó ekki nćgilega afgerandi til ţess ađ halda ţví fram ađ formćđur Íslendinga hafi veriđ írskar og skoskar lassies. Ţađ var tálsýn.
sassy_lassie_adult_costume.jpg

Good bye you sassy, Icelandic Landnam-Lassie


Heil Hitler og Hari Krishna

gestur_3bb.jpg 

Eiđur S. Kvaran og Wolf Helmuth Wolf-Rottkay tengjast sögu íslenskrar fornleifafrćđi óbeint. Áriđ 1936 námu ţeir ólöglega á brott mannabein úr miđaldakirkjugarđinum ađ Skeljastöđum í Ţjórsárdal (sem sést hér á myndinni fyrir ofan sem var tekin er miđaldabćrinn á Skeljastöđum var rannsakađur áriđ 1939). Beinin fóru ţeir međ af landi brott. Ţau átti ađ nota í rannsóknir á Greifswalder Institut für menschliche Erblehre und Eugenik, stofnun fyrir mannerfđafrćđi og mannkynbćtur viđ háskólann í Greifswald. Rasísk mannerfđafrćđi var grundvallargrein í nasismanum og spratt upp fjöldi háskóladeilda um allt Ţýskaland, sem starfađi eftir kynţáttastefnu nasistaflokksins.

Kvaran

Áriđ 1936 kom til sumardvalar á Íslandi Eiđur Sigurđsson Kvaran (1909-1939), sem stundađ hafđi nám í sagnfrćđi í Ţýskalandi og fengiđ ţar doktorsnafnbót í ţýskri kynbótamannfrćđi sem var reyndar ekki meira virđi en pappírinn sem örstutt ritgerđ hans var prentuđ á. Ritgerđin bar hiđ hjákátlega nafn: Sippengefühl und Sippenpflege im alten Island im Lichte erbbiologischer Betrachtungsweise (sem ef til vill má útleggja sem: Ćttartilfinning og frćndsemi á Íslandi ađ fornu í ljósi erfđafrćđilegar nálgunar).

ei_ur_kvaran_b.jpg

Eiđur S. Kvaran var heittrúađur nasisti og einnig dyggur liđsmađur í Ţjóđernishreyfingu Íslendinga. Ţađ er engum vafa undirorpiđ um eldmóđ Eiđs í nasismanum eđa um áhuga hans á nasískri erfđafrćđi, kynbótastefnu sem og kynţáttastefnu. Hann byrjađi ađ stunda rasistafrćđin eftir dvöl á heilsuhćli í Sviss haustiđ 1930, en ţessi kvistur af Kvaransćttinni gekk ekki heill til skógar á ţeim árum sem hann dýrkađi nasismann.

Nćstu skólaárin dvaldi hann í München  og sótti fyrirlestra hjá vafasömum frćđimönnum í mannfrćđi og kynbótastefnu, eins og ţjóđarmorđingjanum Theodor Mollison (sem var lćrifađir Auschwitzlćknisins Josefs Mengele) og Fritz A. Lenz

Í bréfi til háskólans í Greifswald dags. 11. janúar 1934 upplýsir Eiđur Kvaran um stjórnmálastarfsemi sína á Íslandi, m.a. um ađ hann hafi á fyrri hluta árs 1933 veriđ ritstjóri málgagns Ţjóđernishreyfingar Íslendinga, nasistaritsins Íslenskrar Endurreisnar. Hann upplýsti einnig ađ borgaralegir flokkar á Íslandi hefđu horft ţegjandi og hljóđalaust á uppkomu marxismans á Íslandi og ađ hann sjái ţví ţađ sem skyldu sína ađ berjast gegn honum. Hann upplýsir einnig háskólayfirvöld í Greifswald um, ađ hann sé međ verk í vinnslu um nauđsyn kynbótaráđstafana (rassenhygienischer Maßnahmen) á Íslandi. 

dd2d098c86.jpg
Nasistar í Hátíđarsal háskólans í Greifswald.

Međ Eiđi til landsins kom eins og fyrr segir annar nasisti, ungur ţýskukennari og norrćnufrćđinemi Wolf Helmuth Wolf-Rottkay frá Greifswald. Eiđur Kvaran hafđi kennt honum íslensku viđ háskólann í Greifswald. Ţeir héldu í Ţjórsárdalinn og rótuđu ţar upp beinum í kirkjugarđinum viđ Skeljastađi. Taliđ er ađ Eiđur og Wolf-Rottkay hafi tekiđ međ sér um 30-35 beinagrindur til Ţýskalands, en líklegast voru ţađ ađeins höfuđkúpur sem ţeir fluttu úr landi.

rottkay.jpg
Wolf Helmuth Wolf-Rottkay, gerđist međlimur í NSDAP áriđ 1933 og Algemeine SS áriđ 1938. Mynd sem birtist í Morgunblađinu.

 

Hvorki Eiđur né Wolf Helmuth höfđu nokkrar frćđilegar forsendur til ađ "rannsaka", eđa hvađ ţá heldur heimild til ađ rćna jarđneskum leifum fornra Íslendinga. Ţeir félagar fóru í Ţjórsárdal međ ţví markmiđi ađ fá sér ţar beinagrindur/höfuđkúpur til mannfrćđirannsókna. Ćtlun ţeirra var fara međ ţessi bein á nasíska mannfrćđistofnun, Greifswalder Institut für menschliche Erblehre, sem var undir stjórn prófessors Günther Just, sem veitti Eiđi doktorsgráđu sína. Just starfađi upphaflega fyrir og síđar í samvinnu viđ Rassenpolitisches Amt sem var hluti af NSDAP, ţýska nasistaflokknum. 

Söguna af ţessari beinatínslu Eiđs Kvarans, Wolf Hellmut Wolf-Rottkays og nokkurra íslenskra nasista sagđi Sigurđur Ţórarinsson jarđfrćđingur frá í útvarpserindi áriđ 1964. Síđar kom frásögnin út í ágćtri grein í Árbók Hins Íslenzka Fornleifafélags áriđ 1967 (sjá hér) sem bar heitiđ Beinagrindur og bókarspennsli.

Áđur en Sigurđur heitinn Ţórarinsson birti grein sína um rannsókn Eiđs og Rottkays, hafđi Kristján Eldjárn ţjóđminjavörđur samband viđ Rottkay, ţar sem hann var kennari í ţýsku og germönskum frćđum á Salamanca á Spáni. Rottkay skrifađi Eldjárn:

„Mér ţykir ákaflega leitt, ađ ég get varla orđiđ yđur ađ miklu liđi í beinagrindamáli ţessu, sem ţér nefniđ, en sem von er eftir ţví nćst ţrjátíu ár stríđs, tjóns og endurreisnar man ég heldur lítiđ um ferđ okkar Eiđs til Skeljastađa. Ég get ţví ekki einu sinni sagt međ fullri vissu, hvort ferđin hafi veriđ farin til Skeljastađa, eđa hvort beinagrindurnar eđa heldur mannabein ţessi hafi fundizt ţar eđa á einhverjum öđrum stađ í ţeirri ferđ, eđa hve mörg mundi hafa veriđ. Beinin munu síđan hafa veriđ flutt til Ţýzkalands, helzt til Greifswald, en ekki man ég hvort ţau voru á skipinu á ferđ okkar frá Íslandi ţetta ár eđa um örlög ţeirra í Greifswald. Vćri ţó hugsandi, ađ próf. Just, sem ţá var prófessor i mannfrćđi og erfđafrćđi í Greifswald, gćti sagt meira um ţetta efni. Hann er sagđur fyrir nokkrum árum kominn til Tübingen. Spennsliđ, sem ţér skrifiđ um í bréfinu, hlýtur ađ hafa veriđ međ eignum Eiđs Kvarans í Greifswald, ţegar hann dó. Ţćr voru geymdar af bćjarstjórninni eftir andlát hans, en eins og ţér vitiđ skall stríđiđ á fáum vikum eftir dauđa hans. Virđist mér efasamt, hvort hlutirnir hafi nokkru sinni komizt til Íslands, ţar sem landshorniđ ţetta var hertekiđ af Rússum 1945". Kristján Eldjárn bćtti svo viđ eftirfarandi athugasemd sem ritstjóri Árbókarinnar: "Eftir ţetta svar virđist vonlitiđ ađ fá fyllri svör frá Ţýzkalandi um Skeljastađaferđina 1935. Ritstj."

gestur_8b.jpg
Kirkjugarđurinn í Ţjórsárdal sumariđ 1939.
 
img_0023bb.jpg
Beinagrind í kirkjugarđinum ađ Skeljastöđum.

 

Wolf-Rottkay

Ferill Wolf Helmuth Wolf-Rottkay var afar einkennilegur. Hann var argur nasisti líkt og Eiđur Kvaran. Eiđur Kvaran sá ţó aldrei "bestu ár" helstefnu ţeirrar sem hann fylgdi, ţví hann lést úr berklum í Greifswald áriđ 1939. 

ei_urverstarb.jpg

 Margar tilkynningar um dauđa Eiđs voru birtar í dagblöđum í Greifswald.

wolfminnisteids.jpg

Wolf Hellmuth Wolf-Rottkay fćddist í Berlín, sonur leutnants í ţýska hernum. Hann ólst ađ hluta til upp í Oberstgau í Allgäu í SV-Ţýskalandi. Ţar sem hann fékk einkakennslu eftir barnaskóla, en tók síđar gagnfrćđapróf í bćnum Kempten. Fjöskyldan flutti síđan til Garmisch-Partenkirchen, ţar sem hann hann fékk einnig einkakennslu. Vegna ţrálát lungnakrankleika var pilturinn sendur til Davos í Sviss, ţar sem hann tók stúdentspróf. 1930-1931 stundađi hann nám í enskum málvísindum viđ háskólann í Rostock og München. 1931-32 stundađi hann nám og lauk prófi í ensku viđ túlkadeild verslunarháskólans í Mannheim. Hann vildi samkvćmt upplýsingum sem hann gaf háskólanum í Greifswald halda áfram námi í ensku en einnig í norrćnum málvísindum sem og "Rassen- und Vererbungslehre", en vegna fjárskorts settist hann ekki á skólabekk eftir prófiđ í Mannheim, en hélt til Svíţjóđar, ţar sem hann var gestur sćnsk vinar síns. 

1. janúar 1933 gekk Wolf-Rottkay í Ţýska nasistaflokkinn, NSDAP, og varđ félagi númer 433014. Ţá vćnkađi hagur hans í háskólakerfinu. Eftir sumardvöl í Svíţjóđ og Danmörku 1933, stundađi hann nám viđ Háskólann í Frankfurt í enskum og norrćnum málvísindum. Á vorönn 1934 sat hann fjórar annir í sömu greinum og ţar ađ auki Vererberungswissenschaft viđ háskólann í Greifswald. Hann framfleytti sér m.a. viđ málakennslu og ţýđingar. M.a. ţýddi hann úr sćnsku yfir á ţýsku. Árin 1935, 1936 og 1937 dvaldi hann samanlagt 10. mánuđi á Íslandi, ţar sem hann stundađi m.a heimildasöfnun og eins og fyrr greinir beinasöfnun, eđa öllu heldur beinaţjófnađ, í Ţjórsárdal.

Í byrjun júlí 1938 kvćntist hann vísindateiknaranum Ursulu Wilczek, sem mest vann viđ ađ teikna landakort og mála nái í Greifswald, og vann hún lengstum fyrir sér fyrir teikningar sínar af líkum sem birtst hafa í mörgum líffćrafrćđibókum lćknanema um allan heim. Í september 1939 var hann formlega útnefndur sendikennari í ţýsku viđ Háskóla Íslands af Reichsminiser der Auswartiges (utanríkisráđherra, sem ţá var Joachim Ribbentrop), og rektor háskóla Íslands, Níels P. Dungal. Wolf-Rottkay kenndi ţýsku tvo tíma í viku, en hélt einnig marga opinbera fyrirlestra um ţýska tungu, um sögu Ţýskalands, hin mörgu héruđ landsins en fyrst og fremst hiđ "nýja Ţýskaland", oft međ skyggnumyndasýningum (skuggamyndum eins og fjölmiđlar kölluđu ţađ ţá).

Morgunblađiđ lýsir einum slíkum fyrirlestri međ mikilli hrifningu, og urđu margir frá ađ hverfa, ţví ađsókn ađ fyrirlestrinum var mikil.  Hann hélt einnig ţýskunámskeiđ í félaginu Germaníu, sem á ţeim árum var ekkert annađ en nasistasamunda. Ljóst má vera ađ Rottkay starfađ fyrri áróđursöfl í Ţýskalandi. Ţann 4. apríl 1939 hélt hann "háskólafyrirlestur međ ljósmyndum um hina nýju bílvegi í Ţýskalandi („Reichsautobahnen")" Hann hélt af landi brott međ konu sinnu Ursulu Wolf-Rottkay, sem komiđ hafđi til landsins áriđ 1938 í lok apríl međ Dettifossi.

Á stríđárunum vann W.H. Wolf-Rottkayh um tíma fyrir áróđursstofnun í Ţýskalandi, Deutsche Informationsstelle, undir utanríkisráđuneytinu Ţýska og gaf út andgyđinglega bók um menntakerfiđ á Bretlandseyjum [Wolf-Rottkay, Wolf Helmuth: Der Aufstieg der Reichen. — Berlin: Dt. Informationsstelle 1940]. Áriđ 1938 hafđi hann gerst međlimur í SS. Ţađ hefur ugglaust létt fyrirgreiđslu um ađ hann fékk styrk til kennslunnar frá ţýska utanríkiráđuneytinu.

"Prússi" í Salamanca

Eftir stríđ kenndi W.H. Wolf-Rottkay um hríđ viđ háskólann í München. Síđar gerđist hann ţýskulektor viđ háskólann í Salamanca á Spáni. Ţar ţótti nemendum hans hann dularfullur og lýstu "prússnesku göngulagi hans" en hann var samt talinn ţokkaleg persóna ţrátt fyrir ađ vera ekki kaţólikki. Í Salamanca vann hann m.a. undir verndarhendi stórfasistans Antonios Tovar Llorente, latínuláka sem hafi veriđ útvarpsstjóri fasistastjórnarinnar á 4. áratugnum og ađstođaráróđursráđherra undir Franco í síđari heimsstyrjöld. Međan Tovar Llorente gegndi ţeirri stöđu hafđi hann náin samskipti viđ Paul-Otto Schmidt foringja fjölmiđladeildar ţýska Utanríkisráđuneytisins sem var einn helsti túlkur Hitlers. Í ráđherrastöđu sinni hafđi Tovar Llorente Tovar Llorente, sem hafđi fengiđ heiđursdoktorsnafnbót gefins frá Franco fyrir lítiđ, fengiđ ađ hitta Hitler áriđ 1940. Ţessi rektor og smánarblettur háskólans í Salamanca (sem ţó er fariđ ađ dýrka á Spáni á ný) gaf út eitt vinsćlusta áróđursrit fasista í síđara stríđi á Spáni. El Imperio de Espana, ţar sem hann hann lýsti ţví yfir ađ framtíđin tilheyrđi sterkum ţjóđum og ađ Spánverjar vćru ţjóđ sem ćtti ţeirri gćfu ađ fagna ađ vera valin til ađ stjórna í náinni framtíđ ţar sem "all fiction of freedom for the tiny national states are going to dissapear."

Áriđ 1955 greindi Prófessor Halldór Halldórsson frá ráđstefnu um germönsk frćđi í Feneyjum á Ítalíu sem hann sótti:  Í viđtalsgrein í Ţjóđviljanum sagđi hann frá Wolf-Rottkay, sem einnig var staddur á ráđstefnunni međ konu sinni Ursulu:

"En einn daginn vék sér ađ mér mađur og ávarpađi mig á lýtalausri íslenzku. Ţessi mađur er prófessor Wolf-Rottkay í Salamanca á Spáni, en hann var ţýzkur sendikennari hér viđ háskólann um skeiđ fyrir stríđ. Ţá dvaldist kona hans hér einnig stuttan tíma, en síđan er hún svo mikill Íslendingur ađ hún hefur heimţrá til Íslands."

Wolf Helmuth Wolf-Rottkay gaf út ýmis rit og greinar um málfrćđi og málsifjafrćđi og međal annars út bókina Altnordisch-isländisches Lesebuch.

 

Til Bandaríkjanna og undir annan hakakross

 

220pxhinduswastika_svg.png

 

Áriđ 1966 leggja hjónin Wolf H. Wolf-Rottkay, kona hans Ursula og tvö börn land undir fót og setjast ađ í Los Angeles í Kaliforníu. Hann virđist ekki hafa haft neina fasta stöđu í nýja landinu en var skráđur sem lektor (associate professor) viđ University of Southern California 1969-70.

Skömmu síđar var hann greinilega aftur kominn á fullt flug í kukli og hindurvitnum. Hann var í byrjun 8. áratugarins orđinn fyglismađur Hari Krishna hreyfingarinnar og á nćstu árum er hann í miklum bréfaskrifum viđ ađalgúrú ţess safnađar Srila Prabhupada, öđru nafni A. C. Bhaktivedanta Swami Prabhupada (1896-1977).

800px-prabhupada_on_a_morning_walk_with_baron_von_durkheim_in_frankfurt.jpg

Gamlir nasistar heilluđust greinilega mjög af Hari Krishna, eđa kannski Hari Krishna liđar ađ nasistum. Hér sést Karlfried barón von Dürckheim (1896-1988) međ gúrú Srila Prabhupada (sem er gamli mađurinn međ gula pokann) áriđ 1974. Dürckheim var ađstođarmađur Ribbentrops og komst til áhrifa í ţýska nasistaflokkunum og í embćttiskerfinu, en ţegar í ljós kom ađ hann var afkomandi bankaćttanna Oppenheim og Rotschild og "blendingur af annarri gráđu" eins og nasistar kölluđu slíka menn, var hann sendur til Japan sem embćttismađur, ţar sem hann heillađist af búddisma. 

Nasistinn Wolf H. Wolf-Rottkay virđist hafa taliđ Hari Khrisna-söfnuđinum trú um ađ hann vćri mikill vísindamađur sem flúiđ hafđi frá Ţýskalandi nasismans. Hann kemur oft fyrir í ritum ţeirra, ţar sem hann er sagđur hafa veriđ spurull, aldrađur frćđimađur, sem hafđi áhuga á hreyfingunni. Ađ lokum fengu heilaţvegnir fylgismenn í Hari Krishna hreyfingunni ţó nóg af Dr. Wolf-Rottkay:

"In the following weeks, we had several heated discussions, and when Dr. Wolf saw that I was not prepared to change Prabhupada´s words just because a description didn´t fit his conception, he began to question Prabhupada´s position. Having fled Nazi Germany, he felt that our vision of Prabhupada´s authority was dangerously similar to the inflated image of Hitler in the 1930s. Finally he stopped coming. But he sent me a letter explaining his stand on the way our books should be presented. He mailed a copy to Prabhupada, who replied to him as follows." (Sjá hér).

Kona hans, Ursula,  gerđi sér einnig far um ađ gefa fólki í BNA ranga mynd af uppruna sínum og bakgrunni. Hún var undir ţađ síđasta farin ađ gefa sig út fyrir ađ vera gyđingur og tók ţátt í listasýningum aldrađra gyđinga í Kaliforníu. Myndir hennar, sem ekki voru af líkum, hafa veriđ til sýnis á Platt & Borstein listasafninu viđ The American Jewish University i Los Angeles. Hjónin virđast hafa lifađ fátćklega í lítilli íbúđ og lifađ á anatómískum teikningum hennar.

Samstarfsmađur Rottkays viđ University of Southern Californa, Robert Kaplan, lýsti honum m.a. ţannig í tölvupósti ţ. 27.5.2014:

"In the late 1960, the Department of German (the core administrative unit  at USC for work in linguistics) was relatively small; its chair at the time, Professor Harold Von Hofe, was a friend and colleague. He introduced me to Wolf-Rottkay at some point in those years, and in preparation for the introduction, he had explained to me that Wolf-Rottkay was a Nazi and had been an officer in the SS in the 1930s. Harold was sensitive to the reality that I have a Jewish name (although I am in actuality an atheist), and he was carefully intent on maintaining peace in his department. For the duration of W-R´s employment at USC, I was aware of his presence and, from time to time, was aware of faculty gossip about him as I was of other more recent staff additions. One of my mentors in those early years had been John Waterman, who had been chair of the German Department before Harold. Indeed, I was in fairly regular communication with the small number of faculty who taught linguistics. (Many of those colleagues have since retired, some have died.) I´m not certain about the number of years that W-R taught at USC...
 
... W-R was not well-liked by the students. He was at USC during a period of student unrest. The Vietnam War (1956 to 1975) was a decade of great social unrest, and a decade of strong anti-communist feeling. In the US (and indeed in the Western world generally) a large anti-Vietnam War movement developed -- this movement was both part of the larger counterculture of the 1960s and also fed into it. W-R´s somewhat militant posture was not welcome among students. In addition, he taught in an academic area (historical and comparative Germanic) that could hardly have been seen as sympathetic in that time frame. World War II had ended formally in 1945 — only 15 years earlier; many of the fathers of the 1960s student generation were veterans of that war. Anti-German feeling still lingered in popular opinion. (My own experience covers both World War II and the Korean war, of which I am a veteran.) Thus, W-R became symbolic of what, by definition, was despised by the student population of his time. W-R never publicly spoke of or in any way revealed his affiliation with the Nazi ideology, but his background made it impossible to hide completely his militaristic stance. Gradually, over his time at USC, his new affiliation with the Hari Krishna movement [The International Society for Krishna Consciousness] became known. As I understand it, the movement, founded in 1966, was an attempt to "bring back Vedic culture so that people may be happy" [a quotation from a contemporary brochure]. Those of us who were at all familiar with W-R were somewhat surprised that he was interested in such a concept which seemed at variance with W-R´s background; we tended to see his involvement as an attempt to obscure what he really believed. But, except for finding it odd, no one had any reservations about his activities.
 
While W-R was unpopular with the students, he was not considered "friendly" by his colleagues. As I recall, he lived at some distance from the University campus and spent a great deal of time commuting to and from his classes. He was perceived as essentially a "loner," an isolated individual who neither sought not needed collegiate relationships. As far as most of us knew, he had no social life, but he was so rarely among us that we admitted we had no reason to know anything about his private life. Unlike the other members of the German-speaking faculty who often gathered after classes and in evenings for opportunities to speak German (in a dominantly English-speaking population), W-R was rarely (if ever) included.
In general, I think W-R made a very small ripple in life at the University,... "

 

Wolf Helmuth Wolf-Rottkay andađist í Los Angeles áriđ 1991, kona hans lést áriđ 1977.

Enn er beina Ţjórsdćla leitađ

Eftir grein Sigđurđar Ţórarinssonar um beinakrukk Kvarans og Wolf-Rottkays, gleymdu menn ţessum beinum. Mér var hins vegar í tengslum viđ kandídatsritgerđ mína í Árósum (1986), og síđar í tengslum viđ doktorsnám mitt, mikiđ hugsađ til beinanna sem Kvaran og Wolf-Rottkay stálu áriđ 1936. Ekki var ég eins vondaufur og Kristján Eldjárn.

Fyrst ţegar ég hafđi samband viđ mektarmenn í DDR áriđ 1985, upplýsti prófessor Frau Dr. Zengel viđ Staatliche Museen zu Berlin Hauptstadt der DDR mér í bréfi dags. 3.10.1985:

Herr Dr. Rottkay dürfte als Informationquelle kaum in Frage Kommen, da er nach Ihrer Aussage nach dem Kriege nicht mehr in der DDR war und daher keine kompetenten Aussagen treffen kann. ... Unsere Sammlung war zwar bis 1958 zur sichere Aufbewahrung in der Sowjetunionen, soweit sie von dem kämfenden Truppe an ihren Auslagerungsorten gerettet wereden konnte, wude aber in ihren gut gepflegtem Zustand und nachdem die größten Kriegszertörungen auf unserer Museumsinsel beseitigt waren, mit genauer Auflistung wieder an die Statlichen Museen zu Berlin / DDR übergeben.

staatliche_museen.jpg

Nú voru beinin frá Skeljastöđum aldrei í Berlín, en mér hafđi veriđ tjáđ í Greifswald, ađ ţau gćtu veriđ ţar.  Eftir ađ Berlínarmúrinn hrundi hef ég einnig í ţrígang haft samband viđ nýja menn viđ háskólann í Greifswald, og nú er komiđ ljós, samkvćmt prófessor Thomas Koppe, yfirmanni safnsins sem nú heyrir und Institut für Anatomie und Zellbiologie, ađ seđlasafniđ yfir beinasafniđ í Greifswald týndist í

800px-greifswald_friedrich-loeffler-stra_e_23c.jpg
Beinasafniđ er í dag í sömu byggingu og á 4. áratug 20. aldar, ţegar nasistar og pseudóvísindamenn réđu lögum og lofum. Nú er öldin önnur.

stríđinu. Hauskúpusafniđ viđ Institut für Anatomie und Zellbiologie, sem nasistar bćttu mikiđ viđ af beinum fólks sem t.d. var tekiđ af lífi í nafni kynbótaráđstafana Ţriđja ríkisins, er vart hćgt ađ nota til nokkurs, ţar sem lítiđ er vitađ um uppruna stćrsta hluta safnkostsins. Erfitt virđist fyrir starfsmennina ađ greina á milli jarđfundinna höfuđkúpa og ţeirra sem safnast hafa á annan hátt.

Ég hef beđiđ forsvarsmenn safnsins viđ háskólann í Greifswald ađ hafa augun opin fyrir einstaklingum međ torus mandibularis og palatinus, sem voru einkenni sem algeng voru í Ţjórsdćlum (sjá hér og hér). Ég hef sömuleiđis áform um ađ fara til Greifswald međ dönskum líkamsmannfrćđingi, Hans Christian Petersen, sem manna best ţekkir bein Ţjórsdćlinga og hefur mćlt ţau gaumgćfilega. Viđ ćtlum ađ reyna ađ leita ađ beinunum. Innan um ţúsundir hauskúpur safnsins liggja kúpur Ţjórsdćla hinna fornu. Spurningin er bara hvar?

_jorsardalur_tori_1234595.jpg
Kjálkar međ Torus Mandibularis fundnir á ţremur mismunandi stöđum í Ţjórsárdal. Sjá hér.

 

Höfundur: Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson 2014

Ţakkir

Ţakkir fyrir ađstođ fá:

Dr. Dirk Alvermann, Leiter des Universitätsarchivs, Greifswald.

Robert Kaplan prófessor og fyrrum Director of the English Communications Program for Foreign Students viđ University/later the American Language Institute of Southern California (USC).

 

Heimildir

Prentađar heimildir og skýrslur:

 

Eberle, Henrik  (2015). "Ein wertvolles Instrument": Die Universität Greifswald im Nationalsozialismus. Böhlau Verlag, Köln (bls. 388) sem vitnar í Fornleif (sjá hér). [Ţetta er viđbót sett inn 15.12. 2016].

Petersen, Hans Christian (1993). Redegřrelse for projektet ISLĆNDINGENES OPRINDELSE pĺ grundlag af undersřgerlser foretaget pĺ Islands Nationalmuseum sommeren 1993. Bordeaux [Skýrsla].

Vilhjálmsson, Vilhjálmur Örn (1986). Ţjórsárdalur-bygdens řdelćggelse. 263 sider + bilag.  [Kandidatsspeciale Aarhus Universitet; ikke trykt/udgivet].

Vilhjálmsson, Vilhjálmur Örn (1990), Archaeological Retrospect on Physical Anthropology in Iceland. In: Elisabeth Iregren & Rune Liljekvist (eds.) Populations of the Nordic countries Human population biology from the present to the Mesolithic. [Proceedings of the Second Seminar of Nordic Physical Anthropology, Lund 1990]. Report Series from the Archaeological Institute, University of Lund No. 46 (1990), 198-214. Sjá hér.

Vilhjálmsson, Vilhjálmur Örn (2013) Einn á kjammann. Grein á blogginu Fornleifi

Ţórarinsson, Sigurđur (1968). Beinagrindur og bókarspennsli. Árbók Hins íslenzka Fornleifafélags 1966, 50-58. (Sjá hér).

Heimildir í skjalasöfnum: 

UAG: Akten des Universitätsarchivs Greifswald (Skjalasafn Háskólans í Greifswald):

1) (UAG, PA 1775) Personal-Akten der Wolf Helmuth Wolf-Rottkay.

2) (UAG, Altes Rektorat, R 845) Dánartilkynningar og umfjöllun um Eiđ S. Kvaran í dagblöđum í Greifswald. [ACTA der Ernst-Moritz-Arndt-Universität Greifswald betreffend Ableben von hierigen Universitäts-Angehörigen (Professoren, Dozenten u. Beamte), Angefangen Nov. 1936. Abgeschlossen: 28. Juli 1941].

3) (UAG Kurator K 633) Registratur des Universitäts-Kuratoriums Greifswald; Besondere Akten betreffend Verb. Isländische Institut; Abteilung C, Nummer 685.

Persónulegar upplýsingar:

Robert B. Kaplan, sem var prófessor í málvísindum viđ University of Southern California, sem var vann á sömu deild og Wolf Helmuth Wolf-Rottkay í lok 7. áratugar 20. aldar].

P.s.

Áriđ 1988 mátti í DV og Morgunblađinu lesa mjög háttstemmdar deilur um Eiđ S. Kvaran í kjölfariđ á ađ Páll Vilhjálmsson blađamađur ritađi ritdóm um bók Illuga og Hrafns Jökulssona Íslenskir Nasistar. Sjá hér, hér og hér (neđst). Einn ćttingi Eiđs taldi ađ ćru Eiđs S. Kvarans vegiđ. Ekki ćtla ég ađ setjast í dómarasćti um ţađ, en lesendur mínir geta sjálfir dćmt út frá ţeim heimildum sem sumar hafa veriđ lagđar hér fram í fyrsta sinn. Ég tel hins vegar, ađ mađur sem lćrđi sömu gervivísindi og Josef Mengele og viđ sama háskóla og sá ţjóđarmorđingi, hafi veriđ, og verđi, vafasamur pappír.

Ég ritađi ekki alls fyrir löngu um glađa konu sem lét ljósmynda sig međ beinum í kirkjugarđinum ađ Skeljastöđum áriđ 1939 (sjá hér). Fyrir ţađ uppskar ég ţví miđur hótanir og skítast frá einhverri konu "úti í bć"sem reyndist skyld einum nasistanna íslensku sem fóru međ Kvaran og Wolf-Rottkay ađ rćna mannabeinum og fornleifum í Ţjórsárdal sumariđ 1936. Af máli konunnar mátti halda ađ ćttingjar íslenskra nasista hefđu mátt ţola verri hörmungar en t.d. gyđingar. Nasismi ćttingjanna og beinaţjófnađur er ţví enn vandamál sem sumir Íslendingar takast á viđ út um borg og bý. Vona ég ţví ađ međ ţessari grein séu öll spil lögđ á borđiđ, svo menn vefjist ekki lengur í vafa um hvers eđlis "rannsóknir" Eiđs Kvarans og Wolfs Helmuths Wolf-Rottkays voru.

Beinin heilla 3bb

Einn á kjammann

Ţjórsárdalur Tori

Ef ţú ert međ beingarđ á innanverđum neđri kjálka, ţá áttu líklega ćttir ađ rekja til Norđur-Noregs og Sama. Samískan uppruna Íslendinga ţekkjum viđ úr fornbókmenntum okkar. Viđ erum ófá sem rakiđ getum ćttir okkar til hálftrölla og lappa á Hálogalandi. Rannsóknir danska líkamsmannfrćđingsins Hans Christians Petersens, sem rannsakađi elstu mannabeinin á Íslandi á síđasta tug 20. aldar, leiddu einnig í ljós ađ Íslendingar voru, hvađ varđar hlutfall í lengd útlimabeina mjög skyldir fólki í Norđur-Noregi ađ fornu.

Torus mandibularis og Torus Palatinus eru einkenni sem voru algeng í Íslendingum ađ fornu og munu enn vera nokkuđ algeng á Íslandi. Torus Mandibularis er beinabreyting, hnúđađ ţykkildi fyrir neđan tennur í innanverđum neđri kjálka. Ţykkildi ţetta, sem getur veriđ mjög mismunandi af stćrđ og útliti, er taliđ vera til komiđ vegna erfđaţátta í bland viđ annađ, t.d. mikla tuggu. Ţetta fyrirbćri á neđri kjálka tengist oft beingarđi á miđjum efri góm, torus palatinus. Einkennin birtast ţegar á barnsaldri og aukast venjulega ţegar menn vaxa úr grasi. Sumir láta fjarlćga Tori Mandibularis og Palatinus, ef ţessar beinamyndanir eru til mikilla óţćginda.

Vísindamenn deila enn um hvort Tori séu eingöngu erfđaţćttir eđa erfđaţćttir í bland viđ mikla notkun kjálkans. Ţar sem ţessi einkenni er enn ađ finna í Íslendingum, ţó svo ţeir stundi ekki neina óhóflega tuggu og noti kjálkann lítt til mjög stórra verka fyrir utan ađ rífa óhóflega mikinn kjaft, ţá finnst manni nú öllu líklegra ađ ţessi beinaţykkildi séu fyrst og fremst til komin vegna erfđa. Ég tel ađ beinvöxtur ţessi sýni hugsanlega skyldleika Íslendinga viđ frumbyggja Skandinavíu, Sama (Lappa), sem einnig eru og voru međ ţessi einkenni.

Kjálkarnir á efstu myndinni eru allir fundnir viđ rannsóknir í Ţjórsárdal. Kjálkar Ţjórsdćla eru athyglisverđir. Stóri kjálkinn til hćgri á myndinni efst er úr karli sem borinn var til grafar í kirkjugarđinum á Skeljastöđum, sem var nćrri ţar er Ţjóđveldisbćrinn í Ţjórsárdal er í dag. Kjálkar einstaklinga í kirkjugarđinum ađ Skeljastöđum í Ţjórsárdal, sem rannsakađur var áriđ 1939, bera margir ţessa beinabreytingu.

Áđur en kristin greftrun uppgötvuđust viđ fornleifarannsóknir á Stöng í Ţjórsárdal áriđ1992, og vörpuđu ljósi á ađ sú rúst, sem fornfrćđingar kölluđu útihús áriđ 1939, var í raun kirkja, fannst mannstönn og brot (sjá efst) af kjálka úr manni međ jaxli í fyllingarlagi yfir gröfunum. Kjálkabrotiđ sýnir ađ skyldleiki hefur veriđ međ ábúendum á Stöng og á Skeljastöđum. Ef til vill sýnir ţessi ţáttur einnig, ađ ábúendur í Ţjórsárdal hafi átt ćttir sínar ađ rekja til Norđur-Noregs, ţar sem ţessi einkenni eru algengari en annars stađar á ţeim svćđum ţađan sem Íslendingar eru frekast taldir geta rekiđ ćttir sínar. Minni kjálkinn hér ađ ofan er úr konu sem fannst í heiđnu kumli í Hólaskógi í Ţjórsárdal. Hún gćti hafa átt ćttir sínar ađ rekja til Sama.

Skeljastađir torus

Tori eru einnig algengir međal ţjóđarbrota í Síberíu, í Japönum, Inúítum og ákveđnum hópum af Indíánum.

Mér dettur í hug ađ kannski tengist tori miklu fiskiáti í bland viđ mikinn mjólkurmat? Hver veit?

torus mandibularis

Ljósmyndin efst var tekin af Ívar Brynjólfssyni, Ţjóđminjasafn Íslands.

Ítarefni: 

Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson 1990. "Archaeological Retrospect on Physical Anthropology in Iceland. Í Populations of the Nordic countries Human population biology form the present to the Mesolithic." [Proceedings of the Second Seminar of Nordic Physical Anthropology, Lund 1990. Editors Elisabeth Iregren and Rune Liljekvist ]. Report Series from the Archaeological Institute, University of Lund No. 46 (1990), 198-214. (Sjá hér).

Svend Richter og Sigfús Ţór Elíasson 2007. Beingarđar neđri kjálka: Torus mandibularis. Tannlćknablađiđ 1.tlb. 25. Árg. 2007,  21-28. (Sjá hér)  [Í ţessari grein gefa höfundar sér ađ Íslendingar hafi komiđ frá Bretlandseyjum, Noregi og Danmörku, en blöndum viđ Sama er ekki nefnd á nafn].


Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikiđ á Javascript til ađ hefja innskráningu.

Hafđu samband