Súkkulaði-Sigga - Fyrsta fornplakat Fornleifs

Heilaga hámeri! Tinni og Kolbeinn kafteinn hafa enn einu sinni leyst eitt erfiðasta vandamál íslensku þjóðarinnar. Ekki hafa þeir þó myndað ríkisstjórn í hinu stjórnlausa landi, þótt ráðagóðir séu. Þeir hafa hins vegar fundið bestu jólagjöfina í ár sem þeir telja að muni seljast betur en verstu Arnaldsreifarar Indriðasonar. Þeir félagar slá einnig tvær flugur í einu höggi, því þetta er líklegast besta tækifærisgjöfin árið 2017.

Tinni og Kolbeinn hafa hjálpað Fornleifi við að útbúa bestu jólagjöfina í ár: Súkkulaði-Siggu með sitt dularfulla bros sem óneitanlega minnir á lokkandi glott Mónu Lísu þar sem hún hangir löngum á Louvre-safninu í París.

MONA LISA Íslands í neðanverðu Bankastræti 1932; Þetta er fyrsta fornplakat Fornleifs, og vonandi ekki það síðasta. Chokolat Pupier, var nafn verksmiðju í eigu fjölskyldunnar Pupier í Saint Étienne (sjá hér og hér) sem lét útbúa þessar smámyndir sem fylgdu súkkulaðinu sem þeir framleiddu.

Pupier-verksmiðan i Saint-Étienne á velmektardögum hennar, þegar "Súkkulaði-Sigga" var sett í pakkana þeirra.

 

Súkkulaði Sigga kom upphaflega í heiminn í súkkulaðipökkum í Frakklandi snemma á 4. áratug síðustu aldar.

Fyrirtækið Chokolat Pupier, var stofnað árið 1860 í bænum Saint-Étienne suðvestur af Lyon í Loire héraði i Rhône-Alpes í Suðaustur-Frakklandi. Pupier var selt öðru fyrirtæki, CÉMOI, árið 1981. CÉMOI er nú fyrir nokkrum árum alveg hætt að nota nafnið Pupier. Chokolat Pupier framleiddi um langt skeið súkkulaðipakka sem í var stungið kortum með uppfræðandi efni, mannbætandi og jafnvel trúarlegu. Slík kort í pakkavöru tíðkuðust víða og einnig var ýmsu fróðlegu og uppbyggilegu gaukað í tóbakspakka sem framleiddir voru í Evrópu í lok 19. og byrjun 20. aldar. Seinna komu leikararnir, sem við verðandi gamalmennin þekkjum manna best, einnig þrykkmyndirnar að ógleymdum stimplatyggjómyndunum.

Í langan tíma var efnið á smákortunum sem finna mátti í pökkum Chokolat Pupier fræðsla um lönd og þjóðir heimsins. Venjulega voru kortin þrjú fyrir hvert land. Kortin voru framleidd á tímabilinu 1920-39. Þannig varð Súkkulaði-Sigga og tvö önnur kort, þar sem Íslandi voru gerð skil, til árið 1932. Kortin þrjú voru alls ekki stór, eða aðeins 5,1 x 6,9 sm að stærð.

Fyrir utan Siggu á upphlutnum, (sem er nú ekki alveg réttur þar sem vestið er rautt líkt og á norskum búningum), var framleitt kort með landakorti af Íslandi og annað sem sýndi íslenska fánann (reyndar í röngum litum) og skjaldamerkið. Dekruð frönsk börn gátu þegar þau höfðu safnað 6 eða 9 kortum farið með þau út í næstu næstu búð og afhent og fengið nýjan súkkulaðipakka. Þá var gotið gatað svo ekki væri hægt að nota það aftur. Franskir tóbakssalar seldu venjulega einnig súkkulaði og eftir nokkur ár voru dekruðu börnin orðin tóbaksfíklar. Góð börn og þæg létu sér hins vegar nægja að safna kortunum og og setja þau í albúm sem hægt var að kaupa til að halda safni sínu til haga. Það hafa sumir gert af mikilli natni

Plakatið

Súkkulaðikortið með upphlutsfegurðardísinni Siggu, sem Fornleifur keypti á eBay, er nú til sölu á 50 x 70 sm. stóru plakati sem Fornleifur gefur út. Það passar t.d. vel í standardramma, sem ýmis fyrirtæki selja, t.d. stórverslun ein sem árlega býður brennuvörgum að kveikja í risvöxnum, sænskum geithafri. Við segjum ekki meira, missjö. En á myndinni hér fyrir ofan er Fornleifur einmitt búinn að setja Siggu í ramma frá sænska geithafrafyrirtækinu. Ísetningin er auðveld þó maður hafi 12 þumla eins og Fornleifur.

Hægt er að panta þetta fyrsta Fornplakat Fornleifs, sem er í skemmtilegum retro-stíl og fallegum, sterkum litum, með því að senda línu til Fornleifs á [e-mail] með fullu nafni ykkar, heimilisfangi og síma. Leiðbeininga um greiðslu verða sendar eins fljótt og auðið er. Þegar greiðsla berst verður plakatið sent með A-pósti frá Danaveldi í plakatpoka og plakatröri á uppgefið heimilisfang - og voilá - Fornleifur kemur í veg fyrir að þið farið í jólaköttinn ef greiðsla berst mér fyrir 15. desember 2016. Athugið: upplagið er takmarkað svo fyrstur kemur fyrstur fær. En það eru ekki bara jól framundan. Afmæli, fermingar og aðrar átillur er hægt að finna sér til að taka þátt þessu sauðasaklausa mansali Fornleifs.

Verðið með sendingarkostnaði frá Danmörku til Íslands er 240 danskar krónur, en ódýrara eða 3300 íslenskar krónur (um 200 DKK), ef menn yfirfæra greiðsluna úr íslenskum netbanka á íslenskan bankareikning Fornleifs (þ.e. fjárhaldsmanns hans Vilhjálms Arnar Vilhjálmssonar). Þið skrifið Fornleifi á [e-mail]

Heljarskinn - asískt útlit eða stökkbreyting ?

Stundum verður manni um og ó er maður sér útlendinga (og jafnvel Íslendinga) hamast í fornbókmenntum okkar líkt og væru þær heilagur sannleikur og einhvers konar sagnfræðirit á tag-selv-smurbrauðsborði norrænna fræða.

Þetta á vitaskuld ekki við um flesta útlenska sérfræðinga sem eru hið besta fólk sem kann þó margt listina að skjalla Íslendinga. En inn á milli leynist einn og einn grillumakari. Einmitt þeim tekst oft nokkuð vel upp í að koma að stað trú á hindurvitnum, þó svo eigi að heita að við séum komin svo langt fram á veginn, brott frá bókstafstrú 19. aldar og þjóðernisrembingi sjálfstæðisbaráttunnar. Ekki batnar ástandið þegar einstaka Íslendingur fer síðan að trúa rugli fólks sem vart getur talið læst á forna texta, íslenska eða norræna, eða búa sjálfir til ævintýri og sögur til næsta bæjar (urban myths).

Á safni einu í Noregi, nánar tiltekið að Avaldsnesi (sem fengið hefur nafn sitt frá Augvaldi sagnakonungi) á eyjunni Körmt (sem Norðmenn kalla Karmøy) nærri bænum Haugsundi í Noregi, er greint frá íslenska landnámsmanninum Geirmundi Heljarskinni .

Við gestum, sem þangað koma, blasir við myndin hér að ofan. Hún á að sýna Geirmund og tvíburabróður hans Hámund á unga aldri. Sömuleiðis sýnir hún rauðhærðan mann, Hjörr Hálfsson, konungsættar frá Rogalandi, sem samkvæmt öðru bullukollurugli, Islendingabok.is , er forfaðir minn. Hins vegar er í Íslendingabók upplýst að kona Hjörs Hálfssonar sé óþekkt. Þar hefur forsvarsmönnum ættfræðigrunnsins brugðist bogalistin. Formóðir mín er nefnilega greinilega nefnd til sögunnar í fornum ritum og hét hún Ljúfvina. Furða ég mig mjög á því, af hverju hana má ekki nefna í gagnagrunni Islendingabok.is, en grunar mig vitaskuld að fordómar og fáfræði séu líklegasta skýringin eins og fyrri daginn.

Rauðhærði forfaðir minn (skv ofanstæðri hugmyndateikningu), hann Hjörr, var víst það sem í dag er kallað "Pussy Grabber". Hann herjaði á saklausar konur konur Bjarmalands, sem liggur norðaustur af Skandínavíu. Þar tók hann einfaldlega verðandi konu sína, hana Ljúfvinu, herfangi, áður en hann gerðist landnámsmaður á Íslandi.

Ljúfvina var líklega eins og fólk var flest á Bjarmalandi - af samójeðsku bergi brotin og líklega mongólóíð í útliti. Gaman væri að fá skýringu á því af hverju hún er strikuð út í opinberri ættartölu minni. Ekkert hef ég á móti því að vera komin af prinsessunni Ljúfvinu frá Bjarmalandi.

Heldur ruddaleg "bónorðsför" forföður míns til Bjarmalands bar ávöxt og eignuðust þau Ljúfvina og Hjörr tvíburasynina Geirmund og Hámund sem fengu báðir viðurnefnið Heljarskinn vegna eins konar útlitsgalla sem þeir fæddust með.

Á fyrrnefndu safni á Augvaldsnesi er því haldið fram (með tilvísun í Ísleskan fræðimann) að Heljarskinn þýði svört/dökk húð, og er það sagt skýra útlit og nafn tvíburabræðranna og sér í lagi "asískt" útlit þeirra! Þetta kom m.a. fram á Stöð 2 í vetur sem leið og selja menn á Stöðinni það ekki dýrara en þeir keyptu og hafa að hluta til úr skáldsögu eftir íslenska doktorinn, Bergsvein Birgisson, sem búsettur er í Björgvin í Noregi. Hann tók sig til fyrir fáeinum árum og skrifaði skáldsögu, eins konar Geirmundar sögu Heljarskinns. En fyrir utan þann nútímaskáldskap, sem ekkert kemur málum við, og er að öllu leyti fantasía dr. Bergsveins sjálfs, er Geirmundur aðeins nefndur að einhverju ráði í Landnámabók og Geirmundar þætti Heljarskinns. Við lestur frumheimildanna um þennan forföður minn kemur eftirfarandi í ljós:

Fæddir Geirmundr ok Hámundr heljarskinn.

Geirmundr heljarskinn var sonr Hjörs konungs Hálfssonar, er Hálfsrekkar eru við kenndir, Hjörleifssonar konungs. Annarr sonr Hjörs konungs var Hámundr, er enn var kallaðr heljarskinn. Þeir váru tvíburar.
   En þessi er frásögn til þess, at þeir váru heljarskinn kallaðir, at þat var í þann tíma, er Hjörr konungr skyldi sækja konungastefnu, at dróttning var eigi heil, ok varð hon léttari, meðan konungr var ór landi, ok fæddi hon tvá sveina. Þeir váru báðir ákafliga miklir vöxtum ok báðir furðuliga ljótir ásýnis, en þó réð því stærstu um ófríðleika þeira á at sjá, at engi maðr þóttist sét hafa dökkra skinn en á þessum sveinum var. Dróttning felldi lítinn hug til sveinanna, ok sýndist henni þeir óástúðligir. Loðhöttr hét þræll sá, er þar var fyrir stjórn annarra þræla. Þessi þræll var kvángaðr, ok ól kona hans son jafnframt því sem dróttning varð léttari. Ok þessi sveinn var svá undarliga fagr, er þrælskonan átti, at dróttning þóttist ekki lýti sjá á sveininum, ok sýndist henni nú þessi sveinn ástúðligri en sínir sveinar. Síðan ræðir dróttning til kaups um sveinana við ambáttina. En ambáttinni sýndist svá sem dróttningu, at henni þótti sinn sonr tíguligri, en þorði þó eigi at synja at kaupa við dróttningu um sveinana. Ok tekr dróttning við ambáttarsyni ok lætr nafn gefa ok kallar sveininn Leif, ok segir dróttning þenna svein sinn son. En ambáttin tekr við þeim dróttningarsonum, ok fæðast þeir upp í hálmi sem önnur þrælabörn, þar til þeir váru þrévetrir. En Leifr leikr á lófum ok hefir virðing, sem ván var, at konungsbarn mundi hafa.
   En svá sem aldr færist á sveinana alla jafnt saman, þá guggnar Leifr, en þeir Hámundr ok Geirmundr gangast við því meir sem þeir eru ellri, ok bregzt því meir hverr til síns ætternis.

Hér má glögglega sjá og skilja að

• Þeir bræður voru stærri en gengur og gerist með kornabörn
• Þeir voru sömuleiðis einstaklega dökkir eða á anna hátt ófrýnilegir, svo mjög að móðir þeirra vildi helst ekkert af þeim vita, þó svo að að hún eins og menn ætla í dag hafi einnig verið dekkri á hörund en Norðmenn enda komin af konungum á Bjarmalandi.,

Ef nokkur trúanlegur kjarni er í þessari frásögn, sem má lesa til enda hér, þá má furðu sæta að kona af asísku bergi brotin hafi fætt börn sem voru meiri af vöxtum en gerðist á meðal norskra kvenna, og sér í lagi þar sem þeir voru tvíburar, sem oft eru heldur rýrari í vexti en einburar.

Ef Ljúfvina hefur sjálf verið dekkri á brún og brá, líkt og listamaðurinn hefur túlkað hana á myndinni í safninu á Augvaldsnesi, þá má furðu sæta að börnin hafi orðið dekkri en hún sjálf, ef gengið er út frá því að faðirinn hafi verið rauðhærður ribbaldi með ljósa húð sem skaðbrenndist þegar hann beraði handleggina.

Að mínu viti hefur það litla sem við vitum um Geirmund forföður minn og fjölskyldu hans verið skrumskælt í myllu fræðimanna sem eru illa læsir eða illa haldnir að pólitískri rétthugsun nútímans.

Eins og sjá má hér í þætti Stöðvar 2 er mýtan farin að snúast víða.

Þess vegna leyfi ég mér í vinsemd að benda fólki á að til er önnur skýring á heljarskinni tvíburanna Geirmundar og Hámundar.

 

Heljarskinn = cutis laxa

Ef þeir sem tóku sér það bessaleyfi að skrifa um hinn hörundsdökka og "asíska" Geirmund Heljarskinn, hefðu beitt rökhugsun hefðu þeir líklega leitað að öðrum skýringum á sögunni. Til er heilkenni (sem oftast nær eru stökkbreyting) í ýmsum birtingarmyndum sem bera samheitið Cutis laxa (laus húð). Oftast erfa menn þessa kvilla vegna stökkbreytinga á X-kynlitningum.

Börn með Cutis laxa

Helstu einkenni þeirra sem erfa þennan sjúkdóm, á því stigi að það aftrar þeim ekki á annan hátt en útlitsins vegna, er mikil umframhúð. Fólk með sjúkdóminn er oftar dekkra á hörund en skyldmenni þeirra sem ekki hafa heilkennin. Í verri tilfellum geta menn átt við kvilla í liðum og limum að stríða, sem jafnvel getur hindrað gang og hreyfigetu. Sjúkdómurinn getur einnig leitt til alvarlegra afbrigðileika í líffærum. Einnig er til sjúkdómur sem ber heitið Cutis verticis gyrata og sem lýsir sér í miklum húðfellingum á höfuðleðri manna.

Hér, hér , hér og hér geta menn sem áhuga hafa á cutis laxa, sem er samheiti heilkenna sem oftast erfast, lesið meira um heilkennin.

Geirmundur Heljarskinn og Hámundur bróðir hans voru drengir sem voru miklir af vöxtum, dekkri en foreldrarnir og höfðu mikla húð og hold umfram það sem eðlilegt gat talist. Útlit þeirra ögraði fegurðarmati foreldra þeirra. Kannski hefur Geirmundur forfaðir minn og margra annarra Íslendinga í æsku verið eins útlítandi og Michelin-maðurinn?

En eru Íslendingar tilbúnir að taka því að forfaðir þeirra með viðurnefnið Heljarskinn hafi verið með stökkbreytingu (mutation) sem veldur cutis laxa, utan þess að vera asískir?

Líklegast er auðveldara að lesa óþarflega í kringum það sem í raun og veru stendur um hann í fornum ritum og álykta, að hann hafi verið dökkur á húð og hár og því eins konar Asíumaður eins og móðir hans - ekki ósvipaður börnum taílenskra kvenna á Íslandi og í Noregi.

En hafði Ljúfvina einhverja ástæðu til að leggja fæð á drengina sína fyrir að líkjast sér og hafa sama litarhaft og hún? Varla. "Ljótleikinn" sem olli fráhvarfi hennar frá börnum sínum var líklega annars eðlis.

Það sem gerst hefur í nýrri sögu um Geirmund Heljarskinn og á veggmálverki á safni í Noregi eru selektívur skilningur og hlutlægar skýringar sem eru því miður vandamál víðar í fræðunum en á Íslandi. Það er svo enn verra, þegar menn fara að trúa ruglinu og jafnvel ruglinu í sjálfum sér (sjá hér).

V.Ö.V.

Skylt efni: Finnar á Íslandi