Hannes Hólmsteinn á hálum ís

Hannes Hólmsteinn Gissurarson prófessor við Háskóla Íslands hefur í Morgunblaðinu og í Pressunni birt greinarkorn sem hann kallar Var Laxness gyðingahatari? Þar heldur hann því fram að ég hafi skrifað að Halldór Laxness hafi verið gyðingahatari, hér á blogginu í ritdómi mínum bók Snorra G. Bergssonar sagnfræðings, Erlendur Landhornalýður?, sem Almenna Bókafélagið notar nú til að selja bókina.

Því fer fjarri að ég hef skrifað um Laxness líkt og Hannes heldur fram. Hef ég því beðið Hannes Hólmstein að draga aftur orð sín sem hann hélt fram í greinum í Morgunblaðinu og Pressunni og biðja mig þar afsökunar. En áður en hann gerir það langar mig að fræða almenning um málið.

Hannes vitnar í ósmekklegt orðagjálfur Laxness sem ég tíndi fram í ritdómi mínum. Texta Laxness er að finna í bók Snorra G. Bergssonar. Ég skrifaði eftirfarandi í bókadómi mínum og bar undir Snorra, svo Snorri lenti ekki hvorki í vandræðum með mistúlkun á verki hans né hlyti ámæli frá árvökulum ættingjum Nóbelsskáldsins:

„Annað markvert í bókinni, og þar er margt, er að Snorri gefur sterklega í skyn að höfuðskáld þjóðarinnar og nóbelsverðlaunahafi, Halldór Laxness hafa verið gyðingahatari og hefur fundið texta þar sem hann talar af óvirðingu um fórnarlömb nasista og jafnaði gyðingaofsóknum við hundahatur.  Af hverju voru Hannes (sem ég finn því miður ekki í nafnaskrá bókar Snorra) og Halldór ekki með það í bókum sínum? Halldór skrifaði í Parísarbréfi sínu í Þjóðviljanum árið, þ. 31. október 1948:

„ Evrópu dró þessa umkomulausu flóttamenn sína hér uppi vorið 1940 [við hernám Frakklands]. Ég atti nokkra kunningja í hópi þeirra. Þeir voru pólskir. Mér er sagt að þeir hafi verið drepnir. Þeir hafa sjálfsagt verið fluttir austur til fángabúðanna í Ásvits (Oswiekim, Auschwitz) þar sem Hitler lét myrða fimm milljónir kommúnista og grunaðra kommúnista á árunum 1940-1945, jú og auðvitað „gyðínga“.

Ég tel að greining Snorra á þessum ósóma í Laxness sé fullkomlega hárrétt. Ég er þakklátur Snorra fyrir að hafa þorað að minnast á þetta, en ég tel að afgreiðsla Laxness á veru sinni í Berlín 1936 hafi einnig sýnt hugarfar hans í garð gyðinga, fólks sem hann kynntist ekki neitt. Ég skrifaði um þær, m.a. hér og fékk Hannes Hólmsteinn það m.a. að láni í aðra bók sína um Laxness.“

Í gær, þegar ég á uppgötvaði að Hannes var einnig með dylgjur sínar um mig í Mogganum og Pressunni á Facebook sinni, bað ég hann til að byrja með um að draga orð sín til baka. En miðað við svör hans í tölvupósti, tel ég að Hannes haldi sig hafinn yfir eðlilega heimildavinnu, kunni kannski ekki að vitna rétt í heimildir eða lesi texta of flausturslega. Hann heldur því fram að ég hafi kallað Laxness gyðingahatara en Hannes getur ekkert bent á máli sínu til stuðnings. Það þykja mér skítleg vinnubrögð.

Það er mjög alvarlegt mál fyrir þá stofnun (HÍ) sem hann vinnur fyrir, að prófessorar hennar séu að brennimerkja saklaust fólk úti í bæ. Ef HHG heldur að hann geti komist upp með það veður hann í villu.

Það sem Laxness sagði um gyðinga á ýmsum stigum ævi sinnar var mjög ógeðfellt. Ég hef þó aldrei kallað hann gyðingahatara, einfaldlega vegna þess ég veit að allt yrði vitlaust í okkar litla landi þar sem aldrei hefur mátt segja alla sannleikann.

Ég hef ekki leyft mér að dæma Laxness sem gyðingahatara út frá því sem hann skrifaði, því sami óþverrinn valt upp úr svo mörgum mönnum af hans kynslóð.

En sama kynslóð myrti hins vegar 6 milljónir gyðinga!

Mig grunar reyndar að HHG sé að snapa sér ódýr stig eftir alla gagnrýnina sem hann fékk fyrir nokkrum árum fyrir slaka vinnu sína með gögn Laxness í tengslum við bækur sínar Halldór, Kiljan og Laxness. 

Furðuleg ummæli Laxness um gyðinga dæma sig svo sjálf. Dæmin um þau eru mörg t.d. í góðri bók Snorra Bergssonar, Erlendur Landshornalýður?, sem ég hvet menn til að kaupa og lesa.

Laxness skrifaði reyndar meira ljótt um gyðinga sem Hannes virðist ekki kannast við, því hann fjallar ekki um það í bókum sínum um Laxness. Heldur ekki Halldór Guðmundsson í sinni opinberu og "sannhelgu" bók sinni um skáldið. Er það ekki furðulegt?

Hannes setur fram óundirbyggða lygi ættaða frá Laxness

Hannes tekur í grein sinni, þar sem hann brennimerkir mig, aðeins eitt dæmi sem á að sýna á hve gott Nóbelskáldið var gyðingum. Hannes skrifar:

„Í þessu sambandi verður þó að sýna hinu stóryrta skáldi sanngirni. Rösklega hálfu ári eftir að Laxness setti þessa vitleysu saman var hann á Púshkín-hátíð í Moskvu. Hann skrapp þá einn daginn í Tretjakov-safnið og átti tal við forstöðumanninn, sem kvaðst ekki hafa á veggjum myndir eftir Chagall. Rússneskur almenningur væri ekki hrifinn af Chagall, því að hann væri meiri gyðingur en Rússi. Laxness gagnrýndi þetta dæmi um gyðingaandúð vægum orðum í „Þánkabrotum frá Moskvu“ í Tímariti Máls og menningar 1949. Vakti gagnrýni Laxness mikla athygli, jafnt á Íslandi og öðrum Norðurlöndum.“

Hér bregst Hannesi aftur bogalistin, með því að trúa á skáldskap. Má það vel vera, að Laxness hafi komið við í Tretyakov listasafninu í Moskvu, en hann greinir ekki frá nafni forstöðumannsins sem á að hafa hreykt sér af því að verk eftir Chagall hafi verið fjarlægð vegna þess að þau væru máluð af gyðingi. Að slík hafi verið gert fer reyndar víðs fjarri. Verk Chagall í Tretyakov-safninu voru mjög mörg og héngu þau flest alla tíð í sölum safnsins - einnig árið 1973 þegar stórsýning á verkum Chagalls var haldin í safninu og listamanninum var boðið á hana í eigin persónu. 

Hér geta menn lesið grein sem JTA (Jewish Telegraphic Agency) sendi út um sýninguna í Moskvu árið 1973. Hannes Hólmsteinn Gissurarson veður í villu um verk Chagalls því hann trúir blint á rithöfund. Verk Chagalls voru aldrei bönnuð í Sovétríkjunum. Þau voru hins vegar bönnuð í Þýskalandi nasismans. Á því er mikill munur og má Hannes varast að setja sífellt samasemmerki á milli Sovétríkjanna og Þýskalands nasismans. Þau voru slæm ríki, hver á sinn hátt, en að líkja helförinni við aðrar morðöldur eru siðleysi.

Ógnir sovétsins, morðin, hungrið og Gúlögin voru afleiðingar misheppnaðrar hugmyndafræði og mannlegrar grimmdar, en nasisminn sem var það sama þróaðist lík í skipulega útrýmingu á einum minnihlutahóp, sem í árhundruð hafði verið á milli tannanna á Evrópumönnum.

Við megum heldur ekki gleyma því að Laxness var skáld og hann skáldaði. Við getum því heldur ekki notað Laxness sem áreiðanlega sagnfræðilega heimild líkt og sumir gera. Ég hef t.d. sýnt fram á að laug um veru sína í Berlín árið 1936 og fékk Hannes að nota það í einum af bókum sínum. Laxness var ekki sagnfræðingur, en hann talaði afar illa um gyðinga, eins og ég, Snorri G. Bergsson og aðrir hafa bent á.

Hannes er meðlimur í evrópskum samtökum sem gera lítið úr helförinni - samkvæmt virtum alþjóðasamtökum gyðinga

þessari fyrirsögn skal ég gjarna bera ábyrgð á, því ég hef skrifað um þátttöku HHG á vafasamari ráðstefnu sem alþjóðleg gyðingasamtök lýsa vanþóknun sinni á (sjá hér).  Fund þann sem fjallað er um í grein minni er ekkert einsdæmi fyrir Hannes. Hann var nýlega á fundi í Vilnius sem hann sagði frá á FB sinni. Þar hélt hann því fram að sveitir kommúnista hefðu drepið sígauna skipulega í Litháen og að þetta hafi komið fram á ráðstefnunni í Vilnius. Þegar ráðstefna þessi býður ekki helstu sérfræðingum í sögu Romafólksins og Sintifólks í Litháen, er ekki nema von að sagan brenglist. Í landinu í dag búa um 2500 sígaunar. Um 500 þeirra búa í hreysahverfi sem þeir sjálfir kalla Taboras en Litháar Parubanka. Hverfið er við flugvöllinn í Vilnius og er þyrnir í augum yfirvalda. Hér má lesa um Romaþjóðina í Taboras. Forfeður Romafólksins í Litháen kom flest fyrir 1940 frá Úkraínu og Moldavíu. Hér er hægt að lesa, hvernig litháisk yfirvöld koma fram við Rómafólkið í dag.

Rússar gerðu sígaunum aldrei mein á þann hátt sem Hannes heldur fram án nokkurra sannana máli sínu til stuðnings. Niðurlæging á Romafólki er hins vegar töluverð í Litháen nútímans eins og má lesa um hér eða hér. Hannes Hólmsteinn ætti að kynna sér söguna betur áður en hann dreifir lygi frá vafasömum samtökum öfgaþjóðernissinna.

Ísland hefur stutt verkefni sem eiga að bæta aðstæður sígauna í Litháen, sem frændur okkar Norðmenn greiða að mestu, og svo kemur Hannes Hólmsteinn Gissurarson með falsfréttir af gyðingamorðum Sovétríkjanna í Litháen frá Vilnius, landinu þar sem Þjóðverjar myrtu 195.000 gyðinga með dyggri aðstoð heimamann; Landi Lithauganna þar sem yfirvöld afneita mjög virku hlutverki í Litháa morðsveitum helfararinnar og reisa í gríð og erg styttur af morðingjum gyðinga ef þeir gefa ekki götum og stofnunum sínum nafn gyðingamorðingjanna; Landinu þar sem fólk er ofsótt fyrir að gagnrýna stjórnvöld, ef það hefur gagnrýnt hyllingar nútímayfirvalda í Vilnius á morðingjum gyðinga í síðara stríði. Þeir eru dýrkaðir sem "frelsishetjur" vegna þess að þeir börðust gegn Rússum.

Ekki ætla ég að kalla Hannes gyðingahatara frekar en Laxness, því ég veit að það er Hannes alls ekki. Hannes hins vegar frægur fyrir að koma sér á mannamót og kennarastofurnar fyrrum, en því miður umgengst hann af og til einnig sjálfviljugur furðulega ósiðlegt fólk sem gerir lítið úr fórnarlömbum gyðingafjöldamorða Litháa. Vona ég að Hannes jái að sér hið fyrsta og bíð ég nú eftir afsökunarbeiðni frá Hannesi.

Hannes faðmar Halldór um það leiti sem skítleg "pogrom" menningarelítunnar í HÍ gegn Hannesi hófust.

Fleiri dæmi um "stóryrði" Laxness um gyðinga.

Fyrir utan öll dæmin um fúkyrði Nóbelsskáldsins sem finna má í bók Snorra G. Bergssonar Erlendur Landshornalýður? skal hér nefna að Laxnes ritaði eftirfarandi þvaður í Alþýðubókina (1929):

“Við H.Í. er kennarastóll í fornserkneskum trúargrillum, og er síst ofmælt að tilvist þess k. sé ein háðulegasta níðstöng sem menningu norræns kyns hefur verið reist í hennar konungdæmi. ... ljúga að henni væminni töfratrú austan úr Miðjarðarhafsbotnum ... gera ómerkilegum fornritum serkneskrar kynkvíslar hærra undir höfði en helgiritum og fornsögum vors ágæta kynstofns, og það í landi sem nefnt hefur verið vagga norrænnar menningar og andagiftar. ... Hefur lygaform þetta eða pseudomorphose sem Spengler svo nefnir hina serknesku töfratrú ... kristnina, komið miklu meira ruglingi á sálarlíf flestra germanskra þjóða en vort, en ekki er þess að dyljast, að mjög sýkti hún jarðveg íslenskrar hugsunar lengi.” 

 

Þetta skrifaði ungur maður, sem hafði verið í kaþólsku klaustri og sem kom út úr skápnum sem sósíalisti árið 1928. Finnst Íslendingum það ekki ekki nokkuð ótrúlegt? Ef ekki ótrúlegt, þá kannski ógeðfellt?

 

Laxness ritaði aðra grein í bókina sem hann kallaði Kvikmyndin ameríska. Þar skrifar hann um það sem hann kallar “semitíska verslunarmenn” sem framleiða myndir í Hollywood".

Segjum það bara eins og er. Skáldið kunni sig ekki og sýnir okkur klárlega að gyðingafordómar grasseruðu jafnt meðal nasista og sósíalista á Íslandi.

Hannes með mjög hötuðum gyðingi. Eitt sinn sá ég mynd af honum á töflu jarðvísindamanns H.Í. sem var hreint gyðingahatur. Ég á við mynd af Friedman.

Sanngirni?

Prófessor Hannes biður í grein sinni, sem ég skrifa hér um, um að nútíminn sýni þeim sem sýndu þessa fordóma sanngirni.

Nei, það verða að vera takmörk fyrir svokallaðri sanngirni segi ég, því margir sem breiddu út gyðingafordóma á 20. öld á dylgjukenndan hátt, útataðan í minnimáttarkennd og öfund, voru meðsekir í stærsta þjóðarmorði 20. aldar.