Hrókur alls fagnađar eđa skák og mát

1136863

Nú er ekkert annađ fyrir sanna Íslendinga ađ gera en ađ heimta Ljóđhúsataflmennina aftur heim og kaupa hrókinn sauđalitađa sem nú stendur hćstbjóđanda til bođa í Lundúnum. Hrókurinn flýr vćntanlega land eins og allt frá Bretlandseyjum í Brexitinu.

Enginn vafi skal leika á ţví ađ taflmennirnir frá Lewis voru skornir út í tönn á Íslandi. Hvar annars stađar en í naflanum uppi viđ haus? Ţar var ađ verki hagleikskonan Margrét Skögultönn sem fékk ađ sitja í Skálholti og skera og saga tennur fram í háa elli.   

Margrét var afar afkastamikil kona og miklir haugar af brotum úr rosmhvalstönn hafa ekki fundist ruslahaugum viđ fornleifarannsóknir í Skálholti - eins og kunnugt er. Svo ţrifin hefur hún einnig veriđ, ţó hún hafi fyrst og frems veriđ til í "tuskiđ".

Margrét var einnig međ húđflúrsskemmu vestan viđ dómkirkjuna. Ekki ţótti Margréti Skögultönn takast vel upp viđ ađ flúra eđa skera út augu. Ţau ţóttu stara um of á ţann sem á horfđi. Íslenskur lćknir, Ţingeyingur, hefur sýnt fram á ađ ćttgeng gerđ af gláku hafiđ leikiđ Íslendinga grátt á miđöldum. Eđa var ţađ grá stara? Sama hvort er, sjúkdómurinn fannst ađeins á Íslandi og komst ekki á skip til Niđurlanda, sem var líklega fyrir bestu, ţar sem glámskyggni var ţar fyrir og er enn í ríkum mćli.

Ţessi hrćđilegi krankleiki olli ţví ađ Íslendingar gengu um međ uppglennt augu, bćđi bólgin og rauđsprengd, og tóku ekki eftir helmingnum ađ ţví sem gerđist í kringum ţá. Bestu annálaskrifarar ţjóđarinnar misstu af flestum eldgosum á Íslandi vegna glenniblindu, sem sjúkdómurinn var kallađur. Menn sáu smáatriđi en ekki heildarmyndina. Enn eru íslendingar haldnir ţessum sjúkdómi og halda ađ ţeir búi á miđpunkti alheims, sem er vitaskuld alveg rétt eins og Guđ almáttugur hefur stillt jörđinni upp út frá sínu sjónarhorni.

Gvodmingodur

Gvöđ minn góđur! Glenniblindan var mikiđ vandamál á Íslandi á 12. öld. Sérstaklega fyrir listakonu sem aldrei hafđi séđ riddara spranga gráan fyrir járnum um túndrur Íslands. Fyrirsćtur voru ekkert vandamál. Jón Kíghósti sat fyrir sem riddari og biskupar komu og fóru.

Eitt er ţađ sem beinlínis sannar ađ taflmennirnir frá Ljóđhúsum og Íslandi hafi veriđ út skornir af Margréti. Búmark hennar og skjöldur sýnir eina merkustu uppfinningu Íslendinga fyrr og síđar fyrir utan skyriđ.

Ţegar ástin í hjónabandi ţessarar merku hagleikskonu kulnađi og eiginmađur hennar Runólfur Tanni (ekki ćttfćrđur í Íslendingabók inni nýju) hóf suđurgöngu til Rómar til ađ fá skilnađ frá Margréti, fann hún upp Sofnísinn. Rúnki komst aftur á móti aldrei á leiđarenda og dó ofan á írskri portkonu í Andvörpum.

Köld eru kvenna ráđ og neyđin kennir nakinni konu ađ búa til ís eins og sagt var. Margrét setti oft á tíđum mynd af sofnís á hagleiksverk sín. Líkt og skyrinu var stoliđ frá Íslendingum fyrir slikk á okkar tímum, fór sofnísinn sömu leiđ og er nú á dögum kallađur soft-ice. Í skemmu norđan kirkju var Margrét međ ísbúđ. Já, ţiđ lesiđ rétt. Skemmur voru í lok 12. aldar út um allt.

Sofnis 2

Ein auglýsinganna fyrir handverk Margrétar sést til dćmis á baki hásćtis eins af kóngum Margrétar sem rak í land í Ljóđhúsum er knörr Dehla hins ţýska fórst á leiđinni til Dyflinnar. Ekki nóg međ ţađ. Á kónginum eru leifar af 1104 gjóskunni úr Heklu. Margrét notađi vafalaust H-1 vikur til ađ fínpússa verk sín, ţví á ţessum tíma var hvorki til sandpappír né vatnspappír í Skálholti.

AN00286264_001_l

Ţađ er ekki ađ spyrja ađ hugviti og listfengi Íslendinga fyrr á tíđum. Margrét keypti járn sín og sagir í Brynju. Lítiđ hefur breyst.

Ef vel er ađ gáđ, lesendur góđir, ţiđ ţrjú sem enn lesiđ Moggabloggiđ, er ţetta nú vitaskuld ekki ís međ dýfu, né heldur hnetum, sem er miđreitis aftan á hásćti eins kónganna frá Lewis. Ţarna er greinilega tilraun til ađ sýna köngul barrtrés. Nú vitum viđ ekki hvort Margrét Skögultönn gerđist nokkru sinni víđreist; hvort hún hafi tekiđ međ sér köngla í minningunni frá heimsreisu, eđa ađ hún hafi jafnvel smyglađ honum til landsins (sjáiđ viđurlög viđ ţví í Grágás). En ef ţessi ágćta eđalkona fór aldrei suđur, líkt og margir, ţá er ég nćsta hrćddur um ađ "ísinn" á hásćti konungs sé allgóđ rök fyrir ţví ađ taflmennirnir frá Lewis hafi ekki veriđ skornir út á Íslandi.

AN00014506_001_l

Made in Norway. Íslendingar voru hins vegar miklu fyrr í abstraktlist en frćndur ţeirra - líkt og taflmađurinn frá Baldursheimi í Skútustađahreppi sýnir glöggt. Hann sýnir einnig geđstreitu ţá sem lengi hefur einkennt Ţingeyinga, og gott ef ekki er, ţá er hann einnig međ glenniblindu á lokastigi.

Dr.Baldursheim


mbl.is „Íslenskur“ hrókur metinn á milljón pund
Tilkynna um óviđeigandi tengingu viđ frétt

Bloggfćrslur 5. júní 2019

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikiđ á Javascript til ađ hefja innskráningu.

Hafđu samband