Gluggađ í skjalasafn heiđrađrar fornleifanefndar - Anno 1996

Screenshot_2020-07-13 17917550(1)

Ţegar ég sá myndina hér ađ ofan á tímarit.is um daginn, var mér af einhverjum ástćđum hugsađ til setu okkar Bjarna F. Einarssonar í Fornleifanefnd um 1996. Ţar sat einnig Ţór Magnússon Ţjóđminjavörđur, en fyrir nefndinni sat lögfrćđiprófessor, mjög formfastur mađur, eins og lögfrćđingum ber ađ vera - fyrir utan ađ ţekkja reglurnar. 

Ţađ var Páll Sigurđsson og Páll má ekki vamm sitt vita, og ţví til jarteina hefur einhver (og líklegast hann sjálfur) skrifađ lengsta kafla um nokkurn mann, íslenskan, á Wikipediu.

En, eins og fornleifafćđingum, og ekki síst lögfrćđingum sem ekki vita ađ ţađ er falliđ á silfur sem finnst í jörđu, getur lögfrćđiprófessorum einnig orđiđ á í messunni. Eitt sinn, svo vitađ sér, henti ţađ Pál Sigurđsson, og skal sagt frá ţví hér.

Páll Sigurđsson kallađi til fundar í Forleifanefnd ţann 22. júlí 1996 međ ólöglega stuttum fyrirvara. Ég frétti ađeins af fundinum fyrir tilviljun. Ţá voru menn ekki komnir međ tölvupóstkerfi og ţess háttar. Bođleiđin brást og hún brást hjá Ţór Magnússyni. Hann gleymdi ađ segja mér frá fundi í nefndinni.

220px-Pall_Sigurdsson

Páll Sigurđsson vísađi mér ólöglega af fundi

Viđ upphaf fundar vísađi Páll mér af fundinum. Ég vissi ekki hvađan á mig stóđ veđriđ. En ţađ kom fljótlega í ljós. Páll hafđi greinilega ekki haft tíma til ađ lesa fundargerđina, sem Ţór Magnússon hafđi tekiđ saman, ţó ađ síđarnefndi ćtti ekkert međ ađ gera ţađ. Ég maldađi í móinn viđ Pál, en var ţá skipađ af yfirgefa fundarherbergiđ og fékk ekki ađ skýra mál mitt. Allt sem ég reyndi ađ segja viđ formanninn viđ dyr fundaherbergisins, sem einni var ađalkaffistofa safnsins, drukknađi í orđskrúđ Páls, sem oft gat veriđ fjandi kúnstugt og "barokkt", ef hćgt er ađ nota ţađ orđ fyrir málnotkun í íslensku máli. Sem dćmi má nefna ađ Páll svarađi oft mönnum og vísađi í "heiđruđ" bréf ţeirra. 

Ţađ var hins vegar ekki heiđruđ međferđ sem ég fékk frá ţessum heiđvirđa manni, heldur skagfirskur ruddaháttur sem ţekktur er frá örófi alda ţegar fautar í ţví hérađi hafa brunađ yfir lítilmagnana á hrossum sínum.

Páll hafđi séđ í fundarbođi, sem hann hafđi ekki haft fyrir ţví ađ nćrlesa, ađ mál var á borđi nefndarinnar varđandi eitthvađ Miđhús. Hann ályktađi ađ um vćri ađ rćđa Miđhús viđ Egilsstađi, sem nokkur styr stóđ út af á ţeim tíma, sérstaklega heima hjá Ţórarni Eldjárn.

Ég tel víst ađ hinir nefndarmennirnir hafi veriđ á sömu skođun og Páll, ţví ţeir gerđu engar athugasemdir viđ brottrekstur minn af fundi, og heldur ekki Bjarni Einarsson sem ţó vissi betur en ţeir sem ekki höfđu lesiđ fundarbođ og málsgögn, enda fyrir löngu búiđ ađ ákveđa ađ ég skyldi "tekinn af lífi" varđandi ţetta margfrćga silfurmál sem einnig tengdist miđhúsum. Glćpur minn var ađ vera sammála breskum sérfrćđingi.

Prófessor Páll Sigurđsson ýtti mér bókstaflega út úr gátt fundarherbergi safnsins, og ég hundskađist upp á skrifstofu mína í turni Ţjóđminjasafnsins. Í góđu stuđi skrifađi ég ţegar harđort kvörtunarbréf vegna ţess ađ mér var meinađ ađ setja fund í nefnd sem ég var skipađur í. Bréfiđ sendi ég Menntamálaráđuneytinu og síđar fékk hin heiđvirđa Fornleifanefnd einnig bréf dags. 29. júlí 1996. 

Hvort ţađ var vegna mjög langra sumarleifa starfsmanna ráđuneytinu, fékk ég ekki svar ţađan fyrr en 9. september (sjá bréfiđ hér). Ţađ kom frá gamalli skrifstofurottu ráđuneytisins, Árna Gunnarssyni, sem  ósjaldan var haukur í horni ţegar forsvarsmenn Ţjóđminjasafns óku útaf í fjármálum og öđrum málum. Árni Gunnarsson tjáđi mér ađ prófessor Páll myndi svara mér. Takiđ eftir ţví ađ bréf Árna Gunnarssonar er dags. 9. september 1996 - en 9. September 1996 er einnig dagsetning á svari Páls til mín. Bođleiđin á milli Ráđuneytis og prófessors í lögfrćđi var greinilega hrađvirkari en svarviđleitni viđ doktorsrćfil í fornleifafrćđi sem vissi, án ţess ađ vera stađkunnugur, ađ Miđhús er mjög algengt nafn á kotum um land allt. 

Eins sjá má tók ţađ málskreytingamanninn Pál Sigurđsson 11 línur ađ komast ađ merg málsins og niđurstađan sem er furđu klaufalega er ţessi:

... Sökum ónógrar stađkunnáttu minnar á Austurlandi hef ég ţá ekki áttađ mig á ţví ađ leyfisumsóknin mun ekki hafa beinst ađ rannsóknum á ţeim bć, sem málaferlin tengjast, heldur öđrum, samnefndum, sem einnig er á Fljótsdalshérađi en í öđru sveitarfélag. Hér er um mistök mín ađ rćđa, sem ég ábyrgist ađ öllu leyti einn. Á ţeim mistökum biđst ég velvirđingar. (Sjá bréfiđ í heild sinni hér).

Ţetta var furđuleg niđurstađa í ljósi ţess ađ Miđhús viđ Egilsstađi höfđu ekkert veriđ rćdd í nefndinni.

Ég sćtti mig vitaskuld aldrei viđ ţessa afsökunarbeiđni. Hvađa erindi hann átti sem formađur í ţessa nefnd var alltaf ofar mínu skilningi. Hann er einn af ţessum skrýtnu köllum sem stjórnađ er af mönnum međ nábláar hendur  sem trúa ţví sem eđlilegum hlut ađ silfur finnist óáfalliđ í jörđu á Íslandi. Hvar annars stađar en á Íslandi?

Vanţekking Páls prófessors á Miđhúsum var líka merkileg, ţegar tillit er tekiđ til ađ afi hans, Stefán Vagnsson hagyrđingur, fćddist á einum af mörgum ţessara Miđhúsa, en ţađ var á Miđhúsum í Blönduhlíđ. Ekki er ţví hćgt ađ kenna bláum krumlum um fávisku prófessorsins um stađarnöfn landsins. Mađur bjóst viđ meiru, ţví um skeiđ var prófessor Páll líka ofarlega í stjórn Ferđafélagsins. 

Skömmu síđar ţetta sama sumar 1996, óskađi Ţór Magnússon ekki starfa minna á Ţjóđminjasafni vegna opinberrar gagnrýni minnar á störf hans, til ađ mynda á óstjórn og framúrkeyrslur á ráđstöfunarfé stofnunarinnar. En fyrir slíkan utanvegaakstur var honum ađ lokum vikiđ úr starfi međ mikilli skömm eins og frćgt er orđiđ. Sjálfur hafđi ég um voriđ 1996 ákveđiđ ađ flytja úr landi. Kona mín fór fyrst međ dóttur okkar nýfćdda og ég fór síđar á árinu. Viđ settum síđan ađ í besta stađ í Kaupmannahöfn í janúar 1997. Ţar pakkađi ég skjöl mín varđandi Fornleifanefnd niđur í kassa og skođađi ţau ekki ađ ráđi aftur fyrr en hér um daginn. Ég gat ekki setiđ á mér og varđ ađ deila sögunni af ţessari valdbeitingu í dyragátt kaffistofu Ţjóđminjasafns 22. júlí 1996. Hún er ţó ekkert einsdćmi um dómgreindarleysi manna sem titla sig prófessora í íslenskum lögum.

Málsbćtur til handa Páli Sigurđssyni áđur en dómur fellur

Einu langar mig viđ ađ bćta, háheiđruđum Páli Sigurđssyni til málsbóta, ţrátt fyrir svínslega međferđ hans á mér, og ţađ á afmćlisdegi mínum mínum. Páll var kominn í mikla ormagryfju ţegar hann tók ađ sér stjórn Fornleifanefndar. Sumir fornleifafrćđingar sem sátu í nefndinni notuđu hana óspart í sinn hag. Ađrir notuđu allan sinn tíma til kćrumála, enda komiđ stríđ um töglin og hagldirnar í ţessum málum á Íslandi. Hér fáiđ ţiđ eitt sýnishorn: Félag Íslenskra Fornleifafrćđinga (FíF) nauđađi á ţessum árum mikinn og barmađi sér. Félagsmenn sumir sem gengu í liđ viđ bláu höndina og fengu hana nćr upp í afturendann, kvörtuđu ţá undan framgangi Bjarna F. Einarssonar í nefndinni. Félagsmenn ţar útbjuggu ţetta skjal og sendu Ţór Magnússyni. Ef menn fletta yfir á bls. 2. sjá ţeir afrit til Páls Sigurđssonar af bréfinu međ miđa Bjarna F. Einarssonar til Páls (ţ.e. Bjarna međ arabísku augnperlurnar).

Bjarnakćra1996

Bjarni, vinur minn, sá greinilega ástćđu til ađ greina Páli frá ţví ađ "varamađur minn í nefndinni hefđi stutt ályktun FíF".

Ég man ađ ég hló ţegar ég sá ţetta, ţví mér var sannast sagna ekki vel kunnugt um hver var varamađur minn, og enginn samskipti hef ég haft viđ hann (hana?) um athćfi Bjarna sem sjálfskipađan fornleifalögreglumann. Mest hló ég ţó í einhvers konar angist, ţví mér varđ ljóst ađ mađur sem ég taldi til vina minn, var greinilega svona falskur.

Bjarni óđ einnig í villu eins og oft áđur og síđar. Varamađur minn í Fornleifanefnd var Margrét Hallgrímsdóttir sem ég hafđi engin tengsl viđ, hvorki persónuleg né fagleg. En núverandi ţjóđminjavörđur hafđi vitaskuld mörg horn í síđu Bjarna F. Einarssonar á óvenjulegri leiđ hennar í ţćr stjórnunarstöđur sem hún sótti í. Ţađ var ekkert leyndarmál. Horn hans stóđu einnig í síđu hennar. Ţađ var ţó ekkert sem ég lét mig varđa, og kom ekkert starfi í Fornleifanefnd viđ - ađ ţví er ég held. En í klíkuveldinu Íslandi veit mađur aldrei.

Líklegt tel ég ađ Bjarni Einarsson, međ miđur hreina samvisku sína í "Miđhúsaupphlaupinu" ţ. 22. júlí 1996, hafi veriđ ađ reyna ađ koma ţví inn hjá lögfrćđiprófessornum, ađ ég stćđi á bak viđ gagnrýnina á sig međal félagsmanna í FÍF. Ég hafđi ekkert samband viđ ţađ fólk.

Já, ţannig eyddu menn tíma sínum og skattpeningum landsmanna áriđ 1996. Fróđleiksfúsir menn gćtu vissulega spurt: Hefur nokkuđ breyst síđan ađ ég sat rúmt ár í ţessari nefnd? Svari ţeir sem svara vilja.


Bloggfćrslur 20. júlí 2020

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikiđ á Javascript til ađ hefja innskráningu.

Hafđu samband