Færsluflokkur: Dægurmál

Leirhausinn og Schütz eru nú hinir grunuðu

Schutz und Gunnar
Þegar leirhausar vistast á Þjóðminjasafni, eru þeir líkast til sjálfkrafa orðnir að efni hér á Fornleifi.

Eins og siðmenntað fólk veit, skal mikil aðgát höfði í nærveru leirhausa. En þegar menn fara að hugsa einum of mikið um þannig hausa, eða jafnvel eins og leirhausar, er nú ekki nema von að útkoman verði einhvers konar leirburður.

Það gerðist einmitt nýverið er listakonan Ólöf Nordal tjáði sig um þá skoðun sína, og það á besta útsendingartíma RÚV. Ólöf telur að tveir Leirfinnar hefðu verið í umferð á meðan að rannsókn Geirfinnsmálsins stóð yfir.

Líklegast var best að þær vangaveltur, sem greinilega byggja á alvarlegri sjónskekkju á listrænu auga, hafi ekki orðið til áður en margfræg skýrsla Starfshóps um um Guðmundar- og Geirfinnsmál kom út árið 2013.

Ef þessi dæmalaust ruglaða leirhausakenning Ólafar hefði hins vegar verið hnoðuð saman eitthvað fyrr, hefði hin leirkennda hugarsmíð líklega fengið byr undir báða vængi í hinni furðulegu skýrslu yfirvaldsins um Guðmunds- og Geirmundarmál frá 2013. Vafalítið hefði þá síendurtekið verið ritað um tvo hausa í skýrslunni frá 2013 og sú upplýsing höfð eftir "talsmanni Sævars" líkt og svo margt í því plaggi, sem síðar hefur orðið að heilögum sannleika. 

Nú, þegar heil þjóð er búin að sýkna áður dæmda morðingja, er ég á því að leirhausinn verði ekki bara gleymdur í geymslum Þjóðminjasafns í silfruðum kassa, heldur sem allra fyrst settur til sýnis á flugvallarfæribandinu kostulega á safninu, íslenskri réttarvitund til lofs og ævarandi virðingar.

En er ekki annars nóg er nú komið af rugli í kringum "Leirfinn" heitinn, eingetna sköpun listakonunnar Ríkeyjar (Ingimundardóttur)? Ríkey skóp Leirfinn reyndar eftir rissum teiknara frá Keflavík (sem aldrei hafa verið sýndar opinberlega), en teiknarinn var beðinn var að teikna mann sem kom við í Hafnarbúðinni í Keflavík.

Leirhausinn er reyndar ekki stórt listaverk ef það skal notað sem hjálpargagn í morðmáli. Sannast sagna lítur enginn út eins og Leirfinnur, nema að hann sé eins óheppinn að fæðast eins og  Magnús Leópoldsson. En Magnús er ekki einu sinnu líkur hinum kúkabrúna leirhaus sem óvart varð frægasta íslenska listaverkið á 8. áratug 20. aldar.

Nú orðið hugsar Leirfinnur fátt í geymslu Þjóðminjasafnsins suður í Hafnarfirði, enda hefur hann bráðskýra þjóð til að hugsa fyrir sig.

En greinilegt er að almennur skilningur á tilurð hans er afar lítill og frekar leirgerður. Því hefur til að mynda ítrekað verið haldið fram að leirstyttan hafi vísvitandi verið látin líkjast Magnúsi Leopoldssyni. sem síðar var handtekinn og haldið í Síðumúlafangelsinu í einangrun í 105 daga og fjórar klukkustundir. Teiknarinn úr Keflavík, Magnús Gíslason, hefur haldið því fram með algjörlega óundirbyggðum rökum að rannsóknarmenn hafi látið sig hafa ljósmynd af Magnúsi Leopoldssyni, sem fyrirmynd að teikningu, sem hann átti að gera af umræddum „Leirfinni“. Þessi ásökun hefur þó verið vísað til heimahúsanna af opinberum aðilum. Í skýrslu Láru V. Júlíusdóttur lögfræðings og setts saksóknara, sem Magnús Leópoldsson fékk í hendur árið 2003, sem m.a. fjallar um tilurð leirmyndarinnar, kemur glögglega fram að lögreglumenn ýttu alls ekki undir gerð myndarinnar með ljósmynd af Magnúsi. Þrátt fyrir þá vitneskju heldur goðsögnin um líkindi milli "Leirfinns" og Magnúss Leópoldssonar áfram að grassera á meðan að fólk getur ekki lesið sér til gagns.

magnús Club Sandwitch
Stundum er sagt að listamenn nái ekki eiginleikum þess sem þeir portrettera, og að sál listamannsins sjálfs fangist í andlitsmyndum hans af öðrum. Mér er næst að halda að hinn mikið umræddi Leirfinnur sé einfaldlega blanda af andliti Ríkeyjar Ingimundardóttur og Kristjáns Viðars Viðarssonar. Útkoman verður svona sirkabout eins og Magnús Leópoldsson, enda margir Íslendingar úr þessu sama steypumóti. Höfundur þessa pistils hefur kallað þessa íslensku "týpu" Hinn íslenska kubbahaus og er hann líklega afleiðing skyldleikaræktar og uppruna Íslendinga sem helst eru ættaðir úr Norður-Noregi. Það eru því margir "Leirfinnar" á ferli á Íslandi, t.d. sakamálafræðingurinn knái, Gísli H. Guðjónsson, sem var ungur rannsóknarlögreglumaður þegar Geirfinnsmálið var í algleymingi.

RýkMagnKris
Ég leyfi mér auðmjúklega að benda á, að ef maður málaði afsteypu af leirhausnum með andlitslitum, verði útkoman ekki ósvipuð Kristjáni Viðari Júlíússyni (áður Viðarssyni) fyrrum sökudólgi. Skítabrúnleitir leirhausar eru einfaldlega ekki til þess fallnir að leita uppi illmenni á meðal Íslendinga - frekar en skjannahvítar marmarastyttur eru til þess fallnar að lýsa staðreyndum um útlit Forngrikkja eða Rómverja. 

Leirfinnur Mogginn 1974Kristján Viðar lilleLeirburður séra Guðjóns Skarphéðinssonar

Jæja, nú yfir í aðeins aðra sálma -- Í fyrrnefndri skýrslu Starfshóps um Guðmunds- og Geirfinnsmál frá 2013 er mikið vitnað í nokkrar skýringar og útleggingar "umboðsmanns Sævars", sem byggja einvörðungu á frásögnum í skýrslu eftir Hlyn Þór heitinn Magnússon. Hlynur starfaði sem fangavörður í Síðumúlafangelsi á 8. áratug síðustu aldar, er Geirfinns og Guðmundarmálin voru í algleymingi. 

Ásakanir í garð lögreglu og fangelsisyfirvalda varðandi meðferðina á Sævari Marínó Ciecielski, sem ekki komu fram í réttarhöldum og endurupptökubeiðni Sævars, koma fram í skýrslu Hlyns frá 1996. Í Skýrslu Starfhóps um Guðmundar og Geirfinnsmál frá 2013 eru þær frásagnir svo bornar fram á silfurfati af umboðsmanni Sævars, næsta orðnar að heilögum sannleika, án þess að nokkurn veginn sé hægt að sannreyna þær.  Hvers konar vinnubrögð eru það eiginlega?

Stundum læðist að manni sá grunur að bráðnauðsynlegt hefði verið að fá Karl Schütz (sjá mynd efst með Gunnari Eyþórssyni og "Leirfinni") til landsins, og að hann hefði betur staldrað lengur við og haft eins og tug sagnfræðinga sér innan handar - þar sem íslenskir lögfræðingar geta víst ekki greint frumheimildir frá gróusögum (sbr. skýrlan frá 2013).

Hvernig hópurinn á bak við skýrsluna frá 2013 fer að því að fullvissa sig um að Hlynur Þór Magnússon hafi verið betra sannleiksvitni en aðrir menn, skil  ég ekki. Hlynur brillerarði árið 2014 á bloggsíðu Illuga Jökulssonar með því að halda því fram að Karl Schütz hefði verið gamall Gestapómaður og nasisti - sem Schütz var reyndar ekki. Þetta hafði Hlynur keypt hrátt og ósoðið úr frásögn Guðjóns Skarphéðinssonar, sem þá var orðinn ólyginn preláti og sálusorgari á snærum íslensku Þjóðkirkjunnar og Drottins Guðs hins almáttuga. 

Guðjón laug hins vegar vitleysunni áður í Óttar "Mayday" Sveinsson  í DV (Sjá hér), þar sem síra Guðjón Skarphéðinsson hélt þessu fram við Óttar að Karl Schütz hefði verið illræmdur Gestapómaður, sem hvað hafa yfirheyrt og myrt skæruliða á Ítalíu. En það sanna í málinu er að sá Karl Schütz sem kom til Íslands var ekki Gestapo-maðurinn sem hét Karl Theodor Schütz sem brotið hafði af sér á Ítalíu og víðar. Áður, eða árið 2014 hefur sá er þetta ritar greint frá þessari gróusögudreifingu Hlyns Magnússonar og uppspuna úr pontu síra Guðjóns Skarphéðinssonar. Hlynur Magnússon baðst afsökunar á vammi sínu -- En engin slík beiðni heyrðist frá upphafsmanni lygasögunnar.

Nú vill síra Guðjón fá milljarða frá íslenska ríkinu og skattgreiðendum. Ég geri þar af leiðandi ráð fyrir því að séra Guðjón vilji hafa nóg á milli handanna þegar afkomendur Schütz koma og krefja hann skaðabóta fyrir að kalla föður þeirra, afa og langafa stríðsglæpamann á Ítalíu. Slíkur leirburður gæti orðið dýr fyrir Guðsmanninn, og því gott að hafa eitthvað á milli handanna þegar að því kemur - en að því kemur, og Íslendingar geta líka trúað því eins og öllu öðru. Líka þeir kjánar á hinu háa Alþingi sem nú vilja að þýsk yfirvöld í nútímanum svíni Karl Schütz enn meira til en þegar hefur gerst á Íslandi. Þeir höfðu nýlega samband við Þýsk yfirvöld og heimtuðu gögn um Karl Schütz byggða á fordómafullum forsendum sem gerjast hafa á Íslandi vanþekkingarinnar.

Hver svo sem ástæðan er fyrir hinni stóru "sannleiksþörf" Íslendinga, þá á ég erfitt með að skilja hana, þegar menn sjá ekki að leirhausinn á Þjóðminjasafninu, sem enn er ósýknaður, er fyrst og fremst líkur manni sem dæmdur var fyrir morð, glæp sem hann hefur verið sýknaður af; og að annar dæmdur morðingi, og síðar fullsýknaður öðlingur, fær óáreitt að stunda fólskufullar lygar í útlendingahatursstíl um rannsóknaraðila í máli sínu. Ef það vekur ekki einhverjar spurningar í hausum landa minna, er þar kannski meira af leir en ég bjóst við.


Hinar blautu miðaldir

27-9175cad028_1255587.jpg

Mér hefur sýnst að marga fornleifafræðinga dreymi um að finna eitthvað dónalegt í jörðinni. Fáum verður þó af ósk sinni. Fornleifafræði virðist einnig höfða mjög til kynferðislegra vangavelta hjá sumu fólki. Einstaka sinnum heyrir maður af uppgröftrum sem voru hálfgerðar orgíur. Aldrei hef ég lent í slíkum háska.

Archaeology and Sex eru samt óumflýjanlega samtengd fyrirbæri. Þróuð hefur verið undirgrein fornleifafræðinnar, Gender Archaeology (kynjafornleifafræði), þar sem menn velta mikið fyrir sér, hvort Óðinn og Gunnar á Hlíðarenda hafi verið gay, eða Grettir hafi verið með lítinn lim. Kannski skýra tilurð þeirra fræða líka eskimóa og fílamennina sem  einstaka fornleifafræðingar hafa haldið sig finna, t.d. við bæ Gunnars Gunnarssonar nasista og skálds. Ef gumar hafa gaman af því, er það allt í lagi mín vegna, og örugglega þægilegasta aðferð til að komast hjá því að grafa og verða skítugir eins og aðrir fornleifafræðingar. Merkið hér að ofan, sem fannst í Bryggjuborg í Belgíu og er aldursgreint til tímabilsins 1375-1450, er einnig galopið fyrir túlkun. Hvað þarna á sér stað, geta kynjafræðingar líklega skýrt fyrir okkur. Kannski er þetta gleðiganga, en eins gæti allt hæglega bent til þess að ákveðin tegund af femínisma hafi verið iðkuð á miðöldum í Niðurlöndum?

stone-age-antler-dildo-2.jpg

Þegar ég hélt á sínum tíma til náms í fornleifafræði, lét ég löggilda túlka þýða stúdentsprófskírteini mitt yfir á dönsku, ensku og sænsku, enda sótti ég um að hefja nám í nokkrum löndum, til að hafa vaðið fyrir neðan mig. Sænski túlkurinn var sænsk kona í Reykjavík. Er ég sótti þýðingu hennar á prófskýrteini mínu heima hjá henni, vildi hún ræða fornleifafræði við mig, sér í lagi um frjósemisfallosa sem tíðkast höfðu í þeim hluta Svíþjóðar þar sem hún ólst upp. Ég var farinn að hugsa, að blessuð konan hefði ekki fengið alveg nægju sína af slíkum tólum, og var því feginn þegar karl hennar, lítill embættismaður með hatt, kom heim og öllu tali um typpi í sænsku Dölunum var snögglega hætt. Svíar hófu reyndar mjög snemma framleiðslu á limum. Litla myndin hér fyrir ofan er af lim úr hjartarhorni sem er frá steinöld. Limurinn er af veglegri stærð. Hún hefur greinilega líka skipt máli á Steinöld.

Böllurinn á Borg

Á Stóru-Borg undir Eyjafjöllum kom margt upp úr bæjarhólnum meðan að hann var rannsakaður af þjóðfræðingnum Mjöll Snæsdóttur og mörgum misjafnlega hörnuðum ungmennum sem nutu leiðsagnar hennar í votviðrasamri íslenskri fornleifafræði. Ég var einn þeirra. Stóra-Borg var eins og leikfangakista, svo mikið fannst þar af fornleifum, að við ungmennin sem unnu með Mjöll sátum fram á rauða nótt við að þvo og skrá forngripi, og það launalaust. Ég held að eini staðurinn, þar sem eitthvað dónalegt hafi komið úr jörðu á Íslandi, hafi verið á Stóru-Borg. Þar fannst eitt sinn spýta sem hafði verið tálguð svo lystarlega til að hún líktist því sem pent fólk kallar penis erectus eða reður með reisn. Tímasetningar fornminja á Stóru-Borg eru mjög á reiki, og gæti þetta typpi hafa verið yngra en frá miðöldum. Spýtan var mjög sívöl og "tidsløs" eins og Danir segja.

Því miður get ég ekki sýnt ykkur typpið og veit ekki hvort það er lengur til, nema á skráningarkorti Stóru-Borgar rannsóknarinnar. Mikið magn fornminja úr lífrænum efnum frá Stóru-Borg hefur eyðilagst eftir að það var komið á Þjóðminjasafnið. Forvörslu á gripunum var því miður ekki sinnt sem skyldi. Þjóðminjavörður hafði meiri áhuga á fornbílum.

Hvað þessi viðarphallos hefur verið notaður í, ætla ég ekki að velta frekar fyrir mér, en sumir starfsmenn rannsóknarinnar töldu öruggt að þetta væri svo kallaður dildó, eitt af hjálpartækjum ástarlífsins eins og það var síðar kallað í auglýsingum. Kannski var þetta dildó Önnu á Stóru-Borg? Kannski átti Hjálti við vandamál að stríða. Ef svo er, á aldursgreining til 16. aldar mjög vel við. Úr þessu verður það þó ekki sannreynt.

Óháð fundi priapos erecto á Stóru Borg, var oft mjög kátt í tjaldi grafara á hólnum norðan við bæjarhólinn sem rannsakaður var. Á hólnum var á hverju sumri reist gamalt vegavinnutjald. Inni í því flugu margar blautar sögur yfir samlokum, kaffi og kleinum, en aldrei þegar gestir komu í tjaldið. Þá kom yfir menn grafarþögn og frómur helgiblær. Bestar voru sögurnar í miklum rigningum, og af þeim var nóg undir Eyjafjöllum. Mjöll var meistari í slíkum sögum og var fyrir vikið á tímabili kölluð "gamla pervertan".

0102a05fig25.jpg

Fótafrár fallus, sem ber konukríli sem ýtir á undan sér litlum sætum fallusum (tittlingum) í hjólbörum. Merkið fannst í Vlaardingen í Hollandi. Aldursgreining 1375-1450. Hvað var fólk eiginlega að hugsa á þessum tíma? Líklegast um það sama og í dag. Svona minjagripi ætti nú Reðurstofan að hafa í verslun sinni.

Klámfengin merki og tákn

Fyrir þá fornleifafræðinga og aðra sem sakna dónalegra fornleifafunda, og til að bæta fyrir reðurmissinn á Stóru Borg birti ég hér lesendum mínum og öðrum klám og blautlegheit frá miðöldum. Mest af því er frá Hollandi, þar sem slíkt hefur ávallt þótt sjálfsagður hlutur. Hollendingar kalla ekki allt ömmu sína.

22-7a695cdabf.jpg

Mikið er hún vígreif þessi "pussy Royale". Sumir myndu álykta þetta helgan stað.

23-b0128e21c4.jpg

Meðan að menn steyptu lítil pílagrímsmerki úr blý og  tinblöndum, sem pílagrímar gátu keypt sér til jarteikna þess að þeir hefðu heimsótt helgan stað eða kirkju, var einnig á 14. og 15. öld frekar blómleg framleiðsla á alls kyns merkjum sem sýndu reður, punghausa, píkur og pílagrímapussur í alls kyns stellingum. Það merkilega við hin síðarnefndu merki er, að sumir telja jafnvel að þau hafi verið afhent fólki af kirkjunnar mönnum.

Mín kenning er sú, að meðan að "miðaldaklám" var allt "verklegt" og í höndunum á Hollendingum, þá var það allt í munninum á Íslendingum - eða þangað til að Íslendingar reistu voldugasta fallusinn í heiminum á Skólavörðuholtinu.

21-44dc54f62c.jpg

Þreyttur kóngur. Vængina skilur maður og krónuna, en bjallan er líklegast til að tilkynna að lókurinn sé orðinn linur, eða að hann sé að koma nærri Helgustöðum.25-ceff0779f6.jpg

Er hér verið að gefa í skyn, hvað pílagrímar hugsa mest um og leita að á ferðum sínum?

Ítarefni um "dónaleg" teikn á miðöldum:

  • Fyrst skal nefnd grein hollenska keramíksérfræðingsins Sebastiaans Ostkamps, sem ég þekki lítillega. Ekki þarf annað en að googla Ostkaamp og vulva eða Ostkamp og penis, þá finna menn þessa skemmtilegu grein: Ostkamp, S., 2009. The world upside down. Secular badges and the iconography of the Late Medieval Period: ordinary pins with multiple meanings, Journal of Archaeology in the Low Countries 1.2, 107-125.  Einnig má finna greinina hér og hér.
  • Þessi grein sem einnig birtist árið 2009 og er eftir danska konu Ann Marie Rasmussen, sem er Lektor við Duke University í N-Karólínu, er mjög áhugaverð og lýsir mest miðaldabókmenntum þýskum með órum um reður og sköp. Áhugavert!
  • Svo er til ágætis bók, eða réttara sagt greinasafn, um efnið: Nicola McDonald (Ed.) 2006 Medieval obscenities. Boydell & Brewer Ltd. Hér er hana að finna Google Books.

Mikið safn miðaldadónaskapar er til í Vatíkaninu í Róm, en það er ekki til sýnis nema fyrir útvalda.


Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikið á Javascript til að hefja innskráningu.

Hafðu samband