12) Ţegar fjöđur varđ ađ kjúklingabúi

The Deesert News Salt Lacke City 24 7 1946

Brakandi "sala", eđa öllu heldur lestur, er nú á fríbók Fornleifs um brostna drauma Laxness eftir ađ Independent People varđ ekki Best-seller í BNA - nema í höfđi íhaldsmanna á Íslandi. Mér er tjáđ ađ mikiđ sé talađ um bókina í heitu pottunum og á dekkjaverkstćđum út um allt land. Bók eins og ţessi lendir aldrei í klónum á skattinum vegna öfundar og lítilsvirđingar sjálfskipađrar "elítu" á Ísland, ţví af henni eru engar tekjur, ađ minnsta kosti ekki beinar - og ekki einu sinni 3 $. Ţó fríbókin sé hápólitísk, lendir hún heldur aldrei í međferđ hjá sérdeild FBI, ţví ţeir ţekkja mig ţegar og eru alltaf mjög vingjarnlegir og hjálplegir ţegar ég ţarf á ţeim ađ halda.

Hannes Gissurarson hefur skrifađ um niđurstöđur fríbókarinnar á Conservative, vefriti sem ég, rótgróinn sósíalisti í biblíulegum skilningi (sósíalisti án öfga og annarra vopna en penna (tölvu)), ţekkti ekki einu sinni af umtali.

Í ummćli Hannesar á Conservative, sem furđuđu mig fyrir ađ vera afar vinsamleg í minn garđ, ţó ég hafi ábótaskammađ Hannes í fríbókinni, og Halldór G. enn meira en Hannes, vitnađi Björn Bjarnason fyrrv. ráđherra og sambloggari Fornleifs á útopnunni á Moggablogginu í grein einhvers frćđimanns niđursettum í Danmörku.

Ex-minister Björn gerir sér hins vegar ekki grein fyrir ţví ađ ég er bara bloggari eins og hann, hjá Dabba á Hádegismóum.

Rússagullsreikningi og Hermangaraalgebru beitt á BNA-hýru Halldórs Laxness áriđ 1946

En nú yfir í náskylda hluti. Á Íslandi velta menn ţví enn fyrir sér hve miklir peningar 24.000 $ voru áriđ 1946, og hvers mikils virđi ţeir aurar vćru í dag.

24.000 dalir voru ritlaun og tekjur sem Halldór Laxness fékk fyrir Independent People áriđ 1946 í Bandaríkjunum, er hann bađ um ađ ritlaunin vćru greidd inn á bankareikning hans ţar.

Ţeir dollarar fóru aldrei yfir á reikninga "kommúnista" á Íslandi, gagnstćtt ţví sem sumir menn á Íslandi ímynduđu sér ađ ţeir myndu/hefđu. Nokkrum árum síđar, hafđi ţessi upphćđ Laxness minnkađ niđur í 21.000 dali. Einhverju hefur Laxness ţví eytt, eđa skattar hafa veriđ greiddir af innistćđunni í BNA.

Einn ţeirra íslensku höfunda, sem sérhćft hefur sig í Laxness, hefur skemmt sér viđ ađ reikna út hvađ Rússagulliđ sem kom til Íslands líkt og margra annarra landa vćri mikils virđi í nútímakrónum.

Grein Hannesar Gissurarsonar í ritinu Vísbending sumariđ 2015, er ađferđafrćđilegt experíment, sem ég er ekki fullviss um ađ hafi svo mikiđ upp á sig, ţegar mađur reiknar Rússagull út frá gengis, verđlags og kaupmáttárţróun í Bandaríkjunum og fćrir ţađ yfir á Ísland án ţess ađ skođa verđbólguţróun og ađra ţćtti á Íslandi. En Hannes komst ađ ţví ađ greiđslur frá Sovétríkjunum frá 1940-1972 hafi numiđ 3.5 milljörđum Bandaríkjadala. Ja, eeri hermangarar betur ef ţađ er rétt.

Ef reikningsađferđ Hannesar er notuđ á tekjur Laxness í BNA af Independent People, ţá kemur margt spennandi í ljós.

Independent People var seld á 3 dali úr verslun í Bandaríkjunum. Ef sú upphćđ er sett inn í reiknivél fyrir verđţróun í BNA myndi bókin kosta 41,80 dali í dag. Áriđ 2015 ţegar Hannes var ađ reikna Rússagulliđ hefđi Independent People kostađ 36,5 dali. Já, Trump og kapítalisminn juku verđbólguna, ef einhver er í vafa um ţađ. Ţađ varđ miklu dýrara ađ kaupa sér bók eđa mat, međan hann var viđ völd.

3 $ vćru 5192 ISK eđa t.d. 263 DKK ađ núvirđi. Bókarverđ almennt er ţví ekkert óeđlilegt í dag, enda eru ţađ ekki bćkur og lestur sem valda mestri verđbólgu. Ţótt sumir vilji ađ viđ hćttum ađ lesa ţćr, ţví of mikil bókleg vitneskja raskar greinilega ró sumra manna.

Nú héldu Bjarni Ben og bandaríski sendiherrann í Reykjavík, ađ Laxness hefđi selt 480.000 eintök af Independent People. Sú tala virđist gripin úr lausu lofti, ef hún er ţá ekki villa sem varđ til, ţegar 48.000 eintök urđu ađ 480.000 eintökum í bréfum manna til FBI (Sjá 8. kafla hér til vinstri)

En reiknum til gamans á Rússagullsreiknivélinni góđu, hvađ Laxness hefđi grćtt ef hann hefđi selt 480.000 eintök af bók sinni. Ţá hefđi brúttógróđinn orđiđ 1.440.000 dalir, sem vitanlega verđur ađ draga frá kostnađ, söluskatt (VAT/Vaskur var ekki til í BNA), t.d. 20%, sem örugglega er tala í hćrri kantinum. Ţá var gróđinn af bókinni 1.152.000 Bandaríkjadalir.  Ef sú tala er sett í reiknivélina sem Hannes notađi á Rússagulliđ, hefđi Alfred A. Knopf grćtt 16.050.963 í nútímadollurum. Ţá hefđi Laxness vel geta bćtt verulega viđ Rússagulliđ á Íslandi, án ţess ađ líđa illa í pyngjunni og kvarta undan lélegum listamannalaunum. - En ţannig var ţetta bara ekki.

Bókin seldist líkast til í 48.000 eintökum á 3 dali hver bók - sem gera 144.000 dali áriđ 1946 en samkvćmt Rússagullsreiknivélinni hans Hannesar Hólmsteins, sem einnig er hćgt ađ nota á tekjur hermangara, ef einhver hefur áhuga á ţeim - ţá hefđi ţađ gefiđ 2.006.370 dali á dags gengi og međ óskhyggjunni og óbifandi bjartsýni.

144.000 dalir ađ frádregnum 20% kostnađi gefa 115.200 dali  -   24.000 dalir (tekjur Laxness) af ţeirri upphćđ eru ca. 21% af heildatekjum af bókinni. Hluti af ţví hefur líklega veriđ svokölluđ retail royalties (ca. 10-15%). 

Ţannig gengur dćmiđ betur upp, en međ sölutölunni 480.000 eđa 500.000, sem var einhver Rússagullstala og Kaldstríđshýstería, sem annađ hvort varđ til í höfđinu á Bjarna heitnum Ben eđa vegna ásláttarvillu einkaritara William C. Trimbils í bandaríska sendiráđinu í Reykjavík.

Menn dreymdi um ađ selja 500.000 eintök af bókinni hjá The Book of the Month Club, en ţađ gerđist aldrei, nema ađ bćkurnar vćru eftir betri og frćgari höfunda - og bókaklúbburinn seldi nóg af ţeim. Laxness var bara peđ, nema á Íslandi. Hann var ef til vill of góđur fyrir hinn stóra, rotna heim - eins og sumir myndu segja. Heimurinn á eftir ađ uppgötva Laxness - einhvern tíman - í kaldhćđni sagt. Menn ćttu ađ fara ađ fletta ţví orđi upp.

Laxness The Pittsburgh Press 1 Sept 1946

Laxness i Pittsburgh Press 1. september 1946. Teikningin var gerđ eftir ljósmynd sem Laxness sendi af sjálfum sér ţar sem hann sat í Hljómskálagarđinum í Reykjavík (sjá kafla 6).

En ţó ţađ sé orđiđ nokkuđ víst, ađ ljótt brall Bjarna Benediktssonar og Williams C. Trimbles hafi ekki veriđ ţađ sem rústađi frama Laxness í Bandaríkjunum, voru ađgerđir ţeirra mjög lítilmannlegar og andkristilegar, ađ atast svona í ungum rithöfundi sem ţurfti ađ byggja ţak yfir höfuđiđ og sjá fyrir fjölskyldu.

Ýtti Laxness undir óvild og óopinbera skattarannsókn?

Ef til vill var Laxness sjálfur einum of kokhraustur í yfirlýsingum um tekjur sínar og lífsviđurvćri á Íslandi, ţví í Bandaríkjunum gátu menn lesiđ neđanstćđa klausu sem birtist í fjölda umsagna í bandarískum blöđum er Independent People kom út. Gćti ţessar yfirlýsingar hafa espađ mann og annan upp á Íslandi í ađ halda ađ Laxness vćri farinn ađ ţéna svo vel í hinni stóru Ameríku og ţví í stakk búinn fjárhagslega ađ neita ađ taka á móti árlegum launum úr íslenska ríkiskassanaum (listamannalaunum). Ţessi tilkynning birtist í fjölda dagblađa í Bandaríkjunum. Hér er hún í dálki Edwin Seawer og Robin McKown, Reading & Writing í The Clinton (Illinois) Journal and Public, bls. 3 ţann 24. ágúst 1946.

The Clinton Illinois Journal and Public 24 August 1946

Íslendingar og rökrćđa

Á Íslandi var Halldór Laxness hins vegar búinn ađ ánafna listamannalaununum til fyrstu verđlauna í ritgerđarsamkeppni Landvarnar, sem var andamerískur ţjóđernissinnaflokkur međ félaga úr gamla sósíalistaflokknum. -- En skáld segja svo mikiđ; Ţađ er kallađ "ađ skálda" eđa "ađ skálda eitthvađ upp". Ţađ er reyndar mikil furđa hvađ mikiđ menn trúa á slík á Íslandi, og eiga um leiđ erfitt međ rök. Ţetta vissi Halldór Laxness vel ţegar hann skrifađi um Íslendinga og rök í Innansveitarkróníku:

Ţví hefur veriđ haldiđ fram ađ íslendingar beygi sig lítt fyrir skynsamlegum rökum, fjármunarökum varla heldur, og ţó enn síđur fyrir rökum trúarinnar, en leysi vandrćđi sín međ ţvi ađ stunda orđheingilshátt og deila um titlíngaskít sem ekki kemur málinu viđ; en verđi skelfingu lostnir og setji hljóđa hvenćr sem komiđ er ađ kjarna máls.

Skemmtileg athugasemd og örugglega nokkuđ rétt. Íslendingum er margt betur gefiđ en rökrćđa. Sjálfur gat Halldór veriđ hinn mesti uppnámsmađur og uppvćgur yfir ýmsu. T.d. hundabanni í Reykjavík (sjá 10. kafla) sem hann líkti viđ gyđingahatur. Hver veit hvernig honum hefđi farnast í nútímanum, ţar sem allt er fullt af klofkróníkum og kynórum?

The Deesert News Salt Lacke City 24 7 1946

Brakandi "sala", eđa öllu heldur lestur, er nú á fríbók Fornleifs um brostna drauma Laxness eftir ađ Independent People varđ ekki Best-seller í BNA - nema í höfđi íhaldsmanna á Íslandi. Mér er tjáđ ađ mikiđ sé talađ um bókina í heitu pottunum og á dekkjaverkstćđum út um allt land. Bók eins og ţessi lendir aldrei í klónum á skattinum vegna öfundar og lítilsvirđingar sjálfskipađrar "elítu" á Ísland, ţví af henni eru engar tekjur, ađ minnsta kosti ekki beinar - og ekki einu sinni 3 $. Ţó fríbókin sé hápólitísk, lendir hún  heldur aldrei í međferđ hjá sérdeild FBI, ţví ţeir ţekkja mig ţegar og eru alltaf mjög hjálplegir ţegar ég ţarf á ţeim ađ halda.

Hannes Gissurarson hefur skrifađ um niđurstöđur fríbókarinnar á Conservative, vefriti sem ég sem rótgróinn sósíalisti í biblíulegum skilningi (sósíalisti án öfga og annarra vopna en penna (tölvu)) ţekkti ekki einu sinni af umtali.

Í ummćli Hannesar á Conservative, sem furđuđu mig fyrir ađ vera afar vinsamleg í minn garđ, ţó ég hafi ábótaskammađ Hannes í fríbókinni, og Halldór G. enn meira en Hannes, vitnađi Björn Bjarnason fyrrv. ráđherra og sambloggari Fornleifs á útopnunni hér á Moggablogginu í grein einhvers frćđimans niđursettum í Danmörku.

Exminister Björn gerir sér hins vegar ekki grein fyrir ţví ađ ég er bara bloggari eins og hann, hjá Dabba á Hádegismóum.

Rússagullsreikningi og Hermangaraalgebru beitt á BNA-hýru Halldórs Laxness áriđ 1946

En nú yfir í náskylda hluti. Á Íslandi velta menn ţví enn fyrir sér hve miklir peningar 24.000 $ voru áriđ 1946, og hvers mikils virđi ţeir aurar vćru í dag.

24.000 dalir voru ritlaun og tekjur sem Halldór Laxness fékk fyrir Independent People áriđ 1946 í Bandaríkjunum, er hann bađ um ađ ritlaunin tekju vćru greidd inn á bankareikning hans ţar. Ţeir dollarar fóru aldrei yfir á reikninga "kommúnista" á Íslandi, gagnstćtt ţví sem sumir menn á Íslandi ímynduđu sér ađ ţeir myndu. Nokkrum árum síđar, hafđi ţessi ţessi upphćđ Laxness minnkađ niđur í 21.000. Einhverju hefur Laxness ţví eytt, eđa skattar hafa veriđ greiddir af innistćđunni í BNA.

Einn ţeirra íslensku höfunda, sem sérhćft hefur sig í Laxness, hefur skemmt sér viđ ađ reikna út hvađ Rússagulliđ sem kom til Íslands líkt og margra annarra landa vćri mikils virđi í nútímakrónum.

Grein Hannesar Gissurarsonar í ritinu Vísbending, sumariđ 2015, er ađferđafrćđilegt experíment, sem ég er ekki fullviss um ađ hafi svo mikiđ upp á sig, ţegar mađur reiknar Rússagull út frá gengis, verđlags og kaupmáttárţróun í Bandaríkjunum og fćrir ţađ yfir á Ísland án ţess ađ skođa verđbólguţróun og ađra ţćtti á Íslandi. En Hannes komst ađ ţví ađ greiđslur frá Sovétríkjunum frá 1940-1972 hafi numiđ 3.5 milljörđum Bandaríkjadala. Geri hermangarar betur.

Ef reikningsađferđ Hannesar er notuđ á tekjur Laxness í BNA af Independent People, ţá kemur margt spennandi í ljós.

Independent People var seld á 3 dali úr verslun í Bandaríkjunum. Ef sú upphćđ er sett inn í reiknivél fyrir verđţróun í BNA myndi bókin kosta 41,80 dali í dag. Áriđ 2015 ţegar Hannes var ađ reikna Rússagulliđ hefđi Independent People kostađ 36,5 dali. Já, Trump og kapítalisminn juku verđbólguna, ef einhver er í vafa um ţađ. Ţađ varđ miklu dýrara ađ kaupa sér bók eđa mat, međan hann var viđ völd.

3 $ vćru 5192 ISK eđa t.d. 263 DKK ađ núvirđi. Bókarverđ almennt er ţví ekkert óeđlilegt í dag, enda eru ţađ ekki bćkur og lestur sem valda mestri verđbólgu. Ţótt sumir vilji ađ viđ hćttum ađ lesa ţćr, ţví of mikil bókleg vitneskja raskađ ró sumra manna.

Nú héldu Bjarni Ben og bandaríski sendiherrann í Reykjavík, ađ Laxness hefđi selt 480.000 eintök af Independent People. Sú tala virđist gripin úr lausu lofti, ef hún er ţá ekki villa sem varđ til, ţegar 48.000 eintök urđu ađ 480.000 eintökum í bréfum manna til FBI (Sjá 8. kafla hér til vinstri)

En reiknum til gamans á Rússagullsreiknivélinni góđu, hvađ Laxness hefđi grćtt ef hann hefđi selt 480.000 eintök af bók sinni. Ţá hefđi brúttógróđinn orđiđ 1.440.000 dalir, sem vitanlega verđur ađ draga frá kostnađ, söluskatt (VAT/Vaskur var ekki til í BNA), t.d. 20%, sem örugglega er tala í hćrri kantinum. Ţá var gróđinn af bókinni 1.152.000 Bandaríkjadalir.  Ef sú tala er sett í reiknivélina sem Hannes notađi á Rússagulliđ, hefđi Alfred A. Knopf grćtt 16.050.963 í nútímadollurum. Ţá hefđi Laxness vel geta bćtt verulega viđ Rússagulliđ á Íslandi, án ţess ađ líđa illa í pyngjunni og kvarta undan lélegum listamannalaunum. - En ţannig var ţetta bara ekki.

Bókin seldist líkast til í 48.000 eintökum á 3 dali hver bók - sem gera 144.000 dali áriđ 1946 en samkvćmt Rússagullsreiknivélinni hans Hannesar Hólmsteins, sem einnig er hćgt ađ nota á tekjur hermangara, ef einhver hefur áhuga á ţeim - ţá hefđi ţađ gefiđ 2.006.370 dali á dags gengi og međ óskhyggjunni og óbifandi bjartsýni.

144.000 dalir ađ frádregnum 20% kostnađi gefa 115.200 dali  -   24.000 dalir (tekjur Laxness) af ţeirri upphćđ eru ca. 21% af heildatekjum af bókinni. Hluti af ţví hefur líklega veriđ svokölluđ retail royalties (ca. 10-15%). 

Ţannig gengur dćmiđ betur upp, en međ sölutölunni 480.000 eđa 500.000, sem var einhver Rússagullstala og Kaldstríđshýstería, sem annađ hvort varđ til í höfđinu á Bjarna heitnum Ben eđa vegna ásláttarvillu einkaritara William C. Trimbils í bandaríska sendiráđinu í Reykjavík.

Menn dreymdi um ađ selja 500.000 eintök af bókinni hjá The Book of the Month Club, en ţađ gerđist aldrei, nema ađ bćkurnar vćru eftir betri og frćgari höfunda - og bókaklúbburinn seldi nóg af ţeim. Laxness var bara peđ, nema á Íslandi. Hann var ef til vill of góđur fyrir hinn stóra, rotna heim - eins og sumir myndu segja. Heimurinn á eftir ađ uppgötva Laxness - einhvern tíman - í kaldhćđni sagt. Menn ćttu ađ fara ađ fletta ţví orđi upp.

Laxness The Pittsburgh Press 1 Sept 1946

Laxness i Pittsburgh Press 1. september 1946. Teikningin var gerđ eftir ljósmynd sem Laxness sendi af sjálfum sér ţar sem hann sat í Hljómskálagarđinum í Reykjavík (sjá kafla 6).

En ţó ţađ sé orđiđ nokkuđ víst, ađ ljótt brall Bjarna Benediktssonar og Williams C. Trimbles hafi ekki veriđ ţađ sem rústađi frama Laxness í Bandaríkjunum, voru ađgerđir ţeirra mjög lítilmannlegar og andkristilegar, ađ atast svona í ungum rithöfundi sem ţurfti ađ byggja ţak yfir höfuđiđ og sjá fyrir fjölskyldu.

Ýtti Laxness undir óvild og óopinbera skattarannsókn?

Ef til vill var Laxness sjálfur einum of kokhraustur í yfirlýsingum um tekjur sínar og lífsviđurvćri á Íslandi, ţví í Bandaríkjunum gátu menn lesiđ neđanstćđa klausu sem birtist í fjölda umsagna í bandarískum blöđum er Independent People kom út. Gćti ţessar yfirlýsingar hafa espađ mann og annan upp á Íslandi í ađ halda ađ Laxness vćri farinn ađ ţéna svo vel í hinni stóru Ameríku og ţví í stakk búinn fjárhagslega ađ neita ađ taka á móti árlegum launum úr íslenska ríkiskassanaum (listamannalaunum). Ţessi tilkynning birtist í fjölda dagblađa í Bandaríkjunum. Hér er hún í dálki Edwin Seawer og Robin McKown, Reading & Writing í The Clinton (Illinois) Journal and Public, bls. 3 ţann 24. ágúst 1946.

The Clinton Illinois Journal and Public 24 August 1946

Íslendingar og rökrćđa

Á Íslandi var Halldór Laxness hins vegar búinn ađ ánafna listamannalaununum til fyrstu verđlauna í ritgerđarsamkeppni Landvarnar, sem var andamerískur ţjóđernissinnaflokkur međ félaga úr gamla sósíalistaflokknum. -- En skáld segja svo mikiđ; Ţađ er kallađ "ađ skálda" eđa "ađ skálda eitthvađ upp". Ţađ er reyndar mikil furđa hvađ mikiđ menn trúa á slík á Íslandi, og eiga um leiđ erfitt međ rök. Ţetta vissi Halldór Laxness vel ţegar hann skrifađi um Íslendinga og rök í Innansveitarkróníku:

Ţví hefur veriđ haldiđ fram ađ íslendingar beygi sig lítt fyrir skynsamlegum rökum, fjármunarökum varla heldur, og ţó enn síđur fyrir rökum trúarinnar, en leysi vandrćđi sín međ ţvi ađ stunda orđheingilshátt og deila um titlíngaskít sem ekki kemur málinu viđ; en verđi skelfingu lostnir og setji hljóđa hvenćr sem komiđ er ađ kjarna máls.

Skemmtileg athugasemd og örugglega nokkuđ rétt. Íslendingum er margt betur gefiđ en rökrćđa. Sjálfur gat Halldór veriđ hinn mesti uppnámsmađur og uppvćgur yfir ýmsu. T.d. hundabanni í Reykjavík (sjá 10. kafla) sem hann líkti viđ gyđingahatur. Hver veit hvernig honum hefđi farnast í nútímanum, ţar sem allt er fullt af klofkróníkum og kynórum?


Ť Síđasta fćrsla | Nćsta fćrsla ť

Athugasemdir

1 Smámynd: Helga Kristjánsdóttir

Víst töldu tveir fátćkir rithöfundar á flandri í kóngsins Köben í den,ađ til hans gćtu ţeir leitađ fyrir úthaldi dagsins.Ţeir höfđu spurnir af ađ Laxnes á ákveđnu hóteli  höfuđborgarinnar. Eftir strögl um hver vćri hćfari til árangurs í "betlinu"- Tók annar ţeirra á sig rögg fór og náđi tali af stór-skáldinu og bar upp erindiđ. Skáldiđ svarađi ađ ţví miđur vćri hann ekki međ neina smáaura (nefndi víst ehv. klink),en hann ţekkti vel skraddara frá London sem mundi verđa ţeim innan handar.-Ţannig fór um sjóferđ ţá. Rifjađi löngliđna frásögnina upp sem mér finnst skemmtileg,en sönn ţótt orđatiltćki gćtu hafa brenglast. Eg hef alltaf viljađ ađ atvikiđ lifđi.

Helga Kristjánsdóttir, 21.7.2021 kl. 08:47

Bćta viđ athugasemd

Ekki er lengur hćgt ađ skrifa athugasemdir viđ fćrsluna, ţar sem tímamörk á athugasemdir eru liđin.

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikiđ á Javascript til ađ hefja innskráningu.

Hafđu samband