"Stradivaríusinn" minn er kominn heim

Í október var ég í nokkra daga með gömlum vinum í forláta íbúð í Charlottenburg í Berlínarborg. Áður en þeir komu, hafði ég setið á pólitísku skjalasafni Utanríkisráðuneytis Þýskalands (Politisches Archiv des Auswärtiges Amts) og grúskað fyrir grein sem ég ætla að skrifa með konu í París. Fyrir utan daga með góðum mat, tónleikum og leikhúsferð á Berliner Ensamble til að sjá hið djöfulgóða verk Baal eftir Berthold Brecht, var hápunktur ferðarinnar fyrir mig að annar fornvinanna kom með langspilið mitt góða sem ég smíðaði þegar ég var ungur (sjá hér).

Nýlega var smíðakennari á Þingeyri, Jón Sigurðsson að nafni, sem smíðar langspil, búinn að smíða verklega tösku fyrir mig undir hljóðfærið mitt, en kassinn var ekki tilbúinn þegar ég var á Íslandi í lok september.

Einn vina minna, Kristján, gerðist vinsamlegast burðardýr fyrir langspilið. Ég hafði vitaskuld miklar áhyggjur af meðferð hljóðfærisins og kassans í flugvél frá Íslandi til Berlínar. En ekkert var að óttast um það í höndum Kristjáns. Það fékk svo sannarlega einnig Sondermeðferð hjá flugfreyjunum Icelandairs. - Kristján þurfti ekki annað en að segja leyniorðið "LANGSPIL" og brosa á freyjurnar. Það þótti freyjunum mjög æsandi og kassinn fékk að dvelja á Saga-Class alla leið til Tegel Lufthafen. Hvort það var Kristján eða langspilið, sem hafði slík áhrif á freyjurnar, veit ég ekki, en það verður eiginlega að rannsaka það vísindalega sem allra fyrst. En Icelandair og flugfreyjum félagsins færi ég innilegustu þakkir fyrir fyrirgreiðsluna við Kristján - eða langspilið.

Saddir af Berlín fóru vinir mínir aftur í hámenningu Fósturjarðarinnar, en ég fór bara í rútu til Danmerkur. Ég er líklega dellukarl, því ég keypti sérsæti undir langspilið. Kassinn vakti athygli. Þó ekki meira en að svartur hasshundur, sem sleppt var inn í rútuna eftir komuna til Danmerkur, hafði ekki hinn minnsta áhuga á kassanum. Síðan hef ég í frístundum verið að dytta að hljóðfæri mínu, reyna mismunandi strengi og treina bogann sem ég keypti með mikilli ró og innhverfri íhugun í versluninni Sangitamiya í Reykjavík í september.

Þar fyrir utan hef ég horft á YouTube með upptökum af mismunandi ágætisfólki sem leikur á nýlega smíðuð langspil (þvílík áhugamál sem sumt fólk hefur!). Ég hef við það fullvissað mig um að rómað hljóðið í hljóðfæri mínu var engin ímyndun kunnugra manna. Langspilið, sem á sínum tíma var dæmt af kanadískum sérfræðingi sem hljómfegurstu gerð langspila landsins - hvorki meira né minna. En langspil hljóma ugglaust eins mismunandi og þau eru mörg.

Íslenskir harðlínukommar við minnismerki um Rósu Luxemburg í október 2019.

Ekki hélt ég neina tónleika í Berlín í þetta sinn, en sársé eiginlega eftir því að hafa ekki tekið Nallann á langspilið. Ég lokkaði félaga mína til að fara með mér og setja rósir við ána Spree, þar sem þýskir óþokkar köstuðu litlum en þéttvöxnum líkama Rósu Luxemburg í ána árið 1919. Ég er viss um að Rósa hefði ekkert haft á móti því - þ.e.a.s. að ég spilaði Nallann.

Kommarnir frá Íslandi minntust Rósu með bleikum rósum. Menn mega leggja í það hvaða merkingu sem þeir vilja.

Eftir heimkomuna frá Berlín hef ég farið í smábreytingar á langspilskassanum. Ég setti á hann aðrar spennur en upphaflega voru, sem og hornspeldi úr messing; keypti þar að auki gítarkassalás sem ég hef enn ekki skrúfað á. Ég mun einnig setja lamir á hann að innanverðu. Ætlunin var svo að setja sútuð laxaskinn á kassann allan, en þá frétti ég að sútarinn á Sauðárkróki hefði iðað í skinninu og væri því miður farinn á hausinn. Veit einhver, hvar nú er hægt að fá ódýr, sútuð laxaroð? Kann ekki einhver að blikka sútara fyrir mig - eða er nóg að segja bara "Langspil"?

Nú, æfingin skapar meistarann. Síðar leyfi ég ykkur kannski að heyra lag á Útlagann, sem þangað til hvílir í töskunni Roðleysu. En ég lofa engu.

Athugasemdir

[Jón Steinar Ragnarsson, 3.11.2019 kl. 00:10]

Gratúlera. Þetta er sýnilega völundarsmíð.

[FORNLEIFUR, 3.11.2019 kl. 10:09]

 Kærar þakkir, en ég verð að nefna að heiðursmaðurinn og  smiðakennarinn minn Auðun heitinn Einarsson átti mestan heiðurinn að hljóðfærinu.

[Jón Steinar Ragnarsson, 5.11.2019 kl. 00:19]

Ég hef aldrei heyrt lagstúf spilað á þessi hljóðfæri sem lætur í eyrum. Er listin að spila á þetta glötuð eða var þetta alltaf eitthvað mónótón sarg, eins og það birtist mér.

Væri gaman aðmsjá Jónsa í Sigurrós raffvæða langspil og nota bogann eins og hann gerir á gítarinn sinn. Kannski langsoil verði þá hipp og kúl að nýju. :)

[FORNLEIFUR, 5.11.2019 kl. 08:01]

Jón, satt er að mörg hljóðfæranna hljóma frekar illa. En þetta "sarg", sem þú kallar svo, hefur samt verið eyrnasælgæti fyrir forfeður okkar sem ekkert annað þekktu.

Því miður hafa menn á síðari árum verið að smíða hljóðfæri með allt of þykkum fjölum. Hljóðfærin með þynnstu veggina hljóma best, en hin verða skræk. Svo velja menn líka of háa strengi (að mínu mati).

Nýlega smíðaði heill árgangur af Flóakrökkum langspil. Þetta var í fréttum um daginn. Ég hef beðið um hljóðdæmi til að heyra í þeim. Mig grunar að þau séu byggð úr efni sem ekki hentar vel til hljóðfærasmíða. En vera kann að þau hljómi mjög vel. Heyrn er sögu ríkari.

[FORNLEIFUR, 5.11.2019 kl. 08:06]

Ég sá nýlega erlendan hljóðfæraáhugamann sem býr til "langspil" sem rafvætt hafði eitt slíkt . Jónsi getur örugglega keypt sér slíkt hljóðfæri og huggað sig við það þegar verið er að reikna út hvort skattaskuldirnar stemmi... En mér er illa við að erlendir menn séu að byggja eitthvað sem þeir kalla langspil. Þeir þekkja ekki "sálina" í þessu hljóðfæri.

Hvað með að þú búir til hljóðfæri. Við gætum spilað blús-longplay sultu á Sigló eftir nokkur ár.

[Jón Steinar Ragnarsson, 5.11.2019 kl. 22:55]

Kannski hefði betur á að hafa fleiri strengi og spila á þetta með fingrunum, svona eins og á kínverkt Guqin. Efast þó að rustarnir við höfum nægilega melódískt hjarta til að láta það hljóma sætlega eins og það hljóðfæri.

https://youtu.be/Tlsev6ZepqE

[FORNLEIFUR, 6.11.2019 kl. 07:59]

Stilltu þig nú Jón og strengi þína. Við komust aldrei með tærnar þar sem Kínverjar voru með hælana fyrir nokkrum árum. Við þurfum ekkert að stæla aðra. En er ekki búið að rafmagna guqiinn í þessu myndbandi? Mér heyrist það.

[FORNLEIFUR, 6.11.2019 kl. 08:05]

Við smíðum sjöstrengja-langspil með tuttugu og átta áferðum af lakki: https://www.youtube.com/watch?v=BeuTvXXuQ64

[FORNLEIFUR, 6.11.2019 kl. 08:10]

Teikningar: https://en.wikipedia.org/wiki/Guqin_construction

[FORNLEIFUR, 6.11.2019 kl. 08:19]

Hér er einn sem er ekki með míkrófóna í borðinu - allt annar handleggur: https://www.youtube.com/watch?v=AWE4Ehcj_aU

[FORNLEIFUR, 6.11.2019 kl. 08:21]

Svo er hér gömul upptaka, sem hljómar eins og falskt langspil https://www.youtube.com/watch?v=AxXMxhxiQJw