Thorsaraviðbætur - giftist íslenskt njósnakvendi Thorsara?

lolo 4

Ævisöguritun er ein strembnasta list sem sögur fara af. Þeir sem skrifa ævisögur geta átt von á því að móðga stóran hóp fólks sem þótti meira til mannsins sem ritað er um koma en það sem höfundur ævisögunnar dregur fram. Aðrir sögumenn verða hins vegar ástfangnir af aðalpersónunni og skrifa helgirit. Vandamálið fyrir höfunda sem skrifa á tímalaunum eða sem verktakar fyrir fjölskyldur sem vilja eignast ævisögu um löngu látinn ættingja vorkenni ég hreinlega. Það getur ekki verið skemmtileg iðja nema ef einstaklingurinn sem skrifað um hafi ekki verið barnanna bestur og helst hálfgerður bófi. Engla og ættarljós hlýtur að vera mjög leiðinlegt að skrifa um. Slíkt fólk er litlaust og um það á að rita helgisögur með jarðteiknalista aftast.

Guðmundur Magnússon er orðinn einn helsti ævi- og ættasöguritari landsins og hefur farist það mjög vel úr hendi. Hann er með þeim bestu í þessari vandmeðförnu list. Hann er nú með bók í um Eggert Claessen hátt á sölulistum fyrir jólin, og margfræg er bók hans um Thorsarana sem kom út hér um árið og sem ég hef haft mikla ánægju af að lesa. Bókin er það sem menn kalla eye-opener.

Þótt ég fari aðeins niður í eyður og skalla á Thorsarabókinni, ber ekki að líta á það sem gagnrýni, heldur sem viðbætur við verk sem stendur vel undir nafni.

George Lincoln Rockwell um Ísland og "gyðingana tvo" á Íslandi

Torsararnir munu hafa valdið sögumanni sínum Guðmundi nokkrum höfuðverk, því þegar upp var staðið líkaði ekki öllum Thorsörum sem greiddu fyrir verkið við það sem skrifað stóð, og var þar fyrst og fremst kaflinn um bandaríska nasistann Rockwell sem fór fyrir brjóstið á velefnuðum Thorsörum sem héldu Guðmundi uppi meðan hann skrifaði um afrek forfeðra þeirra.

ROCKWELLfamily

Er nema von að menn vilji sem minnst heyra um hundsbrund eins og George Lincoln Rockwell, sem sló konuna sína og var hið mesta fúlmenni sem rekið hefur á fjörur Íslands.  Árið 1961 lýsti þessi ógeðfelldi maður eftirfarandi kom fram í  viðtali við hann í ögrandi vikublaði sem kallað var Realist, og vitnaði fjöldi blaða í Bandaríkjunum í þetta viðtal vikurnar á eftir:

"... What about the murder of six million Jews and those gas ovens? Rockwell claims they were built AFTER the war, by Jew, of course- "just like they put on their Hollywood movies." Yet, says the leader, he has evidence of millions of "traitors" in this country, and when he comes to power "we will bring them berfore the juries.  And if they´re convicted, we´ll gas ´em."

Rockwell, 43, claims to have a great silent following in this country and around the world. He expects the first Nazi governmen in, of all places, Iceland within four to five years. "Our best information is that there are only two Jews in Iceland." He predicts he will be elected govenor of Virginia in 1964 and president of the United States in 1972."

Ekki veit ég hvort Guðmundur Magnússon ritaði svo náið um þennan tengdason Thorsaranna, að þetta hafi verið með, en fyrst upplag bókar hans var að sögn hafnað og nýtt var prentað það sem Rockwell-meinið var minna áberandi í sögu Thors-ættarinnar.

Rockwell Thors Hann var ekki beint óskadraumur tengdamömmu auminginn hann Rockwell.

Þó svo að bók Guðmundar hafi komið út og hann haldið því fram, með tilvísun til þess er þetta skrifar, að Thorsarar væru nú örugglega ekki af gyðingaættum, héldu menn áfram að halda því fram. Enn sést því fleygt að ástæðan fyrir því að Thor Thors hafi viðurkennt Ísraelsríkis árið 1948 hafi verið vegna ættartengsla við gyðinga. Engin ættartengsl við gyðinga er að finna meðal Thorsara og "útlit" það sem menn tengdu meintum gyðingauppruna Thorsaranna er að öllu leyti komið úr rammíslenskri ætt íslenskrar eiginkonu Thors Jensens.

Bróðir Thors Jensens, gyðingahatarinn Alfred J Raavad

Alfred Jensen antisemittenGuðmundur Magnússon leitaði við skrif bókar sinnar um Thorsararna til mín vegna þeirra þrálátu farandsögu að Thor Jensens hefði verið af gyðingum komminn. Ég leitaði til ýmissa sérfræðinga í Danmörku til að ganga úr skugga um þetta og Guðmundur vitnaði í mig um að þessi mýta væri fjarstæða. Því hef ég ekki fallið ofan af síðan. Hins vegar kynnti ég síðar hér á Fornleifi kynnti til sögunnar áður ókunnan, eldri bróður Thors Jensens, sem um tíma var merkur arkitekt vestan Atlantsála, en einnig hinn argasti gyðingahatari. Hann hét Alfred Jensen Raavad (einnig skrifað Råvad; 1848-1933 - Sjá mynd hér til vinstri).

Hér á Fornleifi birtust tvær greinar um karlinn (hér og hér) og m.a. var greint frá tengslum hans við flokk í Danmörku sem kallaður var Foreningen til Fremmedelementers Begrænsning , en nafninu var síðar breytt í Dansker Ligaen sem hafði lítið annað á stefnuskrá sinni en hatur og illindi út í gyðinga.

Eftir uppljóstrunina um gyðingahatarann sem var bróðir Thors Jensens, mætti halda að frændgarður Thorsaranna væri orðinn það sem Þjóðverjar kalla svo lýsandi "salonfähig".

Nei, aldeilis ekki. Eins og í öllum góðum ættum, sem stórar ættarsögur eru skrifaðar um, er alltaf eitthvað kusk á hvítflibbanum og ryk sem gleymst hefur undir gólfteppunum.

Eftir þetta langa og ertandi forspil erum við loks komin að söguhetjunni í þessari frásögn, henni Lóló.

Lóló eða "Guðrún" ?

Lóló, eða Ólafía Jónsdóttir (12.10. 1919-29.5.1993) var einnig tengdadóttir Thorsaranna, gift inn í hina merku fjölskyldu líkt og vitleysingurinn Rockwell, sem menn káluðu að lokum í Bandaríkjunum eins og óðum hundi - sem hann og var.

Lóló var hins vegar hið mesta ljós, Reykjavíkurmær og dóttir mikils útgerðarmanns Jóns Ólafsson forstjóra Alliance, sem kosinn var á þing fyrir Sjálfstæðisflokkinn árið 1937, en lést því miður áður en hann gat tekið sér setu þar.  Lóló var að því er við best vitum mjög greind stúlka og lauk stúdentsprófi aðeins 17 vetra. Lóló/Ólafía Guðlaug  er þó varla nefnd í bók Guðmundar Magnússonar um Thorsaranna, nema að Thor Guðmundsson Hallgrímsson (dóttursonur Thors Jensens) kvæntist henni árið 1942.

En það hefði nú mátt nefna að hún Lóló var líka bráðhugguleg og margt til lista lagt, og hún var meira að segja fyrsta fegurðardrottningin sem kosin var á Íslandi en það var sumarið 1939. En það var nú ef til vill frekar aum keppni því keppendur sem sætari voru en Lóló og tilheyrðu sauðgrárri alþýðunni máttu ekki vera með í keppninni. Fyrsta fegurðarkeppnin í Reykjavík var aðeins fyrir betri-borgaradætur og fór fram í Vikunni. Hugmyndin um yfirburðafríðleika íslenskra kvenna er því ekki alveg ný á nálinni. Bregðum niður í greininni „Fríðustu dætur Íslands” sem birtist í Vikunni árið 1939:

lolo 5Það er mál þeirra manna, sem víða hafa farið, og margar konur séð, að hvergi geti fegurri konur en á voru landi, Íslandi. Og þetta er ekki skrum, því að íslenzka stúlkan er hvort tveggja í senn: fagurlimuð og andlitsfríð. En þar við bætist sú sjaldgæfa gjöf guða, er þær hafa í ríkari mæli en nokkrar stallsystur þeirra, er í öðrum þjóðlöndum lifa, þá náðargjöf, sem á flestum Evrópu-málum nefnist: charmé. Það orð er einnig vel skiljanleg íslenzka í Reykjavík.  Glæsileiki hennar á sjaldnast skilt við fágaðan kvenleika yfirstéttarkvenfólks erlendis, en er runninn frá öðrum og heilbrigðari rótum.

    Auk þessa er íslenzka stúlkan yfirleitt blátt áfram í fasi, svo að stundum getur valdið misskilningi í bili. Glæsileiki hennar á sjaldnast skilt við fágaðan kvenleika yfirstéttarkvenfólks erlendis, en er runninn frá öðrum og heilbrigðari rótum. Fyrir tæpum mannsaldri vorum  við Íslendingar nær einvörðungu bændaþjóð, og það á allfrumstæðu stigi, tæknilega séð. Bókmenningu áttum við næga, og það, sem henni fylgdi, en á þessari öld, og einkum síðustu 20 árin hafa Íslendingar breytt mjög um viðhorf og lífsvenjur, og það svo, að halda mætti, að þeir hefðu stokkið yfir aldir, — eða eins og greindur maður komst að orði: Að Íslendingar hefðu stigið úr hjólbörunum beint upp í flugvélina. Af þessu hefir eðlilega leitt ýmsan glundroða og flaustur í þjóðfélaginu, þótt betur hafi farið, en ætla mætti. Það má slá því föstu, að sá hluti þjóðarinnar, sem bezt hefir runnið þetta skeið, séu íslenzku stúlkurnar. Hver skyldi trúa því, er hann lítur yfir danssal, fullskipaðan ungum, íslenzkum meyjum, að þær væru dætur kotunga og fátækra fiskimanna í ótal ættliðu, og eigi allar þeirra hafi slitið barnsskónum við aðgerðir á fiski, línubeitingar, við smalamennsku og votaband. Í þeim sal myndi ókunnugum ganga illa að segja fyrir um það, hverjar stúlkurnar væru af alþýðu komnar, og hverjar af hinni svokölluðu yfirstétt, — og skilur hér í þjóðfélagslegu tilliti mjög á milli þeirra og stallsystranna erlendis.

Hánorrænt njósnakvendi?

Lolo1Svo er nú það. Aldrei hefur vantað lofið á hina íslensku konu. jafnvel þegar menn voru "að stíga úr hjólbörunum upp í flugvélina" eins og Vikupenninn komst svo faglega að orði. Þegar Lóló hafði verið kosinn (sjá hér) var þetta einnig prentað í Vikunni:

Og vestur eftir Austurstræti trítlar hin unga fegurðardrottning Íslands, léttstíg og hvöt í spori eins og æskan. Hún er hánorræn að yfirlitum, 117 pund að þyngd, 169 sentimetrar á hæð, notar skó nr. 36 og hefir gulbjart, náttúruliðað hár og perluhvítar, fagrar og sterklegar tennur. Vonandi bítur hún ekki frá sér með þessum gullfallegu tönnum!

Menn gátu kosið á milli nokkurra ungra kvenna sem myndir voru birtar af en þær voru ekki nefndar á nafn, svo líklega verðum við að viðurkenna að hlutleysi var þó einhvers staðar til staðar í þessari keppni. Lóló er nr. 3, en mér þykir nú nr. 1 vera fallegust. Nr. 2 er nú alveg eins og hryssa, ef ég má segja mitt álit, og miklu líkari njósnakvendi en Lóló.

Eins og síðar kom fram í Vikunni hafði Lóló haldið ung til listanáms í Þýskalandi. Í þá átt hafði hugur hennar snemma beygst. Hún dvaldi í um tvö ár í München og lærði leiklist, en um þennan kafla sögu hennar er lítið skrifað í minningargreinum um hana í Morgunblaðinu þegar hún andaðist árið 1993.

Lóló Didda og Maddí

Hér er Lóló nr. 3 í kynningu á keppendum í fegurðarsamkeppni sem Vikan stóð fyrir (sjá hér og hér).

Ekki var það nú ástæðan fyrir því að Fornleifur fékk áhuga á Lóló. Það var hins vegar safarík frásögn Vilhjálms Finsens eins af fyrstu ritstjórum Morgunblaðsins og síðar sendiherra í öðru bindi endurminninga sinna sem hann kallaði Enn á heimleið. og sem út kom hjá Almenna Bókafélaginu árið 1956. Þar greinir Vilhjálmur frá ungri íslenskri konu sem komin er úr leiklistanámi í München og fer síðan með miklum pilsaþeytingi í heimi nasistanjósnara í Kaupmannahöfn.

Hvort saga Vilhjálms Finsens er alsönn er ég ekki dómbær á, en það sem hann ritar að konan sem hann kallar "Guðrúnu" hafði verið í München og að hún hafi kynnt sig í Kaupmannahöfn sem dóttur manns sem "ætti hluta af íslenzka fiskiflotanum", getur vart verið um aðra konu að ræða en Ólafíu Jónsdóttur, Jóns Ólafssonar í Alliance, sem um tíma var talið ganga næst Kveldúlfi Thorsaranna á velmektarárum þessara íslensku stórfyrirtækja.

Vilhjálmur Finsen gefur í skyn í bók sinn sem kom út árið árið 1956, að unga leikkonan sem hafði alið manninn í Þýskalandi nasismans hafi leikið sér nokkuð óvarlega með háttsettum þýskum nasistum og njósnurum í Kaupmannahöfn og að það hafi komið til tals að hún væri með í njósnaleiðöngrum. Vilhjálmur skrifaði að Horst Pflugk-Harttung, sem kom ásamt bróður sínum Heinz að morði Rósu Luxemburg og Karl Libeknecht árið 1919 í Berlín, hafi reynst "Guðrúnu" sem leiðarljós í Kaupmannahöfn. Allt sem ég hef lesið um Horst Pfugk Hartung í dönskum dómskjölum sýnir mér að hann hafi verið hið argasta illmenni.

Nú er orðið fjandanum erfiðara að ná í ævisögu Vilhjálms Finsens. Það er eins og hún hafi lent á skipulagðri bókabrennu, því svo sjaldgæf er hún orðin. Ég náði samt loks í slitið eintak sem Lestrafélag Skeiðahrepps hafði fargað og sem var komið í sölu hjá fornbókasala einum á Selfossi sem oft bjargar manni með það sem manni er vant um. Læt ég hér fylgja síður þær sem Vilhjálmur Finsen skrifaði um "Guðrúnu" sem hafði svo æði náin kynni af toppnasistum og njósnurum í Kaupmannahöfn.

Nú veit ég ekki, hvar Vilhjálmur Finsen keypti ölið, en læt samt flakka frásögu Finsens, sem þið getið lesið hér, í von um að sú frásaga  verði leiðrétt, eða að betri eða réttari upplýsingar fáist um konuna sem gerði nasistana í Kaupmannahöfn svo helvíti "geil". Enginn amaðist út í þessa lýsingu Finsens sendiherra á "Guðrúnu" njósnakvendinu í Kaupmannahöfn, er bók hans Enn á heimleið kom út árið 1956. 

Þess bera að geta að Horst von Pflugk-Harttung, njósnaleiðtoginn sem nefndur er af Finsen, var í Danmörku undir því yfirskini að hann væri blaðamaður en hann hélt um njósnahring sm kallaður var ”Auslandsspionage Nord”. Pflugk-Hartungg sem var dæmdur af Dönum í fangelsi fyrir njósnir árið 1938, en leystur úr haldi er Þjóðverjar þrömmuðu inn í Danmörku árið 1940. Hann stjórnaði tugum njósnara, þýskum, dönskum, sumum háttsettum embættismönnum, og íslendingum. Ég hef t.d. skrifað um hann hér. Paul Burkert, sem Finsen kallar Burchardt, á hin íslenska "Guðrúnu" að hafa verið tygjum við. Burkert var slyngur að laða fólk að sér, og því hefur verið lýst svo af Thor Whitehead, að Kristján Eldjárn hafi haft þó nokkuð mikil afskipti af manninum, áður en danski arkitektinn og fornleifafræðingurinn Aage Roussell, sem rannsakaði Stöng í Þjórsárdal á undan mér, bannaði Eldjárni það. Í Danmörku vissu menn vel hvað fyrirhugaður fornleifaleiðangur Þjóðverja á Íslandi gekk út á.

arizona_on_liebknecht_underlined.jpg

Blaðsíða í skýrslu frá yfirheyrslum bandaríska flotans á Pflugk-Harttung í Arizona eftir stríðið (1945), þangað sem hann hafði verið fluttur sem fangi frá Frakklandi út í eyðimörk. Í Arizona viðurkenndi hann að hafa sjálfur drepið Karl Liebknecht árið 1919. Yfirmaður "Guðrúnar" njósnakvendis í Kaupmannahöfn var því ótíndur morðingi og hryðjuverkamaður. Burkert, viðhald "Guðrúnar" útgerðamannsdóttur, var hins vegar að öllum líkindum tekinn af lífi af Rússum fyrir glæpi í fangabúðum nasista.

Ég bar söguna um Lóló undir Guðmund Magnússon höfund bókarinnar um Thorsarana áður en ég birti þessa grein sem þið nú lesið. Guðmundur kannaðist ekki við sögu Vilhjálms Finsens af dóttur eins helsta útgerðamannsins í Reykjavík, konu sem um tíma átti í tygjum við nasistanjósnara í Danmörku næstum því barnung að aldri.

Ef það var ekki fegurðardísin Lóló, hver var þá konan, sem átti einn helsta útgerðamanninn á Íslandi fyrir föður og sem lærði um skeið í München og sem tilbúin var í tuskið með nasistum samkvæmt Vilhjálmi Finsen?

Hér lýkur nú sögunni af nasistadraugum Thorsfjölskyldunnar. Allar frekari upplýsingar væru vel þegnar. Í minningargrein um Ólafíu Guðlaugu Jónsdóttur Hallgrímsson árið 1993 í Morgunblaðinu er þannig ritað að allt hafi bent til þess að menn hafi óskað sér að minningar um veru Lóló í Þýskalandi og Danmörku yrðu látnar óhreyfðar í öskustó síðari heimsstyrjaldar:

Lóló hafði góðar námsgáfur og lauk stúdentsprófi frá Menntaskólanum í Reykjavík aðeins 17 ára gömul. Hún fór síðan til München til listnáms, en seinni heimsstyrjöldin batt enda á þá drauma. Hún kom heim skömmu áður en stríðið hófst og hvarf ekki til náms að nýju. Flest allt, sem hún hafði gert í listnáminu þar, varð eftir í Þýskalandi og varð eldi og eyðingu að bráð.

 

VIÐBÓT:

á fyrrihluta árs 2019 hélt Hannes Hólmsteinn Gissurarson því fram í tölvupósti til mín, að íslenska konan sem var með Burkert hafi verið Sigríður Hjördís Einarsdóttir frá Miðdal (systir Guðmundar frá Miðdal). Mjög margt í frásögn Kurt Singers og Vilhjálms Finsens tel ég að stangist á við þá niðurstöðu og hef ég greint frá þeirri skoðun minni hér. Hannes hefur enn ekki fært mér heimildir sem geta rennt stoðum undir skoðun hans.


« Síðasta færsla | Næsta færsla »

Bæta við athugasemd

Ekki er lengur hægt að skrifa athugasemdir við færsluna, þar sem tímamörk á athugasemdir eru liðin.

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikið á Javascript til að hefja innskráningu.

Hafðu samband