Herminjar

Herminjar hafa því miður ekki fengið verðskuldaða athygli á Íslandi. Á fundi þjóðminjavarða Norðurlandanna sem haldinn var í Borgarnesi árið 1995 lýsti Þór Magnússon því blákaldur yfir, að á Íslandi væru engar áhugaverðar herminjar, þegar þjóðminjaverðir hinna Norðurlandanna voru að ræða það sem dagsskrárlið. Íslenskir fornleifafræðingar hafa þó á síðari árum samviskulega skráð herminjar og rústir frá veru Breta og Bandaríkjamanna. Svo er líka alltaf verið að tala um Herminjasafn. 

Hér skal hins vegar sögð saga af "forngrip", sem enn er ekki 100 ára, en sem segir samt mikla og merkilega sögu. 

Löngu áður en ég fæddist bjó karl faðir minn um tíma í Keflavík eða réttara sagt í Innri Njarðvík. Ekki var hann þó Suðurnesjamaður, en hann fékk ekki lán í banka nema að hann lofaði að reka nýstofnaða heildverslun sína í Keflavík en ekki í Reykjavík. Bankastjórinn, sem setti þær einkennilegu reglur, hafði eitt sinn verið í íslenska nasistaflokknum og honum leist víst ekkert á föður minn, sem ættaður var úr Niðurlöndum. 

Pabba líkaði dvölin í Innri Njarðvík og Keflavík vel. Tók hann herbergi og bílskúr á leigu en eyddi líka miklum tíma á Vellinum, enda átti hann þar marga vini með svipaðan bakgrunn og hann. Hann fór þó öðru hvoru í rútu til Reykjavíkur, því þar þurfti hann að skipa upp innflutninginum og koma honum í verslanir í Reykjavík.

Pabbi var svo tíður gestur á Keflavíkurflugvelli, eins konar Sloppy Joe, að hann fékk Fast Gestavegabréf Nr. 10. Vænti ég þess að Bjarni Ben og aðrir gestir á Vellinum hafi einnig átt Föst Gestavegabréf með enn lægri númerum en pabbi. Kannski á Björn Bjarnason enn skjöld föður síns og eins ánægjulegar minningar og ég frá Vellinum. Kannski á Björn Bjarna sjálfur svona skjöld? Oft hef ég velt fyrir mér, hvort konur þær sem kallaðar voru "Kanamellur" í "Ástandinu", hafi þurft að bera svona merki, þegar þær fóru á völlinn.

Síðar, þegar ég var ungur drengur, 1968-1974, kom ég mikið með pabba upp á Völl, stundum hálfsmánaðarlega. Það voru menningarlegar ferðir.

Mér er sérstaklega minnisstæð ein heimsókn. Við fórum þá með eldri manni, sem hét Schuster, sem vann á launaskrifstofu Vallarins, til að skoða rússneskar flutningavélar, sem leyft hafði verið að millilenda á Íslandi á leið til og frá Kúbu. Við komumst mjög nærri vélunum og viti menn, Rússarnir komu til okkar og voru hinir vinalegustu. Einn þeirra hafði greinilega gaman af börnum og gaf mér og öðrum dreng nokkur merki. Ég fékk t.d. litla brjóstnál með mynd af Lenín sem dreng. Ungliðaprjón þennan hélt ég mikið upp á og kenni honum oft um að ég gerðist sósíalisti um tíma. Ég notaði hann einnig sem vopn!: Í MH kenndi ungur stuðningsmaður Sjálfstæðisflokksins mér um að ég hefði rænt honum og fært hann suður í Straum með valdi ásamt öðrum. Hann ásakaði ýmsa um það sama, áður en hinir einu sönnu glæponar fundust. Ég tók þetta vitanlega stinnt upp og stakk Lenínprjóni mínum í rass fórnarlambs mannránsins. Síðar var þessi góði maður, sem ég stakk með Lenín, m.a. lögreglumaður á Seltjarnarnesi, frægur fyrir að sekta menn fyrir hraðaakstur, lögfræðingur og eigandi súludansstaðar, áður en hann var allur. Blessuð sé minning hans.

Ég finn ekki lengur Lenínnálina, en tel víst að ég hafi náð henni úr rassi fórnarlambs mannræningjanna. Var hún lítið notuð eftir það. Vegabréf pabba á Keflavíkurflugvöll geymi ég hins vegar eins og hvert annað erfðagóss, og mun það ganga í arf mann fram af manni, því aldrei veit maður hvenær maður hefur not fyrir slíkan skjöld.

Lenínnál, sem mun hafa verið svokallaður Oktyabryonok pinni fyrir ungliða, með blóði súludansstaðareiganda, er kannski ekki hinn kræsilegast minjagripur að halda í. Ef ég finn hann, gef ég hann frekar Þjóðminjasafninu, því hann tengist á óbeinan hátt einu furðulegasta glæpamáli sem upp kom á 8. áratug síðustu aldar, mannráni í Menntaskólanum við Hamrahlíð, en það er ekki fornleifamál.

Færsla þessi birtist áður hér og er nú örlítið betrumbætt.

Athugasemdir

[Carlos Ferrer (IP-tala skráð) 23.9.2011 kl. 08:12]

Skemmtileg grein og áhugaverð. Skil reyndar ekki í því að ekki sé gert meir úr stríðsminjum á Íslandi en raun ber vitni.

Eina athugasemd verð ég að gera, smáatriði eflaust. Umræddur menntskælingur, síðar lögga, lögfræðingur og súlustaðaeigandi var á þessum árum ekki Heimdellingur, þótt hallur væri undir Sjálfstæðisflokkinn. Einhverjir góðir húmoristar, líkast núverandi forseti þingflokks VG skráðu hann (honum óforspurðum) í Framsóknarflokkinn, þar sem hann var dyggur meðlimur í svo sem tvo eða þrjá daga, en það, er önnur saga.

[FORNLEIFUR, 23.9.2011 kl. 11:36]

Sæll séra Ferrer, ég biðst afsökunar á þessu. Það var nú altalað á þessum diskóárum, (og nú erum við að tala um aðra öld), að Halli heitinn væri Heimdellingur, en þú veist þetta örugglega betur en ég. Þið voruð báðir spyrtir við Heimdall, og minnir mig að það hafi líklegast komið til af því hve vel þið voruð klæddir, alltaf eftir nýjasta móð, og skutuð stundum Travolta ref fyrir rass. 

Ekki get ég séð Halla fyrir mér sem framsóknarmann og skil vel að það hafi verið stutt viðkoma.

Ég leiðrétti þetta á einhvern hátt. Mér var ekki illt til Halla, þrátt fyrir Lenínnálastunguna, en hann var svo ósköp viss um að ég, þá kommagrey og bóligrafinn latínugráni, væri á bak við ránið á honum, og það sárnaði mér, því mér þótti gaman af honum. Hann hafði fengið annað uppeldi en mörg okkar. Ég myndi aldrei hafa gerst neitt slíkt, en ég varð vitni að ráninu í Norðurkjallara MH og þekki söguna og veit hverjir voru þeir hettuklæddu. Þetta fór líka fyrir dómstóla.  

Hálfu ári síðar sagði ég skilið við róttæka félagið í MH, því þeir lýstu yfir vilja sínum til að útrýma Ísraelsríki. Síðan þá hefur vinstri stefna alltaf virkað á mig sem húmbúkk og tvískinnungur fólks sem þarf eitthvað til að hata. Minnst af vinstrimennskunni er orðið hið upphaflega markmið sósíalismans

[Axel Jóhann Hallgrímsson, 23.9.2011 kl. 15:30]

Skemmtileg saga Vilhjálmur.

[Þorkell Guðbrandsson (IP-tala skráð) 23.9.2011 kl. 15:30]

Skemmtilega skrifuð grein og vel gert að minna fólk á stríðsminjar. Eitthvað er nú áhugi að vakna hjá sumum allavega á þessu viðfangsefni, en það geldur ansi mikið fyrir þær heitu tilfinningar, sem fylgdu hersetu Bandafylkjanna á Miðnesheiði. Á Reyðarfirði er vísir að stríðsminjasafni og það stækkar smám saman. Svo eru aðrar - eða kannski ætti ég að segja voru - minjar víða um landið, sem ekki verða fluttar eða settar á safn. Ansi víða voru og eru enn einstaklingar, sem telja það metnaðarmál og þjóðrækni að fjarlægja slíkt. Nú má hvorki ég né aðrir blanda saman minjum um stríðsreksturinn úr WWII, og hersetu USA og NATO. Þetta er auðvitað sitt hvað, en auðvitað er matsatriði hvað er þess virði að varðveita. Þar koma væntanlega fornleifafræðingar og sagnfræðingar til skjalanna og leggja kalt mat á það.

[Rafn Haraldur Sigurðsson (IP-tala skráð) 23.9.2011 kl. 17:20]

ég verð að segja það að þessi bloggsíða er í uppáhaldi hjá mér. Hlakka til að sjá næstu grein.

[Rafn Haraldur Sigurðsson (IP-tala skráð) 23.9.2011 kl. 17:24]

Flott uppsettning á síðunni, sérstaklega  Indíana Jones Hatturinn og svipan sem eru fyrir framan hann Fornleif.

[Gunnar (IP-tala skráð) 23.9.2011 kl. 21:37]

Sæll, og takk fyrir skemmtilega sögu.

Mér finnst athyglisvert hve litla umhyggju gömlu skotbyrgin í öskjuhlíð, Breiðholti og á Rjúpnahæð fá frá yfirvöldum.  Þessar minjar eru hluti af sögu okkar og ættu að varðveitast sem slíkar.  Breiðholtsbyrgið var hluti af leiksvæði mínu sem gutti og þá heyrði ég þá sögu að starfsmenn skógræktarinnar hafi gert tilraun til að eyðileggja þessar minjar en ekki borið erindi sem erfiði.

kv.

Gunnar

[FORNLEIFUR, 24.9.2011 kl. 08:27]

Fornleifur þakkar góðar móttökur.

Gunnar, ég veit líka til þess að menn hafi reynt að eyðileggja herminjar, vísvitandi. Vandmálið er að yfirvöld, Fornleifavernd og Þjóðminjasafnið, hafa ekki staðið sig í stykkinu. Viss fyrirlitning er líka á herminjum meðal ákveðinna aðila í landinu. En þetta er nú einu sinni hluti af sögu landsins og mikilvægur.

Rafn og Axel þakka skjallið. Ný grein er kominn um Þorláksbúð, sem inniheldur persónulega skoðun mína. Endurgerðin er orðið að hitamáli. Ég legg til að menn fari í að mynda safn í Skálholti, en ekki uppi í túnfætinum.

Þorkell, ég hef því miður enn ekki komist á safnið á Reyðarfirði, sem er ágætt átak, en mun gera það næst þegar leiðin liggur austur á land.

[Carlos (IP-tala skráð) 24.9.2011 kl. 08:40]

Blessaður sjálfur, Vilhjálmur. Það er auðvitað ekki auðvelt fyrir óinnvígða að halda reiður á stjórnmálaskoðunum menntskælingja sem kusu að synda gegn straumunum í skóla sósjalismans ... við þrír, Halli, Nikki og ég gerðum auðvitað í því að láta illa. En eins og hjá þér, varð hægrimennskan mín ekki langlíf, vék fyrir kristni ...

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 24.9.2011 kl. 13:40]

Og erum við kannski betri menn fyrir bragðið, Carlos!