Einn á kjammann

Ef þú ert með beingarð á innanverðum neðri kjálka, þá áttu líklega ættir að rekja til Norður-Noregs og Sama. Samískan uppruna Íslendinga þekkjum við úr fornbókmenntum okkar. Við erum ófá sem rakið getum ættir okkar til hálftrölla og lappa á Hálogalandi. Rannsóknir danska líkamsmannfræðingsins Hans Christians Petersens, sem rannsakaði elstu mannabeinin á Íslandi á síðasta tug 20. aldar, leiddu einnig í ljós að Íslendingar voru, hvað varðar hlutfall í lengd útlimabeina mjög skyldir fólki í Norður-Noregi að fornu.

Torus mandibularis og Torus Palatinus eru einkenni sem voru algeng í Íslendingum að fornu og munu enn vera nokkuð algeng á Íslandi. Torus Mandibularis er beinabreyting, hnúðað þykkildi fyrir neðan tennur í innanverðum neðri kjálka. Þykkildi þetta, sem getur verið mjög mismunandi af stærð og útliti, er talið vera til komið vegna erfðaþátta í bland við annað, t.d. mikla tuggu. Þetta fyrirbæri á neðri kjálka tengist oft beingarði á miðjum efri góm, torus palatinus. Einkennin birtast þegar á barnsaldri og aukast venjulega þegar menn vaxa úr grasi. Sumir láta fjarlæga Tori Mandibularis og Palatinus, ef þessar beinamyndanir eru til mikilla óþæginda.

Vísindamenn deila enn um hvort Tori séu eingöngu erfðaþættir eða erfðaþættir í bland við mikla notkun kjálkans. Þar sem þessi einkenni er enn að finna í Íslendingum, þó svo þeir stundi ekki neina óhóflega tuggu og noti kjálkann lítt til mjög stórra verka fyrir utan að rífa óhóflega mikinn kjaft, þá finnst manni nú öllu líklegra að þessi beinaþykkildi séu fyrst og fremst til komin vegna erfða. Ég tel að beinvöxtur þessi sýni hugsanlega skyldleika Íslendinga við frumbyggja Skandinavíu, Sama (Lappa), sem einnig eru og voru með þessi einkenni.

Kjálkarnir á efstu myndinni eru allir fundnir við rannsóknir í Þjórsárdal. Kjálkar Þjórsdæla eru athyglisverðir. Stóri kjálkinn til hægri á myndinni efst er úr karli sem borinn var til grafar í kirkjugarðinum á Skeljastöðum, sem var nærri þar er Þjóðveldisbærinn í Þjórsárdal er í dag. Kjálkar einstaklinga í kirkjugarðinum að Skeljastöðum í Þjórsárdal, sem rannsakaður var árið 1939, bera margir þessa beinabreytingu.

Áður en kristin greftrun uppgötvuðust við fornleifarannsóknir á Stöng í Þjórsárdal árið1992, og vörpuðu ljósi á að sú rúst, sem fornfræðingar kölluðu útihús árið 1939, var í raun kirkja, fannst mannstönn og brot (sjá efst) af kjálka úr manni með jaxli í fyllingarlagi yfir gröfunum. Kjálkabrotið sýnir að skyldleiki hefur verið með ábúendum á Stöng og á Skeljastöðum. Ef til vill sýnir þessi þáttur einnig, að ábúendur í Þjórsárdal hafi átt ættir sínar að rekja til Norður-Noregs, þar sem þessi einkenni eru algengari en annars staðar á þeim svæðum þaðan sem Íslendingar eru frekast taldir geta rekið ættir sínar. Minni kjálkinn hér að ofan er úr konu sem fannst í heiðnu kumli í Hólaskógi í Þjórsárdal. Hún gæti hafa átt ættir sínar að rekja til Sama.

Tori eru einnig algengir meðal þjóðarbrota í Síberíu, í Japönum, Inúítum og ákveðnum hópum af Indíánum.

Mér dettur í hug að kannski tengist tori miklu fiskiáti í bland við mikinn mjólkurmat? Hver veit?

Ljósmyndin efst var tekin af Ívar Brynjólfssyni, Þjóðminjasafn Íslands.

Ítarefni: 

Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson 1990. "Archaeological Retrospect on Physical Anthropology in Iceland. Í Populations of the Nordic countries Human population biology form the present to the Mesolithic." [Proceedings of the Second Seminar of Nordic Physical Anthropology, Lund 1990. Editors Elisabeth Iregren and Rune Liljekvist ]. Report Series from the Archaeological Institute, University of Lund No. 46 (1990), 198-214. (Sjá hér).

Svend Richter og Sigfús Þór Elíasson 2007. Beingarðar neðri kjálka: Torus mandibularis. Tannlæknablaðið 1.tlb. 25. Árg. 2007,  21-28. (Sjá hér)  [Í þessari grein gefa höfundar sér að Íslendingar hafi komið frá Bretlandseyjum, Noregi og Danmörku, en blöndum við Sama er ekki nefnd á nafn].

Athugasemdir

[Hrólfur Þ Hraundal, 7.2.2012 kl. 23:38]

 Þetta er athyglisvert.  Hef nokkrum sinnum rekið mig á að fólk sem skilur hvorki  íslensku né Finnsku en hefur heyrt  Finna tala , það telur okkur Íslendinga vera Finna þá það heyrir hljómfallið.  

Margt er og líkt með orðum í norður Sænsku og Íslensku.  Móðir mín er úr Örævum og Mýrdal og hafði aðeins asísk einkenni, ég hef svona beingarða í neðrigóm.

[Bjarni Gunnlaugur (IP-tala skráð) 8.2.2012 kl. 01:36]

Voru Húnar með þetta?    Eitthvað flæktust þeir til norðurlanda í bland við Herúlana að sumir telja.  Það er þó nokkuð mongólalegt útlit á ýmsum Íslendingum,há kinnbein og aðeins píreygðir. Það er raunar ýmislegt sem bendir til samgangs forfeðra Íslendinga við Asíu. Hundar með hringaða rófu og upprétt eyru  finnast í Japan (nauðalíkir þeim Íslenska) og svo hjá eskimóum.  Einhverja "slóð" minnir mig að Karl Kortson dýralæknir hafi talið sig sjá eftir íslensku sauðkindina. Þ.e. leifar af svipuðum stofnum í Danmörku eða Þýskalandi. 

Svo má náttúrulega nefna frásögn Heimskringlu af þjóðflutningum frá Ásgarði til Svíþjóðar sem eru nú ekki vitlausari en svo að sumt er hægt er að tímasetja t.d. út frá 3 ára kuldaskeiði í Evrópu.

Afskaplega erum við nú líklega samt blandaður stofn, Íslendingar.

[Vilhjálmur Eyþórsson, 8.2.2012 kl. 03:42]

Nafni minn sæll! Hér ert þú kominn út á hálan ís. Samkvæmt þeirri „mannfræði“, sem kennd er í háskólum Vesturlanda er hugtakið „kynþáttur“ ímyndun ein, uppátæki illmenna sem vilja drepa gyðinga (sem raunar eru alhvítir). Háskóla- mannfræðingar telja, að nú sé uppi einhver „nútímamaður“ ( Modern Human) sem sé alls staðar eins, þannig að t.d. indíánar og Ástralíu- frumbyggjar, Danir og dvergsvertingjar séu allir nákvæmlega eins. Aðeins umhverfi og uppeldi sé öðru vísi. Þessi pistill þinn er hins vegar gegnsósa af argasta rasisma og yrði örugglega harðlega fordæmdur í „háskólasamfélaginu“ þar sem fyrrnefndar kenningar eru allsráðandi.

[FORNLEIFUR, 8.2.2012 kl. 07:44]

Nafni, þú ert víst enn sem komið er sá eini sem skrifað hefur orðið kynþáttur í tengslum við færslu mína. Ég nota ekki orðið í frásögn minni, en ekki er ég hræddur við það. Ég hlakka til að fá gagnrýni frá háskólasamfélaginu. Við erum öll meira eða minna "rasistar", sumir þora bara að viðurkenna það. Verstu rasistar sem ég þekki er einmitt háskólafólk. 

Hrólfur, hefur þú þessi einkenni þín eingöngu úr móðurætt? Ég hef hitt útlendinga, sem ekki voru miklir málamenn, sem fannst íslenska og finnska mjög keimlík tungumál. Það er ákveðin hljóð og hljómfallið sem er líkt. En það er engin tilviljun að hlutfall útlimabeina elstu Íslendinga og hlutfall á milli lengdar á beinum Sama er svo svipað. Íslendingar hafa líklega að mestu leiti komið frá Þrændalögum og norðurúr og þar var margt norrænt fólk blandað sömum. Fundist hafa heiðin bátskuml á Hálogalandi, þar sem einstaklingurinn sem grafinn var var með flest einkenni Sama en var vopnum búinn og grafinn eins og norrænn maður.

Satt segirðu Bjarni Gunnlaugur. Íslendingar eru miklu blandaðri "stofn" en rannsóknir á erfðum Nútímaíslendinga hefur leitt í ljós á síðari árum. Ég tel að rannsókn á beinum séu miklu betur til þess hæf að rannsaka uppruna Íslendinga, en krómósóm Nútímaíslendinga.

Ég þekki fáar rannsóknir á líkamsmannfræði Húna, en tel ekkert ólíklegt að þeir gætur haft beingarð þennan ef þeir voru upphaflega ættaðir frá Mongólíu, þar sem hann hefur einnig háa tíðni, sem og í Kínverjum.

Varðandi Húna í Skandinavíu, þá deila fornleifafræðingarnir enn eins og þú getur lesið hér. Fyrrverandi prófessor minn og leiðbeinandi í doktorsverkefni mínu í Árósum, Svíinn Ulf Näsman, fer á kostum gegn Lotte Hedeager, Dana sem er prófessor í Osló, sem vill út frá mjög litlum efnivið og enn minni rökum álykta að Húnar hafi ráðið ríkjum í Suðurhluta Skandinavíu á tímum Atla Húnakonungs. Sjá enn fremur hér, þar sem Martin Rundquist gerir dálítið grín af Hedeager á bloggi sínu Aardvarchaeology.

Ég er sammála Ulf Näsman, en meiri rannsókna er þörf og hugsanlega geta beinarannsóknir leitt eitthvað í ljós með tímanum, eða DNA-rannsóknir

[FORNLEIFUR, 8.2.2012 kl. 08:06]

Hér er hægt að lesa grein Ulf Näsmans frá 2008 http://fornvannen.se/pdf/2000talet/2008_111.pdf

[Bjarni Gunnlaugur (IP-tala skráð) 8.2.2012 kl. 08:52]

Takk fyrir þessar tilvísanir þær verða örugglega lesnar við tækifæri ;-)

 Rasistar af germönsku bergi brotnu eiga það til að hampa Íslendingum sem eitthvað sérlega upprunalegum eintökum þess kynþáttar. Það er nú varla hægt að finna óheppilegra dæmi um hreinan forn-germanskan stofn.  Að auki virðist mjög ólíklegt að forfeður okkar hafi haft hina minstu fordóma gagnvart öðrum kynþáttum, ekki víluðu þeir fyrir sér að taka sér kvonfang (jafnvel konunga) meðal hertekinna þjóða. Til dæmis hinir dularfullu Herúlar. Þeir virðast hafa verið sameinaðir af hugmyndafræði,lífsháttum og trú frekar en kynþætti. Einhvers konar hermaurar fornaldar sem sóttu lífskraft sinn í undirokaðar þjóðir,þar með talin gen. (Ekki ólíkt og Kósakkarnir öldum seinna)Þetta dæmi sem þú nefnir af Samískum fornhöfðingja styður þetta líka. Það væru þá helst "skrælingjar" sem má merkja einhvers konar kynþáttafordóma gegn, hjá áum okkar.  

[FORNLEIFUR, 8.2.2012 kl. 09:36]

Bjarni Gunnlaugur, Herúlar og Benjamínítar eru of dularfullir fyrir mig. Við vitum ekkert um Herúla í Skandinavíu og ekki mikið meira annars staðar. Í sambandi við Herúla þá er tilgátan um að þeir hafi farið til Íslands enn sterkari en veruleikinn og við verðum að varast að trúa á tilgátur og halda að þær verði að sannleika við það. Meðan enginn getur í raun sagt okkur neitt áþreifanlegt um Herúla í Skandinavíu, þá er engin leið að segja að Íslendingar séu komnir af Herúlum.

[Bjarni Gunnlaugur (IP-tala skráð) 8.2.2012 kl. 11:12]

Það er nú samt óneitanlega freistandi að velta þessu fyrir sér. Eitthvað hefur Snorri fyrir sér í Heimskringlu sinni, um aðflutning herraþjóðar til norðurlanda um og eftir innrásir Húna í Evrópu.  Bara lýsing hans á  botni Miðjarðarhafs , bóndakurfs upp á Íslandi, er svo nákvæm að ekki er hægt að gera betur með aðstoð landakorts. Þegar svo Rómverskir (og þeim tengdir) sagnaritarar lýsa frá sinni hlið Herúlunum sem virðast hafa einhver tengsl til Skandinavíu á sama tíma, þá fer tilgátan að verða ansi freistandi. A.m.k. þurfa fornleifafræðingar að vera vel á verði í túlkunum sínum á því sem fyrir augu þeirra ber frá þessum tímum.

Semsagt, "samtíma"frásagnir frá Rómverjum greina frá herskárri flökkuþjóð sem þeir kalla Herúla og hafi tengsl við Skandinavíu. Norrænar frásagnir frá 13. öld sem greina frá konungakyni sem rekur uppruna sinn til Svartahafs og eru furðu návæmar á sumum sviðum þótt óneitanlega blandist þar margt inn í.

Bara þetta er nóg til að "hringja viðvörunarbjöllum".  Það að norrænir menn nefna ekki Herúla segir kanski ekki mikið. Óvíst að meintir Herúlar hafi einusinni kallað sig þessum nöfnum sjálfir, þó nöfnin Herjólfur og Ingólfur séu ansi nærri þessu.

Síðan er það með Íslendinga sjálfa, það hafa ekki verið neinir kotbændur sem höfðu efni á að splæsa í skip og búnað til landnáms. Voru þetta kanski hernámsliðið sem norrænu þjóðirnar ráku af sér, jarlarnir,earls,herúlar? Hver veit, þarna erum við vissulega komin í mistur tilgátnanna.

[Vilhjálmur Eyþórsson, 8.2.2012 kl. 11:57]

Eins og nafni minn bendi reyndar á, er nánast ekkert vitað um Herúla í Skandinavíu og lítið sem ekkert annars staðar. Miklu, miklu mera er vitað um aðrar, stærri og merkilegri þjóðflutningaþjóðri, t.d. Gota, Vandala, Búrgúnda, Langbarða o. fl.  Herúlar eru sárasjaldan nefndir í heimildum, en þó er vitað, að þeir voru margir sagðir samkynhneigðir. 

[FORNLEIFUR, 8.2.2012 kl. 12:11]

Segðu okkur endilega meira frá því Vilhjálmur. Voru það ekki bar illar raddir suður í Rómarborg, eða hýrir Rómverjar sem litu á gott vaxtarlag þessara meintu forfeðra vorra.

[FORNLEIFUR, 8.2.2012 kl. 12:26]

Ég lofa þér Bjarni Gunnlaugur, að ég reyni að hafa augun opin. Herúlar komast kannski aftur í tísku á norðurlöndum. Mig minnir að fyrrnefnd Lotte Hedeager hafi einnig skrifað um þá.

[Bjarni Gunnlaugur (IP-tala skráð) 8.2.2012 kl. 12:42]

Talandi um "Húnverskan" uppruna Íslendinga sem sjá megi í dag er hér ágætt dæmi, ekki spillir nafnið:

http://www.pressan.is/Frettir/LesaFrett/atli-gislason-haettir-i-politik-veit-litid-um-nytt-frambod-lilju---tek-afstodu-thegar-eg-veit-meira

Tek fram að ég veit svosem ekkert um ættir viðkomandi.

[Vilhjálmur Eyþórsson, 8.2.2012 kl. 12:57]

Sakvæmt Prókópíusi stunduðu Herúlar mjög mannfórnir. Einnig voru gamalmenni drepin, en til verksins var þó ávallt fenginn maður úr annarri fjölskyldu. Sem fyrr sagði var samkynhneigð algeng og viðurkennd meðal þeirra, en einnig stunduð þeir þann sið, sem lengi hélst á Indlandi, að konur gengu á bálið þegar eiginmaður þeirra lést.

[Vilhjálmur Eyþórsson, 8.2.2012 kl. 13:43]

Fyrirgefið, konur gengu ekki á bálið, heldur var ætlast til að þær hengdu sig ef eiginmaðurinn lést. Þeir gengu til bardaga lítt varðir, báru aðeins hjálm og skjöld. Ekki aðeins voru gamalmenni drepin hjá þeim, heldur líka sjúkir og fatlaðir. Þeir voru með öðrum orðum ekki eins aumingjavænir og núverandi afkomendur þeirra, Svíar og Danir, því almennt virðist talið að þeir hafi verið upprunnir á Skáni eða í Danmörku.

[Bjarni Gunnlaugur (IP-tala skráð) 8.2.2012 kl. 15:06]

Það er nú samt svo merkilegt að komið hafa fram kenningar um að arfur Herúlana sé hið norræna velferðarkerfi. Það komi til af rótgróinni andúð þeirra á foringjaræði.Einskonar uppivöðslusamir jafnaðarmenn. Þeir hafi þar með verið lýðræðissinnar sem var nauðsynlegur jarðvegur undir bættan almannahag á norðurlöndum.   Ef við skoðum nú þjóðareinkenni Íslendinga í dag, sjáum við þá ekki bara talsverða samsvörun?   Lesbískur forsætisráðherra sem allir hnýta í, stöðug úlfúð órói og sundurlyndi. Menn ganga frámunalega illa varðir til bardaga í fjármálaheiminum, álíta sig hafa rétt til að nýta sér það besta frá öðrum þjóðum án þess að leggja neitt til sjálfir,ættbálkahegðun flökkuþjóðar, hugsanlega bókmentaástríða (þar spilar nú Írski arfurinn inn í og trúlega víðar) Siðleysishegðun við útihátíðir ásamt eldsdýrkun (fer vel á því að sú stærsta er í "Herúlfsdal") kæruleysi um afdrif gamalmenna og öryrkja hvað sem öllu jafnaðartali líður o.s.frv.

ps. er nú ekki mjög trúaður á hærra hlutfall samkynhneigðar meðal Íslendinga en annara, enda er arfur Herúlana líklega meiri í menningu og hegðunarmunstri en genum (hvað sem rétt var í þeim sögusgönum). Sbr. að ofan um blöndun stofnsins. Hugsanlega hafa þeir þó verið umburðarlyndir gagnvart kynhneigð og kynstofnum og það séu Íslendingar þrátt fyrir allt í dag.

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 8.2.2012 kl. 16:41]

Of mikill spuni!. Eruð þið nokkuð með þykkildi innan á neðri kjálka eins og Hrólfur? Höldum okkur við efnið. Hvað með Sama?