Eldgosamyndir Sæmundar Hólm

 

Nú á tímum flýgur meistari Ómar Ragnarsson jafnan fyrstur yfir nýbrunnin hraun og landbrot og getur samtíminn lengi þakkað honum þau afrek, þótt sum þeirra jaðri jafnvel við lögbrot.

Á 18. öld var Sæmundur Magnússon Hólm, prestur, listamaður og altmúligmaður ein besta heimild okkar um eldsumbrot. Sæmundur var jafnvel svo góður, að han skrifaði bók, sem kom út á dönsku (Om Jord-Branden paa Island i Aaret 1783)  og þýsku  (Vom Erdbrande auf Island im Jahr 1783) um Skaftárelda, og það án þess að hafa séð eldana sjálfur. Reyndar var Sæmundur fæddur í Meðallandssveit og kannaðist því vel við alla staðhætti. Lýsingar hans á Skaftáreldum byggja þó eingöngu á rituðum frásögnum sem honum bárust til Kaupmannahafnar, þar sem hann dvaldist við nám á meðan á gosinu stóð.

Þótt áhugamenn um íslenska eldfjallasögu þekki flestir rit Sæmundar um Skaftáreldana 1783, þá kannast líklegast fæstir við litaðar pennateikningar hans af ýmsum íslenskum eldfjöllum og gosum þeirra. Sæmundur hófst greinilega allur á loft og teiknaði gos, sum hver sem hann hafði aldrei séð.  Hvað hefði þessi maður ekki getað gert hefði hann flogið FRÚ eins og Ómar. 

Myndir Sæmundar eru í dag geymdar á Konunglega Bókasafninu í Kaupmannahöfn og í fyrravor gerði í mér ferð á safnið til að skoða þær og fékk að ljósmynda án eldingarljósa. Nú á þessum síðustu gosvikum deili ég nokkrum af þessum lélegu ljósmyndum mínum með ykkur til að minnast meistara Sæmundar, sem var margt til lista lagt (eins og áður greinir; sjá hér og hér).

Af þessu má ef til vill sjá að Ármann Höskuldsson og  Magnús Tumi Guðmundsson komast ekki með tærnar þar sem Sæmundur hafði hælana. Sérhver öld rúmar nefnilega ekki marga háfleyga Íslendinga.

Efst er mynd af Kötlugjá svo af Heklu, Skaftáreldum, Trölladyngju og Súlu. Líklegt er að Sæmundur hafi séð gosið í Heklu árið 1766, þá sautján vetra, en 1755 var hann aðeins sex ára er Katla gaus, en hver veit, ef til vill hefur hann séð gosið. Takið eftir lýsingu hans á Kötlugosinu (efst). Jafnvel má sjá eldingar í gosmekkinum.

Eldingar yfir Eyjafjallajökli

 

 

 

 

 

Athugasemdir

[Valdimar Samúelsson, 4.9.2014 kl. 21:24]

Geri aðrir betur.

[FORNLEIFUR, 5.9.2014 kl. 04:34]

Já Valdimar, Ómar og Sæmundur eru fyrirtaksmenn.

[Húsari. (IP-tala skráð) 5.9.2014 kl. 11:49]

Sæll Fornleifur.

Mér sýnist að eldingar þær sem sjá má á myndinni
Eldingar yfir Eyjafjallajökli séu unnar með
vinsælli viðbót í Photoshop!

Leiðréttu mig endilega ef það er rangt!

Mér finnst undarlegt hversu algengt það er að
þess er að engu getið þó mynd hafi augljóslega
farið í gegnum röð af filterum (viðbótum) og verið
unnin í fleiri en einu forriti heldur látið líta svo út
sem þetta komi beint af skepnunni.

En er ekki lífið blekking og þetta allt saman í
góðu lagi?!

Með frómri kveðju,

[FORNLEIFUR, 5.9.2014 kl. 14:34]

Sæll Húsari, myndin hefur enga meðferð fengið hjá mér. Hana tók ég hér:

http://volcano.oregonstate.edu/volcanic-lightning

Ljósmyndarans er getið. Hann heitir Marco Fulle.

Eldingar voru ósjaldan í þessu gosi. Marco Fulle er frægur ljósmyndari og myndin hefur m.a. birst á National Gegraphic. 

 http://news.nationalgeographic.com/news/2010/04/photogalleries/100419-iceland-volcano-lightning-ash-pictures/#/iceland-volcano-lightning-2_19114_600x450.jpg

Ekkert svindl í gangi og ekkert samsæri. 

Skoðaðu " lightning during a volcanic eruption Marco Fulle " á Google images. Sjón er sögu ríkari.

[Húsari. (IP-tala skráð) 5.9.2014 kl. 17:50]

Sæll Fornleifur.

Getum við ekki orðið sammála um það
að þeir sem eiga Xenofex eða Topaz viðbæturnar
við Photoshop hefðu gott af því að spreyta sig
á því að nota effekt sem gengur undir nafninu lighnings
til að endurgera svipaða hluti og eru á myndinni góðu.

Lighning effektinn fylgdi strax fyrstu gerð af Xenofex en
hugsanlegt er að Xenofex 2.6.1 sé einungis hægt að
nota við Photoshop 5.

Innbyggður effect í Photoshop sem ber sama heiti er
svo sem hægt að nota en hitt logar og ljómar í
regni af eldingum og vel þess virði að eyða helginni
í slíka iðju.

Fæ ég ekki séð að hinum ágæta ljósmyndara komi það
nokkuð við þó menn geri sér slíkt gaman og forheimski sig
af svo tilgangslausu verkefni.

[FORNLEIFUR, 5.9.2014 kl. 23:42]

Ég nota ekki Photoshop. Notaði Hans Petersen hér um árið.

Sæmundur Hólm var hins vegar með fótógrafískt minni. Eina forritið sem hann hafði var heilinn.  Á Íslandi þurfum við ekki að falsa stemningu í gosum með fótósjoppustandi. Holuhraunsgosið þarf greinilega heldur ekki að fótósjoppa. Þetta eru svo lagleg gos. 

[FORNLEIFUR, 5.9.2014 kl. 23:43]

Ég tek heldur ekki neinar töflur sem heita Xenofax og Topaz. Fæ mer stundum Ópal.

[Húsari. (IP-tala skráð) 6.9.2014 kl. 09:58]

Sæll Fornleifur.

"Á Íslandi þurfum við ekki að falsa stemningu í gosum með
fótósjoppustandi."

Verkurinn er nú einmitt þessi hvort það er veruleiki eða hrein ímyndun
og óskhyggja! 

[Húsari. (IP-tala skráð) 6.9.2014 kl. 12:20]

Sæll Fornleifur.

En myndir Sæmundar þarf vart að tæta um
svo persónulegar semog innblásnar sem þær eru.

Hvort hann var á sveppum eða einhverju öðru við þessa iðju
má einu gilda!

En bestu þökk fyrir þau mörgu sjónarhorn sem hér fá inni
og þú bregður upp sjálfur til fróðleiks og umhugsunar. 

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 7.9.2014 kl. 06:34]

Sæmundur var ekki á sveppum, en mig grunar að hann hafi verið vægt tilfelli af átista. Það kemur betur fram í næstu grein minni um meistara Hólm.