Vreeswijk og augun hans

Ég sá í gær seinni hluta tvíþáttungs í sjónvarpinu hér í Danmörku, sem fjallaði um líf og sorgir sænsk-hollenska trúbadorsins Cornelis Vreeswijks. Þetta voru frábærir þættir um stórskáld sem þjáðist á ýmsan hátt, en gaf heiminum samt svo mikið, og meira en flestir. En eins og allir var hann langt frá því að vera fullkominn, og sá því ekki að aðrir liðu mjög vegna óútreiknanlegrar hegðunar hans. 

Hann kippti sér greinilega ekki upp við að Svíar báru aldrei nafn hans rétt fram. En í seinni þættinum gerði einn maður það rétt, og fát kom greinilega á Vreeswijk (Freysvík) í beinni útsendingu.

Ég hef ávallt haft miklar mætur á rödd og textum Vreeswijks. Í hinni miklu súpu þjóðarbrota sem sest hefur að í Niðurlöndum síðan á 16. öld, hefur mér líka þótt gaman að líta inn í stór vot möndluaugu meistarans, þar sem ég hef séð fólk sem kom með fyrstu gyðingunum sem flýðu frá Portúgal til Hollands og sumir með "millilendingu" í Bayonne eða með smástoppi í Antwerpen.

Nú getur Vreeswijk einnig hæglega hafa fengið möndluaugun sín frá forfeðrum sem voru Baskar, Armenar eða ítalskir gyðingar, og kannski er til erfðaefni sem hægt væri að rannsaka. Gæti hugsast að einhver forfeðra hans hafi verið frá Freysvík í V-Húnaþingi. En sjaldan hef ég séð karla eins og hann af þeim slóðum og til er þorp sem kallast Vreeswijk ekki langt frá Utrecht. En eftirnafnið var nú einnig þekkt á meðal gyðinga, m.a. í den Haag. Hér fyrir neðan er brot úr málverki Rembrandts af lækninum Ephraim Bueno (sem m.a. sat á skólabekk i Leyden nokkru á undan Íslendingum, sem þar voru í námi sjá hér). Hann kom frá Portúgal. Undanfarið birtast æ fleiri rannóknir, þar sem genatýpan (genamengið) er sögð meira samhliða phenótýpunni (útlitinu). Slíkar yfirlýsingar voru vitaskuld hættulegar, þegar nasistar náriðluðust á líkamsmannfræðinni, enda hlustuðu þeir ekki á rök - og DNA-ið var sem betur fór ekki komið inn í umræðuna.