Veftímaritið Herðubreið stelur ljósmynd

Viðbót 6.3.2019 - Herðubreið hefur nú birt nafn höfundar ljósmyndarinnar

31. janúar 2019 birtist smáklausa á Tímaritinu Herðubreið sem Karl Th. Birgisson er í forsvari fyrir. Klausan ber fyrirsögnina Einn í áhöfn og er eftir Úlfar Þormóðsson. Hún fjallar um þau örlög sem kapítalisminn hefur skapað, og sem veldur því að aðeins einn Íslendingur er í áhöfn á íslensku skipi. Nærvera Íslendings varnar því greinilega ekki að skip fái á sig brotsjó.

Til að myndskreyta klausuna gripu menn í Herðubreiðarlindum til vafasams myndastulds í anda verstu kapítalista. Þeir tóku hluta af ljósmynd sem ég hef tekið í Kaupmannahöfn og hef birt á tveimur blogga minna hér og hér á Fornleifi. Herðubreiðarmenn birtu hana án þess að nefna höfund ljósmyndarinnar.

Skjámynd af vefritinu Herðubreið

Ég hafði samband við Herðubreið og fékk tvö svör, nafnlaus:

"Sæll og og forláttu síðbúið svar. Nú leggjumst við í rannsóknir. Vitum ekki hvernig myndin komst í myndabankann okkar, en takk fyrir að láta vita." Og síðar: "Sæll Vilhjálmur. Með fullri virðingu fyrir fræðistörfum þínum, þá getum við ekki fallist á að myndin sé eftir þig, þar sem hún er hluti af auglýsingu frá Eimskipafélagi Íslands, eftir því sem við komumst næst. Endilega láttu vita ef við förum vill vegar."

Þar sem ég taldi mig hafa skýrt málið út fyrir Herðubreiðarritstjóranum, eða réttara sagt þeim huldumanni sem svaraði mér, að þeir mættu nota ljósmynd mína ef þeir birtu nafn mitt og greindu frá því hvar myndin sem þeir skáru birtist skrifaði ég fyrr í dag til "Herðubreiðaröræfa":

Sæl "Herðubreið"

Ég tók ljósmyndina af auglýsingu í 80 ára dagblaði sem varðveitt er í Ríkisskjalasafninu í Kaupmannahöfn. Ég birti myndina á bloggum mínu í lágri upplausn, en hún hafði ekki verið uppi á borðum Íslendinga fyrr en að ég gerði henni skil.

Þar sem engin undirritar skilaboð "Tímaritsins Herðubreiðar" til mín undir nafni, get ég ekki tekið þessi svör ykkar alvarlega. En mér er full alvara og hinn nafnlausi maður sem svarar fyrir Herðubreið er að mínu mati óvenjulega kokhraustur þegar hann ver þjófnað á myndverki mínu.

Ljósmyndin, sama hve léleg hún er,  er verk mitt. Ég miðlaði þessari 80 ára auglýsingu í morgunblaðinu Politiken til Íslendinga á bloggum mínum. Áður en það gerðist var auglýsingin ekki þekkt á Íslandi og var t.d. ekki með í bók um sögu Eimskipafélagsins. Veftímaritið Herðubreið tekur svo myndina og sker hana í búta og birtir einn bútinn án þess að minnast á höfund. Höfundar myndverka hafa rétt og ég er höfundurinn.

Vinsamlegast getið höfundar ljósmyndarinnar sem þið hafið notað. Nafn hans stendur fyrir neðan þessi svör.

Virðingarfyllst,

Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson

 

Viðbót 6.3.2019 kl. 01.35 HERÐUBREIÐ hefur fyrir 10 mínútum síðan vinsamlegast fallist á ósk mína og merkt mynd mína mér (reyndar sést myndin ekki lengur, en það er tæknilegt atriði sem Herðubreiðarmenn verða að leysa). Myndin mun að sögn hafa verið notuð áður á Herðubreið. Ég þakka fyrir heiðarleg viðbrögð Herðubreiðar og verð að fara að vara mig á því að "stela" myndum frá öðrum. Við verðum öll að passa okkur og athuga hvað maður er að taka. Ég var ekki á höttunum eftir greiðslu, en stundum er það víst tilgangur manna.

Ágæt hryðjuverkavörn Minjastofnunar

Nýjasta birtingarmynd minjavörslunnar á Íslandi er að flytja til styttur bæjarins. Þetta kemur fram í hasarfréttablaðinu DV. Minjavörður Ríkisins er enn einu sinni í vondum málum, en nú styður Minjasvið Fornleifs Stínu Stuð heils hugar.

Loks kom góð tillaga frá Minjastofnun, sem heil brú er í - og jafnframt framtíðalausn fyrir styttuskömmina af Skúla Magnússyni. Er ekki tilvalið að nota hana sem staðlaða, íslenska hryðjuverkavörn? Hún sýnir mann með ygglibrún, 1,5 metra herðabreidd og höku sem er líkust stuðara á Scania trukki. Það vill vitaskuld enginn túrhestur búa á hóteli þar sem slíkt ofurmenni gnæfir yfir þeim. "Bad people" pakk sem vill til Íslands mun taka næsta flug heim, ef svona styttum yrði komið fyrir í Leifsstöð. Hægt væri að selja Skúla til BNA, svo Trump hætti við reisa vegginn sinn.

Heimildir sýna reyndar, að Skúli fógeti hafi verið ræfilslega lítill, sköllóttur og álútur græðgiskarl - ekki ósvipaður þeim lítilmennum sem vilja breyta Íslandi í Hótel og fjallkonunni í innanhússportkonu og módel. Innréttingar Skúla voru náttúrulega heldur ekki ofan á Víkurgarði. Því verður að fagna að þessi hryllingur, sem tákna á athafnamanninn Skúla, verði í framtíðinni notuð sem slysavarnarverkfæri og hryðjuverkavörn.

Í staðinn væri hægt að setja styttur af beinagrindum, til að minnast kirkjugarðsins sem íslenska græðgin og meðalmennskan  hraunaði yfir. Það gæti verið listaukandi fyrir ferðamennina sem á að mergsjúga og blóðmjólka á hótelinu. Myndirnar við þennan pistil er tvær tillögur sem borist hafa samkeppni Fornleifs fyrir minnismerki um beinin sem brott voru numin úr Víkurgarði.

Sendið endilega inn tillögur. Verðlaun verða nótt í svítu á Reykjavík Hotel Hilton on the Skeletons í Reykjavík, þegar það kemst í gagnið. Innifalið er beint útsýni inn í Alþingi Íslendinga. Selshljóð fyrirmenna eru innifalin í morgunverðinum. Vinningshafinn verður afhjúpaður 1. apríl 2019.

Ingibjörg Sólrún er eins og pálmarnir í Vogahverfi

Hún frú Ingibjörg (ISG) býr nefnilega í glerhúsi líkt og sumir flokksfélagar hennar í Reykjavík. Það kemur svo greinilega í ljós í nýjasta útspili hennar sem greint hefur verið frá á Stundinni.

Háheilagt starfslið Stundarinnar hefur um stundarsakir fært sig upp yfir mitti, ofar en rauðriðnar hreðjar Jóns Baldvins Hannibalssonar, og er þannig séð komið langt yfir þau málefni sem fjölmiðillinn sérhæfir sig einna mest í.

Stundin birtir nú frásögn af ummælum sem fyrrverandi utanríkisráðherra Íslands, Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, lét falla á Facebook sinni. ISG er konan sem fór á fund Assads á Sýrlandi til að koma Íslandi í Öryggisráð Sameinuðu Þjóðanna - og sem nú er forstjóri ODIHR, Lýðræðis- og mannréttindaskrifstofu Öryggis- og samvinnustofnunar Evrópu, sem lítið eða alls ekkert verður ágengt í baráttu í helfararafneitun og gyðingahatrið sem grasserar í Austur-Evrópu - enda gerir stofnunin ekkert að viti í þeim efnum undir slakri forystu ISG.

Frú 18 má ekki tala

Ekki bannaði ISG fréttir af ferðum sínum til alræmdustu illmenna og gyðingahatara Miðausturlanda Íslandi til stuðnings, en nú fárast hún yfir konuskömm á Íslandi sem telur sig, í aumri whitetrash-tilveru sinni á Íslandi, vera úrval hins lítilfjörlega "aríska kynstofns".

Hefur kona þessi látið flúra töluna 18 á hálsinn á sér, en það mun tákna bókstafina A og H samkvæmt nasistum. Brennimarkið AH stendur líklega einnig fyrir Arískur Hálfviti. ISG vill láta banna RÚV að sýna þátt sem fjallar um konu þessa og ófarir hennar í lífinu.

En af hverju leggst ISG svona lágt og gegn íslenskri konu með þráhyggju? Af hverju vill hún láta banna henni að tjá skoðanir sínar? Á ISG inni fyrir slíkum herferðum? Það tel ég varla.

Þegar Ísland var fremst á meðal þjóða og logið var að Dönum um ágæti fínansfurstanna íslensku á fundum í Danmörku

Er Dr. Efraim Zuroff hjá Simon Wiesenthal Center í Jerúsalem, sem ég hef starfað fyrir, fór fram á að íslensk yfirvöld rannsökuðu mál nasistans og gyðingamorðingjans Eðvalds Hinrikssonar (Evald Miksons), setti ISG og aðrir stjórnmálamenn, t.d. þokkapilturinn Jón Baldvin Hannibalsson sig upp á móti því.

Sumir íslenskri stjórnmálamenn, sem ekki kunna að skilja óskylda hluti frá hverjum öðrum, héldu að Davíð Oddsson þáverandi forsætisráðherra hefði fengið beiðni frá Ísraelsstjórn um að rannsaka stríðsglæpamanninn og morðingjann sem Íslendingar höfðu skotið skjólshúsi yfir.

Vegna stuðnings við hryðjuverkastarfssemi í Miðausturlöndum var ISG á því að ekki mætti hreyfa við Eðvaldi Hinrikssyni, því hún taldi að Ísraelsríki væri á bak við beiðnina um að íslensk yfirvöld rannsökuðu fortíð hans. Þó svo að í ljós hefði komið, að Ísraelsstjórn hefði ekkert haft með beiðnina til Íslenskra yfirvalda að gera, hófst ferli algjörrar afneitunar á Íslandi, sem í tóku flestir stjórnmálamenn og allir fjölmiðlar utan einn og jafnvel íþróttasambönd.

Íslendingar vernduðu gyðingamorðingja og stríðsglæpamanna frá réttvísinni. ISG fór einna fremst í þeirri aðför að gyðingum nútímans sem reynt hafa að fá réttvísinni framgegnt gagnvart böðlum Gyðingaþjóðarinnar. Því verður aldrei gleymt, Ingibjörg Sólrún Gísladóttir! Þú varðir stríðsglæpamann og komst í veg fyrir að mál hans yrði tekið upp og hefur aldrei beðist afsökunar á því klámhöggi þínu. Mikson átti vitaskuld líka rétt til varnar, en á það reyndi aldrei, vegna einlægs haturs sumra íslenskra stjórnmálamanna í garð gyðinga og Ísraelsríkis, sem á stundum hefur nálgast sjúkleika.

Vitaskuld er kjánalegt að gefa afvegaleiddri, og jafnvel veikri manneskju, auglýsingu fyrir öfgaskoðanir sínar í fjölmiðlum. Konan telur að útrýmingar á gyðingum hafi ekki átt sér stað. 

En hún á sér skoðanafélaga. Morgunblaðið birti t.d. á 10. áratug síðust aldar greinar eftir rugludall sem hafði sömu skoðanir og varði Morgunblaðið hann með skoðanafrelsi, tjáningarfrelsi og ritfrelsi. Ég og líffræðikennari minn í menntaskóla, Örnólfur heitinn Thorlacius, voru einu mannverurnar á Íslandi sem töldum ástæðu til ávíta birtingu helfararafneitunar í Morgunblaðinu. Öllum öðrum virtist vera skítsama.

Ég hef skipulega skráð niður fjölda manna á Íslandi sem hafa látið sömu skoðanir í ljós og vitleysingurinn sem afneitaði helförinni í Morgunblaðinu, fyrir utan alla þá sem ærast fyrir hönd Palestínuaraba í hvert skipti sem skálmöld þeirra er glædd meira hatri.

Ærsl Íslendinga og sorakjaftur hjálpa Palestínumönnum vitaskuld ekki neitt. Almenningur Palestínu veit ekkert um Íslands og peningarnir sem streymt hafa frá Íslandi fara með öllum hinum milljörðunum í betlifé siðspilltra leiðtoga Palestínumanna.

Fjöldi manns á Íslandi skrifar ólíklegustu hluti þegar átök á milli Palestínumanna og Ísraels blossa upp. Skoðið athugasemdardálka fjölmiðlanna og blogg, þar sem maður sér fólk skrifa að "Hitler hefði átt að ljúka ætlunarverki sínu."

Á að gefa konu, sem er haldin nasistagrillum, sendingartíma á RÚV?

Afneitun þess að fólk eins og hún sé til, er að mínu mati hættulegri en að leyfa henni ekki að spreða hatrinu. Hatur hennar og fávísi gæti orðið öðrum til varnaðar. Í landi þar sem yfirvöld hafa ekki framfylgt loforði sínu frá 2000 á alþjóðavettvangi, loforði um að kenna börnum og unglingum um helförina, er vitaskuld ekki óeðlilegt að að helfararafneitarar séu til. 

Við verðum einnig að minnast þess að íslensk nasistafífl komust í góðar stöður eftir stríðsárin, sem (ómenntaðir) seðlabankastjórar, lögreglustjóri og alþingismenn, að ógleymdum kratanum Jónasi Sveinssyni sem gaf út svæsnasta, andgyðinglega efnið sem sögur fara af á Íslandi. Þetta voru allt betri borgarar síns tíma og sátu einnig í ríkisnefndum og Norðurlandasamstarfi.  

Fyrst þessir "mektarmenn" voru virtir þjóðfélagsþegnar, má  þá ekki rugluð kona með grillur, sem eru jafnhatursfullar og þær sem íslensku nasistarnir höfðu á 20. öld, spúa þeim út á RÚV. RÚV er með fréttastofu þar sem nokkrir starfsmenn hafa skipulega spýtt út lygafréttum frá Miðausturlöndum. Sama RÚV sá til þess að ekki yrði minnst eðlilega á mál Eðvalds Hinrikssonar í kjölfar þess að íslenskir stjórnmálamenn, með Ingibjörgu Sólrúnu fremsta í flokki, ásamt Ólafi Ragnari og Jóni Baldvin, friðuðu stríðsglæpamann og hindruðu að mál hans yrði rannsakað á Íslandi.

Ég tel gott að Íslendingar fái að sjá, hvers konar ómenning grasserar á Íslandi. Sama hvort það eru öfgaskoðanir Ingibjargar Sólrúnar eða kynsystur hennar, sem hefur látið flúra 18 á hálsinn á sér. Vonandi sjá einhverjir, að skoðanir mektarmannanna sem hófu stjórnmálaferil sinn í nasismanum voru ekki víðsfjarri rugli nýnasistans í dag.

Íslendingar eru margir helsjúkir af gyðingahatri, á sama hvaða væng stjórnmálanna sem þeir eru. Því verður ekki leynt.

Á að banna viðtöl við gamla komma?

Nú, ég gleymdi næstum því öllum þeim Íslendingum sem báru helstefnu Sovétkommúnismans á gullstóli og boðuðu hana gagnrýnislaust á Íslandi. Hjá þeim var nú margur potturinn brotinn í afneituninni og hatrinu. Þjóðviljinn var t.d. fyrst fjölmiðillin sem réðst á gyðing eftir síðara stríð fyrir að leyfa sér í Morgunblaðinu af öllum stöðum að skrifa um ógnarstjórn Rússa í fyrrverandi heimalandi hans, Litháen, sem leysti af hólmi ógnir nasismans. 

Helgislepjukórar Íslands, sem eru nokkuð margir, ættu að kynna sér sögu landsins betur áður en þeir góla í glerhúsum sínum.

Mæli ég með því að RÚV taki einnig viðtal við Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur, um ferð hennar til Assads og stuðning hennar við Eðvald Hinriksson. Það myndi smellpassa inn í þessa þáttaröð um subkúltúra á Íslandi sem RÚV sýnir um þessar mundir. 

Það er víst kominn tími til þess að starfslið ODIHR, Lýðræðis- og mannréttindaskrifstofu Öryggis- og samvinnustofnunar Evrópu, sem Ingibjörg Sólrún Gísladóttir er forstjóri fyrir, og alheimur allur, fái betri upplýsingar um yfirmann ODIHR og fortíð hennar. Hvað kallar maður það, þegar fólk vill koma í veg fyrir að rannsókn fari fram á gyðingamorðingja úr síðara stríði? Vita samstarfsmenn ISG í Varsjá, að hún heimsótti einn helsta talsmann útrýmingar Ísraelsríkis, fjöldamorðingjann Bashar al-Assad.

ISG ætti að mínu mati að segja starfi sínu lausu hjá ODIHR hið fyrsta, vegna algjörs ótrúverðugleika. Kona, sem kom í veg fyrir að stríðglæpamaður yrði sóttur til saka á Íslandi, á ekkert erindi í slíkt starf.

Dorrit og Ólafur á Hanukkahhátíð í Reykjavík 2018

Ljósmynd Gabriel Rutenberg

Hin síunga og vinsæla Dorrit Moussaieff og karlinn hennar óframfærni, hann Ólafur Ragnar Grímsson, sem og t.d. þýski sendiherrann á Íslandi mættu í gær við fyrstu opinberu tendrun ljósa á Chanukka. Fyrsta ljósið var kveikt á risavaxinni Hanukkíu, áttaarma ljósastikunni, sem notuð er til að minnast ljóshátíðarinnar. Átta ljós verða tendruð á næstu dögum fram til 9. desember til að minnast þess er gyðingar vígðu aftur musterið sitt árið 164 fyrir okkar tímatal eftir að þeir höfðu sigrað Grikki sem um tíma höfðu gerst herrar í landinu helga.

Reyndar eru ljósin á ljósastikunni stóru rafmangsljós, sem er ef til vill viðeigandi á Íslandi,þar sem rafmang er enn ódýrt, því Ísland er ekki með í ESB. En við tendrun ljósanna minnast gyðingar ólívuolíunnar sem gyðingum tókst að skrapa saman eftir sigurinn gegn Grikkjum til að tendra stikuna góðu, sem reyndar var sjöarma (smáatriði), í Musterinu í Jerúsalem.

Myndin er tekin af vef Gyðinglegu miðstöð Chabad hreyfingarinnar á Íslandi (Jewish Center of Iceland).

Fornleifur óskar öllum ljóss í svartnættinu. Eftir Klausturkráardrukktúr útsendara myrkrahöfðingjans er um að gera að upplýsa borgina og landsmenn alla sem mest. Chag Hanukkah Sameach. Borðið Latkes og sufganiot og fagnið ljósinu í öllu myrkrinu.

Einhvern tímann verður ljósastikan í Reykjavík stærri en jólatréð á Austurvelli. Það verður að lyfta rabbínanum upp til að kveikja. Þessi mynd er tekin í Mumbai) á Indlandi.

Þessa mynd, af ljósahátíðareiðhjóli Chabad-manna í Kaupmannahöfn, tók ritstjóri Fornleifs fyrir fáum árum (2015) í Kaupmannahöfn við tendrun stikunnar á Ráðhústorginu þar. Þar dönsuðu menn sér til hita, en mér sýnist að slíkt hafi ekki gerst í Reykjavík.

Í himinsæng í klaustri

Fornleifur er enn einu ferðina genginn í klaustur á Jótlandi. Nú húkir hann í hvítkalkaðri sellu abbadísarinnar, sem er um 7x10 metrar að flatarmáli og nærri 6 metrar að lofthæð. Ekki abbadísin, heldur sellan. Sannast sagna bjó engin abbadís svo vel, því þessu klaustri var  breytt í danskan herragarð á 16 öld og síðan þá bjó hér alltaf rassbreitt fólk, þangað til síðasta ættin dó út með áhugaverðri, lesbískri komtessu, sem hafði vit á því að ánafna staðnum þenkjandi fólki með lítil auraráð.

Ég sef hér á dimmum nóttum á svartasta Jótlandi í 130 ára gamalli himinsæng, sem sem ég leyfi ykkur að sjá, eins og þetta sé eitthvað andskotans lífsstílsblogg skrifað af draumlyndri baunaprinsessu í Garðabæ.

Ein spíran á rúmgaflinum er reyndar fallin og tjaldið eða mýflugnanetið vantar. Það kemur ekki að sök. Það stendur til bóta sagði einn ábótinn hér, sem unnið hefur á Íslandi sem fornleifafræðinemi. Brátt verður farið í viðgerðir á þessu frábæra rúmi. Mig grunar að listræn kona hafi verið hér á undan mér og æft sig í súludansi þegar hún var komin með ritkrampa eða í andlega þurrð. Í hamagangi sínum hefur hún fellt súluna. 

Rúmið góða er  ættað er úr eigu danskra baróna, sem hér höfðu bú eftir klausturtíma en græddu þar fyrir utan tá á fingri á sykri og þrælavinnu í Vestur-Indíum. Þaðan er rúmið komið frá einhverjum búgarðinum. Black Betty, sem oft er sungið um, hefur  þó ekki enn riðið mér eins og Mara í rúmi þessu, fyrir syndir gráðugra Dana, en rúmið á sér örugglega góðar minningar og heitari en fleti fölra nunnanna sem hér húktu í smá sellum í klaustri við Limafjörðinn. Dýnan er ný og þrælgóð, það er pláss fyrir að minnsta kost þrjár. Já dream on eins og Kaninn segir. Slíkar æfingar stunda ég ekki lengur. Ég sef eins og Egill forfaðir minn á Mýrum, með hita á mér, sem kemur úr forláta rafmagnshitapúða, þýskum.

Ég tek það fram að rauði knæppe-sófinn fyrir framan rúmið verður ekki notaður meðan ég er hér. Maður veit ekki hvað hefur gerst á honum.

Hér er dálítill Laxnessfílingur þegar andinn kemur yfir mann. Hér er um 6 aðrir andans menn (konur meðtaldar, sem eru líka menn nema hjá sænskmenntuðum Íslendingum), í minni "sellum", sem er útdeilt í þeirri röð sem menn koma. Þannig er vistin í sæng sykurbarónanna alls endis laus við klíkuskap og mútur. Allt fólkið er að leita að einhverju álíka og ég, eða um það bil að ljúka við handrit, þrírit eða afrit. Þannig er nú það. Amen að sinni.

V

Ég held að það sé alveg við hæfi að Vaffa aðeins á liðið, því nú hefur dregið töluvert úr sumarhitunum í Danmörku. Nú er hitinn t.d. 18 stig í skugga og mér finnst kalt. Slagurinn við heimshitnunina er þó hvergi nærri byrjaður.

Í ágúst 1941, nánar tiltekið 16. ágúst kom Winston Churchill við á Íslandi, eftir að hafa átt fund með Franklin Delano Roosevelt. Hér á myndinni vaffar hann á fólk sem kveður hann er hann siglir úr höfn í Reykjavík á  skipi sem sigldi út til HMS Prince of Wales á ytri höfninni, sem hann sigldi síðan með til Englands.

Mikið voru Íslendingar heppnir að fá Winston í heimsókn, en ekki Hitler. Mér sýnist samt að margir landa minna sakni þess síðarnefnda, svo mikið að þeir líkja Hitler, sumir hverjir alveg kinnroðalaust, við helstu fórnarlömb hans, gyðingana.

Eftir að hafa séð kvikmyndina um Churchill sl. vetur, líkar mér betur við Churchill en áður. Kannski er það bara vegna þess að leikarinn inni í hlunkabúningnum, Gary Oldman, er góður. Það var ekki nóg hnakkafita á búningi Oldmans

Sjá fyrri færslu um Churchill forsætisráðherra Breta á Íslandi.

Getur einhver lesið á japönsku kassana mína ?

Ég segi eins oft og ég get:  Ég er með heppnari mönnum, og það er fyrst og fremst vegna betri helmingsins. Mín elskulega ektakvinna, hin síunga Irene, dekrar mjög við manninn sinn. Til að mynda nýlega, þegar hún gaf mér afmælisgjöf. Ég fékk gjöfina nokkrum vikum fyrir afmælið, alveg eins og í fyrra er hún bauð mér á eftirminnilega tónleika með Woody Allen og hljómsveit hans.

Í ár fékk ég hins vegar japanskan kassa fyrir afmælið mitt sem er 22. júlí ár hvert - en stundum skömmu áður eða í áföngum.

Eina sólríka helgi fyrir skömmu, (síðan hefur sólin brunnið á himninum hér í Danmörku), brugðum við okkur í stórbæinn og fórum meðal annars inn í litla verslun í Nágrannaleysu (Naboløs), sem selur verðandi japanska forngripi. Verslunin er rekin af nokkrum ungmennum á þrítugsaldri sem ferðast mikið til Japan vegna brennandi áhuga síns á landinu. Þar kaupa þau einnig góða gripi sem þau leggja örlítið á í Kaupmannahöfn og reyna svo að lifa af því sem þau þéna með námi eða til að greiða fyrir frekari ferðir til Japans. Mig grunar þó að þau hafi aðgang að búðarrýminu fyrir lítið, þar sem verslunin er á afar góðum stað.

Kona mín sá strax að ég slefaði eins og krakki yfir bambuskassa einum í búðinni sem og loki af minni kassa. Þetta var eini slíki gripurinn í versluninni. Kassinn og lokið eru frá byrjun 20. aldar og bera áletranir ritaðar með japönsku tússi. Ég keypti mér lokið fyrir lítið. Konan mín sá líka að mér langaði óhemjumikið í kassann  svo hún keypti hann sísona og gaf mér í fyrirframafmælisgjöf.

Kassar sem notaðir voru fyrir postulín eða lakkvörur

Kassar sem þessir voru jafnan smíðaðir úr bambus utan um dýrmætan varning svo sem postulín eða lakkvöru, þegar slíkir eðalgripir voru seldur á fyrri öldum. Konan mín, sem lagði stund á japönsku með námi sínu í stjórnmálafræði í Árósi á síðustu öld, gat ekki lesið áletrunina á kössunum. Hún sá strax að þetta var að miklu leyti skrifað með kínverskum táknum sem kallast kanji.

Mynd II

Mynd III

Ég spurði þá verslunareigendurna sem voru til staðar, hvort þau gætu lesið japönsku, en það gerði aðeins ein þeirra, sem er hálfur Japani. Hún gat hins vegar heldur ekki lesið  áletrunina. Hún tók þá myndir og sendi föður sínum, sem er japanskur, og hann varð líka að gefast upp, en upplýsti að þetta væri gömul japanska frá því yfir leturbreytingu á 20. öld. Þegar hætt var að nota ýmsa kínverska bókstafi og hljóðkerfi annarra stafa breyttist alfarið. Í dag er þessi japanska ekki kennd nema í háskólum, og afar fáir geta lesið texta með kínverskum táknum og gamla hljóðkerfinu.

Ég hafði þá samband við Toshiki Toma prest innflytjenda á Íslandi, og síðar prófessor einn í Kaupmannahöfn, en báða skorti aldur og þekkingu til að geta lesið þennan gamla kanji-texta. Til þess þarf maður víst helst að vera orðinn rúmlega 90 ára eða sérfræðingur. Ekki þýðir heldur að biðja Kínverja að lesa textann, því þó þeir þekki táknin, þýða þau og hljóða oft á tíðum allt öðruvísi á gamalli japönsku en á kínversku.

Í kassanum á myndinni efst voru japönsk dagblöð frá 3. áratug síðustu aldar. Það gæti vel gefið hugmynd um aldur kassans.

Geta lesendur hjálpað með ráðningu textans?

Mynd IV

Vera má að lesendur Fornleifs séu sleipir í japönsku og geti lesið fyrir mig hvað stendur á

(I)   kassanum (á myndinni efst),

(II)  innan á loki hans (mynd IV)

(III) báðum hliðum loksins af litla kassanum (myndir II og III)

Kassinn er listavel smíðaður og ekki er notaður einn einasti járnnagli. Hann er einnig mjög vel nothæfur. Ég nota hann eftir hreinsun og vöxun til að hylja snúrur og leiðslur sem hrynja í tugatali af tækjum sem á okkar tímum fylla öll skrifborð. Leiðslur frá tölvu, lömpum, hátölurum, hleðslutæki og skánskri myndavél, fara allar ofan í kassan og sem felur svarta spaghettíið sem lekur ofan af skrifborðinu mínu. Kassinn og áletranir hans sjást vel undir borðinu, en mig vantar enn skýringu á áletrunum til þess að vera alsæll. Ég tek fram að það stendur hvorki Honda, Toyota, Mishubishi, Nissan, Suzuki, Daihatsu eða Datsun á kassanum.

Þýðingarnar á áletrun kassanna minna þarf ég helst að fá ekki miklu síðar en á morgun, sem minnir mig á það hvernig vörumerkið Datsun varð til:

   Framleiðendum Datsun vantaði fangandi, erlent nafn á fyrstu bifreiðina sem þeir framleiddu. Þeir leituðu til helsta ráðgjafa um fangandi bílanöfn á sínum tíma. Hann bjó í New York, sem hét vitaskuld Cohen. Cohen spurði útsendara japanska bílframleiðandans hve fljótt þeir þyrfti að fá hið nýja nafn. "Aooh, Helst á morgun" sagði sá japanski. Cohen svaraði þá uppvægur á brooklensku "Dat soon?" Ég sel þetta ekki dýrara en ég keypti.

Þingeyraannáll inn þriðji 2018

Nýlega lauk heldur snubbóttri auglýsingafornleifarannsókn á Þingeyrum. Fréttaflutningur af rannsókninni var mjög fjölskrúðugur og byggði vitaskuld á upplýsingum frá stjórnanda rannsóknarinnar hinum marsaga sagnarþuli Steinunni Kristjánsdóttur.

Upphaflega mátti skilja að nær væri talið víst að grafararnir væru við það að komast niður á líkamsleifar munkanna sem dóu í hinum íslenska Svartadauða, sem er pest sem ekki þarf að eiga neitt skylt við þann svartadauða sem geisaði í Evrópu hálfir öld fyrr.

Fljótlega fannst hins vegar krítarpípa frá 17. öld, ofan á hausamótunum á munkunum sem bíður þess hlutverk að færa okkur vitneskju, eða réttara sagt allan sannleika um Svartadauða.  Eins og lesendur Fornleifs geta séð í færslunni hér á undan, var spá Fornleifs um niðurstöður uppgraftrarins öruggari en venjuleg veðurspá á Íslandi.

Nú er rannsókninni lokið og Björn Bjarnsson fyrrv. ráðherra, sem er velunnari þess sem er að gerast á Þingeyrum, greinir frá niðurstöðum á ævafornu á dagbókapári sínu, sem mun vera nærri því frá miðöldum.

Björn birtir á bloggi sínu mynd af bronskambi skreyttum drekahausum, sem mér sýnist með nokkurri vissu og þekkingu líka, að sé frá lokum 12. aldar eða byrjun þeirra 13.Kamburinn fannst 22. júní sl.

Rannsóknin á Þingeyrum virðist mér því vera hálfgerður "dótakassi aldanna". Þarna ægir öllu saman, munkum sem dóu árið 1402 en sem finnast ekki, pípuhaus frá 17. öld, og forláta kambi frá fyrstu öld klausturlífis á Þingeyrum. Allt er greinilega í belg og biðu, þó ég efist ekki um að allt sé grafið upp mjög skikkanlega. En það leitar á mann sú hugsun, að einhver hafi á síðari tímum verið að plægja eða fræsa í klausturstæðið, til að kartöflurnar yxu betur í menningarjarðveginum.

Yfirlýsingarnar sem leiðangursstjóri rannsóknarinnar á Þingeyrum hefur sent frá sér eru heldur stórkerlingalegar. En slíkt mun nú vera í tísku á Íslandi. Helst skal það sem sagt vera, vera algjörlega innistæðulaust og fyllilega ógrundað, en algjör sannleikur ef það er mælt af konu. Þess er nær krafist af mönnum að þeir þekki allar niðurstöður áður en farið er að stað. Annars fá menn ekki styrk. Orðið tilgáta á enn erfitt uppdráttar á Íslandi.

Nú er Steinunn Kristjánsdóttir, sem því miður er ekki sérfræðingur í miðaldafræðum, kominn á þá skoðun að hún hafi verið að grafa í grunn húss Lárens (Lárusar) Christensen Gottrups sem var umboðsmaður á Þingeyrum  frá 1685 og síðar lögmaður norðan og vestan 1695-1714. Ekki fann hún munkana, en pípan gæti jafnvel á einhverju stigi hafa verið í kjafti Gottrups.  Mæli ég með því að DNA verði skafið af pípunni, svo þeim danska verði gert hátt undir höfði.

Kamburinn sem Björn Bjarnason segir frá er kirkjukambur sem lesendur Fornleifs hafa kynnst áður, og ef ekki, þá má lesa um þá hér.  

Þegar meira fé er komið í kassann, vonum við að gripirnir séu nær hvorum öðrum í tíma en þeir sem fundust á því herrans ári 2018, sem og að niðurstöðurnar séu meira samkvæmar sjálfum sér - eða að það sé að minnsta kosti einhver sannleiksþráður í því sem logið er í fjölmiðlana. Annars verður Fornleifi áfram skemmt konunglega og getur í allri teitinni enn og aftur minnst á fyrri yfirlýsingar Steinunnar um eskimóakvendi og fílamenn, svo nokkuð af því furðulegasta sé nú reifað enn einu sinni. 

Grafin upp pest og pípa

Konu einni á Blönduósi varð um og ó að heyra að fornleifafræðingar væru nú að grafa sig niður í Svartadauða á Þingeyrum.  Hún las það í Morgunblaðinu (sjá hér og sér í lagi hér á Fornleifi í gær. En síðar á gærdeginum var RÚVið komið með fleiri fréttir af leit fornleifafræðinganna að Svartadauða (hér).

Svartidauði átti samkvæmt Mogga að vera nánast undir næstu hellu, og stutt var niður á munka sem liðið höfðu hræðilegan dauðdaga í Svartadauða. En þegar RÚV bar að garði efldist yfirlýsingargleðin og fornleifafræðingarnir komust í myndamöguleika og fundu við tækifærið krítarpípuhaus frá 17. öld og munduðu honum í myndavélarnar.

Vandast nú málin. Munkarnir á Þingeyrum dóu Drottni sínum eða einhverju öðru árið 1402 í Svartadauða, en verið var að reykja rétt yfir hausamótunum á þeim.

Íslendingar hafa ávallt verið framarlega á merinni, fremstir á meðal þjóða, með hlutverk fyrir mannkynið o.s.f. ....  Má búast við því að íslensk ruglufornleifafræði fari brátt að dylgja að því að Íslendingar hafi endurfundið Ameríku og hafi staðið í tóbaksflutningum og pípugerð stuttu eftir 1402?

Ef mannkynssagan skal breytast, er auðvitað þjóðþrifaráð að gera það í Húnavatnssýslu, en hafa ber í huga að fornleifafræðingurinn sem grefur nú upp Svartadauða anno 1402 og pípu frá 17. öld í sömu andránni á langan feril að baki í ævintýralegum tilgátum sem ekki stóðust. Hún hefur "fundið" fullt af sénsasjónum, t.d. eskimóa, fílamann og ýmsa furðugripi sem gleymdust þó fljótlega eftir að þeim var hampað.

Konan á Blönduósi sem hræðist enduruppvakningu Svartadauða getur andað rólega. En þeir sem trúa á heppnina, á allt sé þegar þrennt er og snúa tarot kortum á morgnanna til að stýra degi sínum og gjörðum, segja vitaskuld að nú hljóti fornleifaspáin loks að rætast og að útrýming íslensku þjóðarinnar sé næsta yfirvofandi. Valið er ykkar. 

Ég spái því hins vegar að stutt sé niður á pípukarla og kerlingar sem drukku of mikið tóbak á 17. öld. Lengra er niður á munkana og svartadauða þeirra. Grafa dýpra!

Við bíðum með eftirvæntingu

Sonur Þórhildar gerist gamall

Friðrik Danaprins verður 100 ára eftir 50 ár. Hann hélt upp á það um daginn með því að hlaupa dágóðar vegalengdir eins og bandóður maður í nokkrum að helstu bæjum Danmerkur. Það er örugglega viturlegt áður en lagst verður í lagkökuát. Blessaður prinsinn þreytti afmælishlaup sitt annan í Hvítasunnu, þrátt fyrir að vera sárþjáður maður með þursabit og gigt. 

Blaðamaður Fornleifs, sem er snobb og laumu-konungssinni, fór á stúfana til að kanna líkamlegt ástand þessa hálfgerða forngrips, sem verður að bíða konungstignar þangað til mamma hans, sem er hálfgerður fornleifafræðingur, er orðin langþreytt. Ekki held ég að Frederik þurfi þó að bíða eins lengi og frændi hans Charles á Englandi, sem vel gæti tekið upp á því að hrökkva upp af áður en móðir hans gerir það. Vonum að svo verði ekki. Hann yrði líka dágóður kóngur.

Danskir þegnar sóttu mjög í að hlaupa með prinsi sínum í tilefni fimmtugsafmælisins. Svo mikill fjöldi hljóp á götum höfuðborgarinnar, að ljósmyndari Fornleifs hætti að skima eftir erfingjanum og tók bara myndir í belg og við Norðvesturhornið á Konunglega leikhúsinu. Heppnin var með honum, því það tókst að ná mynd af prinsinum, þar sem hann nálgaðist leikhúsið með tvo fíleflda lífverði sér við hlið.

Þarna við hornið, þar sem ég hafði komið mér fyrir, átti hlaupaprinsinn að stöðva og skokka á staðnum meðan að hann hlustaði á fjölda kóra syngja óð sem saminn hefur verið sérstaklega honum til heiðurs. Sá gamli gleymdi því alveg og hljóp rakleiðis áfram, án þess að hlusta á afrakstur margra vikna æfinga fjölda góðra kóra. Kórstjórinn og höfundur söngsins sem pantaður var af hirðinni, lét þau orð falla, eftir að Friðrik Prince Light hafði hoppað framhjá, að nú væri hann orðinn repúblikani. 

Ég skil nú prinsinn eiginlega vel. Hvaða tilgangur er með því að taka þátt í hlaupi sjálfum sér til heiðurs, svo farlama fólk og hækjulið fari fram úr manni vegna þess að maður þarf að hlusta á lofsöng einhvers pöpuls rétt áður en komið er í mark. Hins vegar þykir mér vitaskuld mjög leitt að frú Fornleifs, sem söng fyrir hans konunglegu hátign, ásamt fjölda annarra góðra söngvara, hafi ekki fengið fulla athygli þessa gamla skólafélaga sinn úr stjórnmálafræðinni í Árósi.

Lífið er hraðhlaup, en söngurinn lengir það. Hér er hægt að hlusta á sönginn eftir kórstjórann Peter Spies, þegar fyrstu æfingar hluta kórsins fór fram. Þórhildur gamla er örugglega búin að fá sönginn á diski og flautar hann dagana langa, alein og yfirgefin í höllinni.