Fćrsluflokkur: Bloggar

Fjallkonunni sem var fargađ

20240624_221049   

Sendisveinn Fornleifs hefur dvaliđ á Íslandi í nokkra daga. Eins og gengur, ţarf mađurinn ađ bregđa sér í sund. 

Í afgreiđslu Laugardagslaugarinnar var bođin billeg Fjallkona eins og pylsa međ öllu, en hún var heldur nakin og rýr, enda građís.

Ég er hér ađ rćđa um bókina sem var brennd vegna ţess Katrín Jakobsdóttir vildi á Bessastađi og Bjarni Ben hélt upp á ţađ međ bálför á fyrstu útgáfu. Bókin er ekkert betri ţó Bjarni Ben hafi skrifađ innganginn, eftir ađ fyrsta upplaginu hafđi veriđ fargađ á báli hégómans.

Ţađ var fyrst og fremst illa skrifuđ grein Godds (Guđmundar Odds Magnússonar) sem fer fyrir brjóstin á mér.

Goddur, sem er heimsfrćgur á Íslandi fyrir gáfur, fer rangt međ, er hann segir sögu Fjallkonunnar. Líklegast veit hann bara ekki nóg um ţađ sem hann er ađ skrifa um. Á blađsíđu 33 birtir hann mynd af fjallkonu Sigurđar Málara (sem sumir kölluđu Sigga sjení). Myndin var af teikningu í  skissubók Sigurđar.         

Nú er bara sá galli á gjöf Njarđar, ađ Sigurđur leitađi í hús til annarra. Fjallkonan hans er nefnilega frönsk. Sigurđur varđ fyrir áhrifum frá ballettsýningu í París, sem sagt var frá í myndablöđum víđa í Evrópu. Fornleifur hefur einnig greint frá ţví hér efir ađ allir voru búnir ađ gleyma. Lítill krókfaldur Fjallkonu Sigurđar sver sig í ćtt viđ "skautbúninga" kvennanna í ballettsyningunni í París. Greinilegt er, ađ Goddur les ekki Fornleif. Hann Goddur veit allt betur en ađrir. 

Fjallkonan er ekki ađeins útlend og allrahanda á okkar tímum. Vonandi verđur annarri útgáfu Fjallkonunnar ekki fargađ, ţótt grein Godds sé verri en bćđi formáli Katrínar Jak. ellegar gormćli Bjarna bakara, sem olli dýrri bókabrennu. 

Líklega verđur mađur einnig ađ spyrja sig, hvort Fjallkona eigi yfirleitt erindi til nútímafólks áriđ 2024? Fjallkonan er líkast til ekki nógu mikil öfgakona. Alţjóđ má ekki einu sinni nálgast leikarafjallkonuna á Austurvelli, ţar sem hún tređur jafnan upp međ leikurum og trúbadorum úr Alţingishúsinu. Nú er ţađ orđin eins konar einkasýning og er ţađ vegna öfga í ţessu annars svo friđsama landi. 


Copenhagen Jewish Cultural Festival 2024 : 3

Ostrynski

Copenhagen Jewish Cultural Festival 2024:3

Meet the Ostrynskis

One of the afternoons (4 June 2024) during the Jewish Cultural Week in Copenhagen, I listened to a very good interview Michael Rachlin had with Nathalie Ostrynski, the author of a new book entitle De Mřrke Bĺnd (The Dark Ties,) published in 2024 by small publishing house Grřnningen 1. I finally bought her book, which I have started to read. I like it very much. It is a very special book, which I want to recommend for all those who work with refugees.

1980

I moved from Iceland in 1980 to Denmark to study archaeology. 1980 was also the year Nathalie Ostrynksi was born. In the Ĺrhus suburb of Brabrand, were I ended up living in some great students´accommodations, after some problems finding a permanent place to live (see here in Danish), I ran into many elderly Jewish refugees in and around the City West shopping precinct in Brabrand. I became good friends with a few of them, who could speak English or German and some even a little Danish. I drank coffee with them in the "mall" and was invited to their cultural afternoons in the Brabrand local library, more often than I could attend.

One thing I remember clearly, was some of the elderly men´s bitterness. Not only that towards Poland they had to leave due to antisemitism. More stressing to some of the elderly in the group, seemed to be the attitude of some Danish Jews they encountered after they had arrived in Denmark in the late 1960s. I never got the full explanation of what that attitude really was all about. But it definitely resulted in some of the Jews moving to Ĺrhus  away from Jewish life in Copenhagen.

I tried to find out by asking Nathalie Ostrinsky a very frank question, where I described what my impression of the Polish Jews was in the 1980s suburb of Ĺrhus. My question has since resulted in five non-Polish Jewish members of the Jewish community in Copenhagen approaching me, to tell me with a stiff pointy finger, "That it was not like I think it was.". They all told me that they have visited the refugee ship St. Lawrence in the Copenhagen, to help the newcomers from Poland - and some assured me that everyone aboard that ship had been happy - and that those who were not content were probably just some sour and miserable Communists, "who didn´t want anything to do with Jewish life anyway".

Well, imagine some of the Jews who headed for Ĺrhus reading professor Isi Foighel´s very negative assessments of them in a report he wrote for a Danish Refugee agency in Danmark. Why was a professor of Economics, a conservative politician and himself a child-refugee from Nazi Germany so negative towards newcomers in need. Prof. Foighel phoned me. when my book Medaljens Bagside (The other Side of the Coin) was about to be published, flushing out gallons of sour wine from his grapes of wrath, telling me that he would do everything in his power to stop my book, because "some things were better forgotten than mentioned" like he put it. His brave opponent in the once upon a time Copenhagen Kehilla-Conflict (best forgotten), Rabbi Bent Melchior,  had also learned about a detail in my book. He was much more civilized about me digging into the past than professor Foighel was, when he commented on an application he had made for an Aliyah to Israel, which I had discovered in an Israeli archive. Young Melchior wanted to move to Israel because of Anti-Semitism in post-WWII Denmark.

135

Bent Melchior´s appplication for an aliyah due to Antisemitism in Danmark. Fig. 134, page 334 in my book Medaljens Bagside (Forlaget Vandkunsten 2004).

Possibly some of the Jewish gentlemen in Brabrand, a few of them possibly disillusioned Communists, might also have heard how their "ideological brother" in Denmark, editor Carl Madsen, described the Jewish refugees from Poland in his book Flygtning 33 (Refugee 33, published in 1972) about the political Refugees of the 30s. Madsen wrote: In 1969 the stream of so-called "refugees", ca. 1900 of them, came to Denmark. Jews from Poland dominated. Nowadays, no one speaks about them any more. They have been utilized. Now forgotten. Back than they could be used, and allowed themselves to be used in an excessive campaign of defamation against Socialist Poland."  

Welcome to Denmark, Rřdgrřd med flřde og én over nakken. ... ... ... Denmark is what Denmark is, what Denmark is, what Denmark has always been: A very flat Country.


Copenhagen Jewish Cultural Festival 2024:2

Screenshot 2024-06-09 at 11-59-18 Hasselback Potatoes Recipe

Copenhagen Jewish Cultural Festival 2024:2

Mr. Potato-Man was Jewish. The Inventor of a Most Famous Potato-Dish and his Danish Descendants

More Jewish Culture - straight from Copenhagen. Friday (noon), when I had been cleared at the security gate of the Copenhagen synagogue, which is unfortunately totally necessary in our time and age), I met some of my elderly lady friends (who are little bit older than I am - which nobody would ever guess).

They had just listened to editor of Danish daily Politiken´s talk - and were still in distress. Anders Jerichow had chocked some of the nice ladies with his comments. For many years Jerihow has been pacifying the readers of Politiken, telling them what most of them want to hear.

Jerichow, who is a descendant of German clergy and psalm-poet (which explain the non Jewish Jericho sounding name), also has Jewish roots. Jerichow has once written that his Jewish background gives him more legitimacy to judge Israel than other Danes.

I have once taken the liberty to ask him about his Jewish background, but he didn´t want to tell me his family story, which gives him the power to satisfy the many readers of Politiken.

Some while ago, the secret was finally revealed by A. Jerichow´s son, who yesterday was accompanying his dad at shul. Jerichow jr. was dressed in a striped white & green mistral jacket, which in my opinion was the bravest fashion statement at this year´s Copenhagen Jewish Culture Festival.

The Jewish ancestor, who gives editor Jerichow of daily Politiken his permit, to occasionally take somewhat incomprehensible stands towards Israel, was Swedish restaurateur Jacob Wilhelm Davidsson, who converted to Christianity in the 19th Century. Davidsson is supposed to have "invented" the the world famous Hasselback-potato (see above photo) at the Pavilion Restaurant Hasselbacken in merry Stockholm´s Djurgĺrden-park (For more information on this "Jewish" invention here).

The alleged creator of this world famous potato-dish, has possibly given his 21st Century-Editor-Descendant a card blanch potato dish to criticise Israel extraordinarily to the satisfaction of all of his his Hasselback-Potato-Loving-Readers.

With the Danish Lurpak-butter melted on top of these potatoes, this dish is probably not kosher for others than some hard-core Politiken readers, when they serve it with pork dishes and Scandinavian-style Antisemetic Pickles on the side. B´te´avon!!


Copenhagen Jewish Cultural Festival 2024:1

IMG_1661 b

Copenhagen Jewish Cultural Festival 2024:1

Ladino Music in Klezmer Mode

Monday last (3 June), I went to sjoel to listen to Ladino-music pereformed at the Jewish Cultural Festival 2024.

Unfortunately, the musicians, who were really 1t class - and even from W-Jutland -, were far too infiltrated in their Klezmer-"oumpaoumpa"-background to click into the "real" Ladino gear of amor y corazones

That specific Monday nightm I might actually have attended a Klezmer concert with some Arabic-music undertones, which might be of Jewish origin.

However, singer Ayala Zimbler Hertz (of the Danish Royal Opera) was the highlighting Star - but the music was too fusioned to give me the genuine Andaluz feeling - whatever that is?. ... Who knows? I don´t, but it was probably never as Klezhmatic as it was last Monday.


Hallađ á Katrínu

Halla Alabam Bakkalárus

Ég óska nýjum forseta til hamingju međ sigurinn í forsetakjörinu. Hana kaus ég ţó ekki, og hefđi aldrei kosiđ.

Mér fannst hallađ óeđlilega á minn mann, hana Katrínu, í ţessum kosningum. Orđrćđan gegn henni var á stundum yfirgengileg. Forsetakjör á Íslandi hefur nú orđiđ fengiđ á sig hálfamerískan brag.

Kjafturinn og áróđurssnakkiđ gegn Katrínu međal sumra ađdáenda Höllu Tómasar, en helst ţó í liđi Höllu Hrundar, var yfirgengilegt. Helst mátti halda ađ einhver óeđlis-Trumpur vćri í innsta kjarna íslensku ţjóđarinnar. Mađur hefur svo sem séđ hann.

Almennt ţykir mér ljóst, ađ flestir ţeirra sem fóru fram í ţetta frambođ, hafa aldrei tekiđ sér tíma til ađ lesa starfslýsingu embćttisins. Mig grunar einnig, ađ nýkosinn forseti muni reyna ađ snúa embćttinu upp í eitthvađ Kana-fyrirbćri. En ţađ verđur örugglega ekki ţolađ af meirihluta ţjóđarinnar. Forseti Íslands er EKKI embćtti sem hćgt er ađ nota ađ vild og plotta međ.

Nú verđur gaman ađ sjá, hvort ógeđstvískinnungurinn í samtökum ţeim (The B Team) sem Halla T. hefur unniđ fyrir, verđi bođađur frá Bessastöđum. Mun Halla T. krefjast stríđs viđ Rússa, svo nýríka og "betra" fólkiđ geti fengiđ glás af ódýru Litíum í rafbílana sína og ţannig brunađ inn í Skammtímaútópíu sína? Slík Kanaherferđ mun ađ mínu mati skapa miklu stćrri B, C, D, E, og F Teams en nokkru sinni áđur. 

Mikiđ vill Meira, mun vćntanlega standa yfir dyrum á Bessastöđum nćstu fjögur árin og helst sem neonskilti. En ţiđ kusuđ ţađ yfir ykkur, kjánaprikin ykkar. Myndin efst er ţegar Halla forseti varđ bakkalárus í MONTGOMERY Alabam forđum, ţegar hún var ekki framkvćmdastjóri knattspyrnuliđs (Soccer-mom), en ţau afköst virđast vera afar illa undirbyggđ, enda skipta ţau ekki rassgats máli fyrir forseta íslenska lýđveldisins, ţó ţeirri stöđu hafi veriđ skellt á afrekaskrána. 


Vreeswijk og augun hans

corneli2

Ég sá í gćr seinni hluta tvíţáttungs í sjónvarpinu hér í Danmörku, sem fjallađi um líf og sorgir sćnsk-hollenska trúbadorsins Cornelis Vreeswijks. Ţetta voru frábćrir ţćttir um stórskáld sem ţjáđist á ýmsan hátt, en gaf heiminum samt svo mikiđ, og meira en flestir. En eins og allir var hann langt frá ţví ađ vera fullkominn, og sá ţví ekki ađ ađrir liđu mjög vegna óútreiknanlegrar hegđunar hans. 

Hann kippti sér greinilega ekki upp viđ ađ Svíar báru aldrei nafn hans rétt fram. En í seinni ţćttinum gerđi einn mađur ţađ rétt, og fát kom greinilega á Vreeswijk (Freysvík) í beinni útsendingu.

Ég hef ávallt haft miklar mćtur á rödd og textum Vreeswijks. Í hinni miklu súpu ţjóđarbrota sem sest hefur ađ í Niđurlöndum síđan á 16. öld, hefur mér líka ţótt gaman ađ líta inn í stór vot möndluaugu meistarans, ţar sem ég hef séđ fólk sem kom međ fyrstu gyđingunum sem flýđu frá Portúgal til Hollands og sumir međ "millilendingu" í Bayonne eđa međ smástoppi í Antwerpen.

Nú getur Vreeswijk einnig hćglega hafa fengiđ möndluaugun sín frá forfeđrum sem voru Baskar, Armenar eđa ítalskir gyđingar, og kannski er til erfđaefni sem hćgt vćri ađ rannsaka. Gćti hugsast ađ einhver forfeđra hans hafi veriđ frá Freysvík í V-Húnaţingi. En sjaldan hef ég séđ karla eins og hann af ţeim slóđum og til er ţorp sem kallast Vreeswijk ekki langt frá Utrecht. En eftirnafniđ var nú einnig ţekkt á međal gyđinga, m.a. í den Haag. Hér fyrir neđan er brot úr málverki Rembrandts af lćkninum Ephraim Bueno (sem m.a. sat á skólabekk i Leyden nokkru á undan Íslendingum, sem ţar voru í námi sjá hér). Hann kom frá Portúgal. Undanfariđ birtast ć fleiri rannóknir, ţar sem genatýpan (genamengiđ) er sögđ meira samhliđa phenótýpunni (útlitinu). Slíkar yfirlýsingar voru vitaskuld hćttulegar, ţegar nasistar náriđluđust á líkamsmannfrćđinni, enda hlustuđu ţeir ekki á rök - og DNA-iđ var sem betur fór ekki komiđ inn í umrćđuna.

Bueno minor


Fornleifur kaupir kirkju

Saint Magnus Egilsey

Kirkjur fara orđiđ fyrir harla lítiđ í dag og barđir biskupar enn minna.

Ég keypti ţessa kirkju, helgađa einhverjum Magnúsi, á Egilsey í Orkneyjum. Mun ek brátt sjá hana međ eigin augum og velta fyrir mér hvernig ég get innréttađ hana. Hvernig vćri ađ hafa ţarna súrheysturn og trans-disco? Ađeins 15 sterlingspund fyrir 120 ára gamla, handlitađa kirkju (skyggnumynd).

Sumir segja ađ ég sé međ skrýtiđ og jafnvel brenglađ "gildismat". Ţađ er rétt.


At give den som jřde til fordel for Hamas - hvor sygt kan det blive?

Hlokk

Efter det morderiske angreb pĺ unge jřder til en musikfestival i Israel d. 7. oktober 2023, samt slagtning af sageslřse mennesker i nćrliggende landsbyer, har nogle fĺ jřder i Danmark fřlt trang til at fortsćtte Hamas´angreb og trampe pĺ deres trosfćllers grave. Nu senest ved Eurovision i Malmö - men heldigvis i en light-version.

Ikke overraskende finder vi i den lille fold af jřder, som střtter en stat og et styre, som har udslettelsen af jřder pĺ sin dagsorden, et par gennemsyrede gamle VS-ere (Enhedslistefolk). De bruger deres mere eller mindre valide jřdiske tilhřrsforhold, for at deltage i angrebene pĺ en ung israelsk sanger, som reprćsenterer sit land. Tidligere har Robert Refby fřrt an blandt de et par behagesyge jřder pĺ den ydre venstrekant. Men nu er det Klaus Goldschmidt Henriksen som er lancier ved hadefesten. 

En ny "jřdisk" skikkelse er imidlertid dukket op blandt disse "gode jřder" som fřrer en uforstĺelig kamp mod deres trosfćller og en udryddelsestruet jřdisk stat. Dette nyeste vildskud er transpersonen Hlökk Unnardóttir (se billede řverst), som har to pćreislandske forćldre og ingen jřdiske aner.

I danske medier fřrer Hlökk sig frem som en jřde, og hun har skam i nogen tid haft stĺsted i en den lille jřdiske menighed Shir Hatzafon. Hlökk har et lille problem. Hun har ingen jřdisk baggrund, men derimod en delvis tysk baggrund og forfćdre som kćmpede for Hitler. Her er lidt data om denne unge person, som visse danske medier elsker for hendes holdninger om jřder og Israel:

Hekla Björk Unnardóttir har absolut ingen jřdiske aner jfr. oplysninger i Island og Yad Vashem. Der boede jřdiske familier (mĺske kun en) med dette navn i Leipzig fřr 2. verdenskrig, men de var nytilflyttede fra Polen.

(1) Hekla Björk Unnardóttir Kummer / aka Hlökk Unnardóttir (f. som dreng i 1996).

(2)  Heklas forćldre: Hlökk Hekla Björk er sřn/datter af Unnur Baldursdóttir (f. 1958)  og Ţór Kristmundsson (f. 1957, d. 2017) . De boede bl.a. i Hvidovre, og derfor er det sandsynligt at (1) er vokset op i Danmark og mĺske fřdt her.

(3) Bedsteforćldre) Ţór Kristmundsson var sřn af Kristmundur Herbert Herbertsson (f.1933 i Reykjavík, d. 2012 Reykjavík ) og Ólavía Steinunn Sveinsdóttir  (dřd 1997).

(4) Oldeforćldre: Kristmundur (3) var sřn af  Ernst Herbert Kummer (f. 1910 Leipzig, d. 1944 i militćrtjeneste i den tyske flĺde) og islandske Kristín Ţóra  Kristmundsdóttir Kummer. (f. 1912, d. 1940 i Tyskland). De var flyttet til Tyskland fřr krigen brřd ud med deres to sřnner Erlingur (f. 1937, d. 2011) som oprindeligt blev dřbt Reinhold Kummer;  og Kristmundur (f. 1933 d. 2012). De kom tilbage til Island i 1946 fra Danmark, hvor de havde vćret anbragt i en tyskerlejr.

Kristmundur Herbert Herbertsson (3), farfar til (1) Hekla Björk Unnardóttir (Ţórsdóttir) (1) kom tilbage fra Tyskland i 1946 med sin bror Erlingur/Reinhold og blev adopteret af Ernst Herbert Kummers (4) sřster, Helene Kummer (f. 1901, d. 1987) som var gift med med islćndingen Oddgeir Hjartarson. Helene Kummer kom allerede til Island i 1923.

Hlökk (Hekla Björk) Unnardóttirs tyske familie har tilbage til fřr 1900 ikke vćret jřder; Ogsĺ fřr 1850. Kummer var et almindeligt navn i Řsttyskland.

Normalt střtter jeg alle personers hellige ret til at stĺ frem og leve som minoriteter, men i de senere ĺr er det nćrmest blevet til en slags sport at samle pĺ minoritetstilhřrsforhold. Fred vćre da ogsĺ med dem der dyrker den sport.

Men nĺr man lyver og bedrager sig til et medlemsskab i en velmenende jřdisk menighed, for sĺ at gĺ ud pĺ gaden for at svine andre jřder til, og ligefremt erklćre střtte til en organisation som har udslettelsen af jřder pĺ sin agenda, mĺ grćnsen for den festlige alfabetiske identitetsleg have nĺet sit absolutte lavmĺl. Den slags mennesker er en fornćrmelse mod 695 israelske borgere, 71 udlćndinge bosat i Israel samt 373 medlemmer af sikkerhedsstyrker, jřder, muslimer og andre grupper.

Nogle af den lille hĺndfuld danske jřder, som střtter Hamas, mĺ tage mere trovćrdige personer end Hlökk Unnardóttir i brug i deres kamp for řdelćggelsen af Israel.

Pĺ billedet herunder giver Hlökk Unnardóttir den som jřde pĺ Go´aften Danmark pĺ TV2 for mindre end en mĺned siden.

Hlökk med en shabbatring i nćsen


Paris in the Covid, 2020

20200226_164257

At the beginning of Covid 2020 (February 2020), I went to Paris to participate in a seminar at the Mamorial de la Shoah in Paris. It was an extremely important seminar and all the presentations were important. 

I gave a talk-and-a-picture-show about my long-coming book on Stefan Glücksman, a young Ph.D. of History from the University of Krakow, who in 1930 came to Copenhagen to study Danish. While he was in Denmark his closest of kins were locked up in the ghettoes of Warsaw, Kielce and other cities. He, however, was expelled by the Danish authorities and killed, before his closest relatives in Warsaw, his beloved mother and sister, were deported to Treblinka.

Stefan and his family and friends wrote, and I am in the situation, where I have (been chosen - I think) to present their story to a increasingly antisemitic world of today - and a young generation of people, who is so super-egotistical that they cannot understand what the Holocaust was, while they are engaging in the support for terrorism.

Lilla Svenska hattrollen

In photo at the top, you can see this slow writer wearing one of his fashionable six-piece caps, with Dr. Silvia Goldbaum Tarabini on his right hand side. Silvia´s fantastic Ph.D.-work on the Danish Jews in Theresienstadt, published in English and Danish, has presented a more critical view of the Danish WWII efforts than her predecessors´ in that field. Judging from the very positive citations to my book Medaljens Bagside (2005) (translates: The other side of the Coin) in her magnificent books, which corrects so much earlier (unforgivably sloppy) work on the Danish Jews deported to Theresienstadt, I know Silvia belongs to the school of critical (i.e. outstanding) minds.

Thanks to Noam Rachmilevitch for his evocative photo in the shadow of the Magen David. 


Orkneyjar 2024

Beside the Ocean b

Brátt halda ţrír íslenskir vitringar, gamlir skólafélagar úr MH, til Orkneyja til ađ fylla fróđleiksbrunna sína og lithíumbatterí. Eiginkonur ţeirra tveggja, sem auđvitađ eru miklu fróđari en karlarnir, og einn Skoti frá engri međalborg (No mean city, eins og ţeir kalla ţađ í Biblíunni og í Glasgow) slást međ í för.

Fariđ verđur til ađ skođa fornmenjar, frćđast um sögu eyjanna, fćrast í sannleikann um örnefni međ meiru. Fyrir hópnum fer doktorsnemi á sjötugsaldri sem rannsakar nú örnefni í Orkneyjum. Ţćr rannsóknir stundar hann viđ háskólann í Glasgow í hjáverkum. Hér er ţó ekki um ađ rćđa hóp gamalmenna sem hafa lesiđ Orkneyinga sögu og ţátt, Hákonar sögu og annađ gott, og ţađ sér til óbóta á rándýru námskeiđi sl. vetur. Sá hópur Íslendinga verđur einnig í eyjunum í maí, og munum viđ ungmennin vćntanlega heyra og sjá gamlingjana skjögrast um síđustu dagana okkar í Orkneyjum, en ţá byrjar víst frćđfylliríđ hjá gamla fólkinu.

Merkar fornleifarannsóknir hafa fariđ fram á Orkneyjum á síđustu 30 árum. Ţar bera hćst, ađ mínu mati, rannsóknir Chris. D. Morris prófessors míns í Durham og samnemanda míns, David Griffiths.

 The Birsay Bay Project b

Skotamynstriđ (tartaniđ) tilheyra ekki klaninu McWilliam, heldur sýna brot af óbreyttum fatnađi tískuflónsins Fornleifs.

Á síđasta ári keypti ég og las ađ mestu dođrant (676 bls.) Morris um rannsóknir hans og annarra á yngstu leifunum i Birsay (Birgisey). Ţađ er vafalaust merkasta bók sem komiđ hefur út međ fornleifafrćđi Skosku eyjanna.

Um daginn bćtti ég síđan viđ annarri frábćrri bók David Griffiths og annarra um rannsóknirnar á Skaill (Skála) (sjá mynd efst). Ég hef sett inn myndir af ţessum meginverkum, sem íslenskir fornleifafrćđingar og íslensk bókasöfn međ virđingu fyrir bókum, fróđleik og sjálfum sér verđa ađ eiga.

Ađ Skála rannsakađi Dave Griffiths og hans teymi fornan skála, sem ađ grunnplani svipar mjög til sumra fornra rústa á Íslandi. Ţađ er svo sem ekkert furđulegt, ţegar ţess skal gćtt ađ einhverjir norrćnna manna sem settust ađ í í Orkneyjum (og Hjaltlandeyjum) komu frá Norđur-Noregi og margir ţeirra héldu síđan áleiđis til Íslands eftir dvöl á Bretlandseyjum.

Ţađ er ţví engin furđa ađ mannabeinarannsóknir Hans Christian Petersens, sem ég var međ í án ţess ađ vera mćldur, hafi sýnt ađ međal landnámsmanna hafi veriđ um ca 15 % Samar og ca.15% ("Keltar", Péttar og írar) frá Skosku eyjunum og Írlandi. Skýrslu Petersens er m.a. hćgt ađ nálgast hér. Rannsóknir Íslenskrar Erfđagreiningar á DNA í fornum mannabeinum sem fundist hafa á Íslandi gaf afar lélegar niđurstöđur, enda erfđaefniđ of illa varđveitt til ađ spá í allar eyđur genamengisins eđa veita vitsmunaleg svör viđ spurningum - ef ţćr voru yfirleitt einhverjar ađ viti hjá ţví fyrirtćki.

Margir Íslendingar, blanda af Sömum, Norđmönnum, "Keltum" og öđru flóttafólki, fara ţví til "gamla landsins" í sumar, og fćstir ţeirra án ţess ađ hafa fengiđ sér einhverja veskju í pela eđa úr glasi. Biđ ég ţví gamalmennin í rútunni, sem ferđast međ úreldar leiđsögubćkur frá 13. öld, ađ haga sér skikkanlega í eyjunum og krota ekkert dónalegt á veggi Orkahaugs. Ef einhver ţeirra er međ Gauks sögu Trandilssonar í bakpokanum, hefđi ég áhuga á ađ fá afrit.

Heyrt hef ég einnig, ađ hópur aldurslitinna lćkna, sem alls stađar hafa veriđ í golfi eđa á lystiskipum, "been there og done that" fyrir skítalaunin sín, verđi í eyjunum í júlí. Ef Rússar hefđu fariđ ţarna í svo miklum mćli sem Mörlandinn ćtlar ađ gera í sumar, hefđi Orkneyinga fariđ ađ gruna ađ yfirstandandi innrás Íslendinga stćđi fyrir dyrum.

Sjálfur kemst ég nú loks til Orkneyja. Christopher D. Morris hvatti mig mjög til ferđast til skosku eyjanna, er ég dvaldi viđ rannsóknir á fornleifafrćđideild háskólans í Durham á Norđimbralandi (rétt sunnan viđ Newcastle). Ţađ var á síđustu öld, nánar tiltekiđ 1988-89. Sú dvöl var hluti af doktorsnámi mínu í Árósum. En ekkert varđ úr eyjahoppi mínu ţá, ţví ég smitađist illa af hermannaveiki í Noregi (á ţingi í Haugasundi) og kom međ tvíhliđa lungnabólgu til Durham og fór beint á sjúkrahús í 10 daga. Nú verđur bćtt úr litlu víđförli á 20. öld. Allar pestir eru um garđ gengnar, nema ef vera skyldi stríđćsingurinn sem nú veikir menn mest.

Síđar fara sérfrćđingarnir í fyrsta holli Íslendinga í Orkneyjum vonandi saman til Hjaltlandseyja. Ţá verđ ég sjálfur, ađ minnsta kosti, búinn ađ fá mér kjöltu, ređurpyngju af sútuđum fressketti fyrir pundin smá og sekkjapípu. Vonast ég til ţess ađ Eggert Pálsson frá Trymbilsstöđum í SHÍ, sem er Hobbískoti, vilji slást međ í ţá för og leika fyrir okkur á pípu sína og pákur, ţegar viđ nemum ţar á ný gamalt land okkar, rćnum klaustur og nauđ... Nei, nú stoppar ţú Fornleifur. Viđ munum bara skođa smáhesta og sauđfé fornt og glćpina sem lögreglufulltrúinn Jemmy Perez reynir stundum ađ leysa í ţáttaröđ sem ber nafn eyjanna.

Svo, ţegar ég er snúinn aftur heim frá Orkneyjum í lok maí, eftir tveggja daga endurnćringardvöl í Auđunarborg (Edinburgh), fer ég í sendiráđ lýđsins á Íslandi til hans Sanktipétursborgar-Árna og kýs réttan forseta til ađ vakta yfir veldi lýđsins á Íslandi og smćla fram í stríđsmenn heimsins sem bráđum munu umturna öllu vegna grćđgi í lithíum fyrir nýju leiktćki kapítalistanna (rafbílinn). Rússar búa svo vel ađ eiga stćrstu námur af lithiummi sem ţekktar eru, nú er námur í S-Ameríku eru ađ tćmast.

Fyrir utan landnámsmenn og örnefni ţeirra mun fyrsti ísl. hópurinn á ferđamennavertíđinni í Orkneyjum vitaskuld líka skođa miđaldaminjar. Ţar ber hćst Magnúsarkirkja í Kirkwall, sem einmitt er talin haf veriđ byggđ undir áhrifum frá dómkirkjunni í Durham. Dómkirkjuna í Durham ţekki ég vel og hef mikiđ skođađ ţegar ég dvaldi i Duram fyrir löngu og ţađ í gömlu kvennafangelsi sem hafđi veriđ umbreytt í stúdentagarđ. Durham heimsótti ég svo aftur fyrir tveimur árum síđan og var allur orđinn betur stćđur en ţegar ég var ţar í tćpt ár. Allur almúginn og fátćkir afkomendur námumanna sem vinkona Hannesar Hólmsteins banađi, hafa neyđst til ađ flytja frá bć hinna nýríku. Krataháskólinn í Durham hefur orđiđ skóli fyrir ríkra manna börn međan ESB-ćvintýri Breta var upp á sitt besta.

IMG_9718 b

Skip Sankti Magnúsar kirkju í Kirkwall. Ljósmyndin er Laterna Magica skyggnumynd frá 1905 sem Fornleifur keypti sér nýlega á Kornvöllum.


Nćsta síđa ť

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikiđ á Javascript til ađ hefja innskráningu.

Hafđu samband