Danska moldin geymir margt

Það er mikil íþrótt í Danmörku að fara um með málmleitartæki um lendur bænda sem það leyfa og leita að fjársjóðum.

Í Danmörku finna málmleitarmenn nú orðið flesta þá málmfundi og sjóði sem bitastæðir þykja í Danaveldi og víðar. Talið er að flestir hópar og klúbbar málmleitartækjamanna séu heiðarlegt fólk sem skilar af sér verðmætunum á tilheyrandi safn, sem síðan rannsakar fundarstaðinn þegar uppskeru á akri bóndans lýkur.

Lög í Danmörku, svokölluð Danefælov (Dánarfjárlög), sjá einnig til þess, að þeir sem sjóðina finna fái eitthvað fyrir sinn snúð. Tekið skal fram, að leit að fornminjum á Íslandi með hjálp málmleitartækja er ekki leyfileg almenningi eða sérfræðingum nema að fengnu leyfi Minjastofnunar Íslands (áður Þjóðminjavarðar). Þess ber einnig að geta, að enn hefur ekki fundist óáfallinn silfursjóður í Danmörku, líkt og gerðist á Miðhúsum árið 1980. Ísland hefur greinilega sérstöðu á meðal þjóðanna, einnig þegar kemur að hreineika eðalmálma í jörðu.

Nýlega hafa fundist nokkrir merkir fundir í Danmörku með aðstoð málmleitartækja og alltaf má búast við að einhverju á Borgundarhólmi, eins og áður greinir, en þar voru menn ríkir á góða málma á Víkingaöld, enda hafa þar líklega búið margir víkingar og kaupahéðnar.

"Nýjasti" sjóðurinn sem málmleitartækin hafa fundið á Borgundarhólmi (Bornholm) er mjög sérstakur. Eftir að nokkrar myntir höfðu verið teknar upp af fjársjóðaleitarfólkinu í málmleitargenginu "Nissebanden", gátu fornleifafræðingar, sem kallaðir voru til, náð mestum hluta sjóðsins upp í moldarköggli. Hann er verið að rannsaka á Þjóðminjasafni Dana. Sjóðurinn, sem hefur verið grafinn niður nærri bænum og kirkjunni Vestermarie um 1080, inniheldur meira en 250 gullpeninga, silfurspennu, fingurbaug úr gulli og steypta silfurstöng.

Meðal myntanna eru gulldínarar sem slegnir voru á Egyptalandi árið 1040, þegar Al-Mustansir Billah (Abu Tamim Ma'add al-Mustanánsir billah) var kalífi í Kaíró. Hann komst til valda árið 1036, þá aðeins 6 ára gamall, og ríkti fram til 1094. Einnig fannst við Vestermarie gullmynt erkibiskups í Köln sem hét Annó II, og sem uppi var 1010-1075. Erkibiskup var hann frá 1056 til 1075. Anno II var tekinn í heilagra manna tölu árið 1153.

Myntin sem slegin var í Erkibiskupstíð Annós II er af

gerð sem ekki hefur áður fundist eða þekkst.

 

Fornleifafræðingar á Borgundarhólmi viljaendilega klína "víkingastimpli" á sjóðinn. Ég tel það vera út í hött, ef yngstu gripir sjóðsins eru frá því um 1080. Fornleifafræðingar og danskir fjölmiðlar velta því einnig fyrir sér hvaða tengsl "víkingar hafi haft við Egypta". Engin, er svarið, en í Landinu helga, (Ísrael/Palestínu) þangað sem menn voru farnir að fara í suðurgöngur og krossfarir í lok 11. aldar, og Sigurður Jórsalafari fór 1107-1108, voru þessir dínarar gangmyntir og stundum löngu eftir að myntirnar höfðu verið slegnar.

Gulldínara frá valdatíma Al-Mustansir Billah kalífa er reyndar hægt að kaupa fyrir 40.000 - 80.000 krónur stykkið hjá góðum myntsölum í dag. Fyrir fáeinum árum datt fornleifafræðistúdent einn í Ísrael bókstaflega í lukkupottinn. Stúdentinn fann 108 gulldínara frá tímum Fatimída kalífatsins, sem Al-Mustansir Billah tilheyrði, sem hafði verið komið fyrir í leirkrukku í gólfi krossfarakastala í Arsur (Appolonia), norður af Jaffa. Kastalinn var notaður af krossförum á síðari hluta 13. aldar. Myntirnar í krukkunni voru frá tímabilinu 908 - ca. 1100. 

Nýlega fannst sömuleiðis forn sjóður á Fjóni sem innihélt leifar af hringspennu gylltri, sem einnig hefur á einhverju stigi verið sett steinum, áður en plógar aldanna hafa eyðilagt gripina í sjóðnum. Í sjóðnum var einni heilt innsigli Nicolais nokkurs Hwide og mun sjóðurinn vera frá því um 1300-1350, eða jafnvel síðar ef dæma skal út frá leturgerðinni á innsigli Nikolais Hvíta. Sjóðurinn hefur þó ekki verið rannsakaður til hlítar. 

Konurnar í Andvörpum voru íslenskar

Söfn eru aldrei betri en fólkið sem vinnur á þeim. Þetta á einnig við um bestu söfn í heimi, t.d. Louvre i París. Ég kem að því síðar.

Árið 1999 birti ég stóra opnugrein í Lesbók Morgunblaðsins um teikningar meistara Albrechts Dürers. Þær tel ég vera af íslenskum konum. Á þeirri skoðun voru einnig sérfræðingar 19. aldar, hollenskur sérfræðingur á 20. öld og t.d. Björn Þorsteinsson sem birti eina myndanna í bókum sínum um miðaldasögu. Ég bar ritháttinn á skýringum Dürers undir Stefán heitinn Karlsson, og hann las Eissland en ekki Eiffland eins og sumir þýskir sérfræðingar ættaðir frá Eystrasaltslöndum.

Vegna misskilnings þýsk þjóðlífslistamanns síðar á 16. öld. Joost Ammans, sem ekki gat lesið skrift Dürers, urðu þessar konur, sem hann endurteiknaði, að líflenskum konum og með tíð og tíma héldu menn að þær væru frá Líflandi, þ.e.a.s. frá svæðinu á milli Eistlands nútímans og Lettlands.

Í Heynesbók, AM 147 4to, sem er líklega frá 15. öld eða byrjun 16. aldar, er að finna mynd af konu sem færir liggjandi konu könnu. Faldur drukknu konunnar í Heynesbók er mjög líkur faldi fyrirkonunnar á myndinni efst. Sjá enn fremur hér. 

 Þegar ég hafði á sínum tíma samband við Louvre og þýskan sérfræðing, fékk mjög hofmóðug svör, sérstaklega frá maddömunni í Þýskalandi, sem ekki tók vel í erindi mitt, sem ég lét fylgja myndir úr íslensku handriti máli mínu til stuðnings, sem og aðrar upplýsingar, sem birtust í grein minni í Lesbókinni. Sumu fólki finnst ekki gott að breyta og umbylta fastfrosnum skoðunum sínum.

 

Tölvupóstur frá Inu Line

Ég gladdist því mjög í fyrra er ég fékk tölvupóst frá listsagnfræðingi og sérfræðingi í búningum eistneskum, sem heitir Ina Line, sem þekkti fornleifafræðing danskan sem þekkti mig. Ina Line vildi vita, hvað ég hefði skrifað um konurnar í lærðri grein minni í Lesbók Morgunblaðsins, sem hún hafi rekist á á veraldarvefnum. Ég sendi Line línu og sagði henni það í stórum dráttum, og hún var sammála mér. Engir búningar sem þessir sem Dürer teiknaði, þekkjast frá Eistlandi og Lettlandi. Menn hafa einfaldlega Lesið Eissland sem Eiffland. Lífland var á tímabili kallað Eiffland.

Ef farið er inn á vef Louvre, er enn sagt að konurnar séu frá Livonie, en einnig er búið að bæta Íslandi við. Þetta gæti hugsanlega ruglað einhverja í ríminu, því Ísland og Lífland eru allfjarri hvoru öðru, og jafnvel þó svo að einhverjir stórhuga menn hafi klínt Íslandi í Eystrasaltsráðið eftir afrek Jóns Baldvins og ekki síst Jóns Vals Jenssonar fyrir þau lönd.

Líklegt þykir mér að konurnar á myndum Dürers hafi verið samfeðra einhverjum af þeim Pálum eða Hannesum sem áttu allt á Íslandi  16. öld, og að þær hafi þarna verið með mönnum sínum sem ætluðu að koma ár sinni vel fyrir borð, þegar Kristján II Danakonungur seldi Ísland hæstbjóðanda í Niðurlöndum. Karlanginn hafði áform um slíkt, enda var hann á hausnum eftir hernað gegn Svíum. Sigbrit Villomsdóttir, hin hollenska móðir látinnar frillu Kristjáns konungs, Dyveku, var honum innan handar. Sigbrit sá á tímabili um öll fjármál Kristjáns. Meira um hana og Stjána síðar.

Sjáið þessa fínu sauðskinnskó með bryddingum.

Þess má geta að fyrir nær 25 árum síðan færði ég búningasérfræðingi Þjóðminjasafnsins, Elsu E. Guðjónsson, litmyndir af myndum Dürers úr safni auðmannsins og síonistans Edmonds de Rotschilds sem er varðveitt í Louvre. Vonaðist ég til þess að hún gerði þeim skil. Henni þótti mjög ólíklegt að myndirnar sýndu íslenskar konur, en gat þó ekki rökstudd það á neinn hátt. Henni entist ekki aldur til að rita um þetta eins og svo margt annað.

Elstu myndirnar af íslenskum konum á erlendri grundu, ef ekki elstu myndirnar af íslenskum konum yfirleitt, eru teikningar meistara Albrechts Dürer. Einhvern tíman uppgötvar hið stóra Louvre það, sem og að Ísland og Lífland hafi aldrei verið nágrannalönd. Þangað til ríkir franskur stórbokkaháttur og lítilsvirðing.

Malbik er lausnin

Eftir miklar vangaveltur hafa mér fróðari menn ákveðið að vernda náttúruna með malbiki.

Þetta er líklega það sem koma skal. Sumir vilja ólmir stórhýsi ofan á viðkvæmar fornminjar og malbiksstígar um náttúruperlur eru auðvitað kærkomin lausn fyrir aðra fatlaða en þá sem hella vilja malbiki yfir náttúruna. Fram með hjólabrettin!

Eru Íslendingar ekki farnir að láta malbika og valta einum of mikið yfir sig, eða eru þeir hættir að geta gengið á móður jörð nema að hún sé öll útötuð í tjöru?

Göngustígar malbikaðir í Dimmuborgum