Sagnfræðilegt mat á tveimur forsetaefnum

Það er skrítið hvernig nasisminn loðir við suma forseta og forsetaframbjóðendur á Íslandi. Allir þekkja örugglega örlítið til sonar Sveins Björnssonar, fyrsta forseta lýðveldisins. Sögurnar eru margar upp lognar, aðrar réttar.

Ég leyfði mér nýlega að skrifa smá viðbætur við þá sögu (sjá hér) sem ekki voru áður þekktar. Ég uppgötvaði fyrr á árinu, að Björn gerðist SS-dómari í lok stríðsins og dæmdi mann til dauða fyrir liðhlaup. Þetta hafði sonur forsetans tíma til að gera þegar hann var ekki að leggja litla, sæta danska skrifstofukonu hjá SS í einelti, bæði vegna þess að hann hafði kynferðislegan áhuga á henni en einnig vegna þess í ljós kom að hún hafði verið kunningi dansks gyðings sem tókst um tíma að plata Gestapo þannig að þeir héldu að hann væri Dani sem vildi njósna í þágu Þjóðverja.

Það notaði Björn gegn konunni, þegar hún hafnaði tilburðum hans við að sænga með henni. Björn hafði meira að segja skaffað íbúð handa skrifstofupíunni og samverkakonu hennar, og hélt greinilega að hann með lyklavöldin hefði ótakmarkaðan aðgang að konu þessari. Hitnar nú yfir 1000 gráður. Gyðingurinn, sem hún hafði þekkt, og sem einnig hafði fallið fyrir fegurð hennar, hafði litað á sér hárið, gult og síðar rautt. Með því furðulega uppátæki var hann fyrst og fremst að reyna að bjarga ættingjum sínum í fanga og útrýmingabúðum Evrópu.

Þessi maður, Jacob Thalmay að nafni, ætlaði með gagnnjósnum að freista þess að komast til Þýskalands undir fölsku flaggi. Hann missti hins vegar lífið fyrir bragðið, þar sem íslenska hetjan Guðmundur Kamban bar kennsl á hann og sagði Þjóðverjum hver hann var. Gyðingurinn hafði búið í sama húsi og Kamban á Østerbro. Þetta hefur vitanlega ekki komið fram í ævisögum um Björn Sv. Björnsson eða Kamban, frekar en sú vitneskja að Kamban hafi þóst verið sérlegur sérfræðingur nasista í kalkúnum í Evrópu á fyrri hluta miðalda. Meira um það síðar á Fornleifi. Þangað til geta menn fræðst hér og hér.

Rudolf Hess með Töpfer

Andra Snæ langar að stýra Draumalandinu 

Þótt langt sé um liðið frá lokum síðar stríðs, flækist það á hinn furðulegasta hátt fyrir forsetaframbjóðendum nútímans. Fyrst er það náttúrudrengurinn Andri Snær - Tarzan Íslands, sem nú er búinn að taka allan vafa af áætlunum sínum. Hann nennir ekki að skrifa lengur, nema undir lög. Já, hann er einnig líka örlítið nasífíseraður. Fyrir nokkrum árum tók hann á móti stórfé frá þýskum sjóði sem stofnaður var af gömlum nasista - en ekki hvaða nasista sem er. Það fúlmenni hét Alfred Töpfer(1894-1993) og var félagi í SS. Hann var m.a. foringi í gagnnjósnadeild í París. Hann komst í álnir vegna starfa sinna fyrir SS. Starf hans var að ræna fé af fórnarlömbum nasismans. Hann stórgræddi á stríðinu. Seldi meðal annars kalk til Lodz ghettósins, sem notað var til að hella yfir líkhrúgurnar. Eftir stríð hafði hann í þjónustu sinni stríðsglæpamenn eins og  Edmund Veesenmayer sem hafði unnið með Adolf Eichmann við morð á 400.000 ungverskum gyðingum. Hjá honum starfaði einnig Hans-Joachim Riecke, sem var viðriðinn útrýmingu á rússneskum föngum.  Allt fram til 1970 studdi Töpfer nasistann Thies Christoffersen fjárhagslega, (Christoffersen bjó um tíma í Danmörku), Christoffersen gaf síðar út ritið "Lygarnar Um Auschwitz" (Die Auschwitzlüge). 

Af sjóðum þessa Töpfers hefur náttúrubarnið Andri Snær einnig verið alinn og notið góðs af illa fengnu fé líkt og einn helsti helfararafneitari Dana. Það finnst mér álíka ósiðlegt og að fela fé sitt á aflandseyjum. En Andri Snær sér ekkert athugavert við að hafa verið styrktur fyrir fé sem græddist á því að heygja gyðinga undir kalki og stefnir beint í virðulegasta embætti Íslands. Spurningin er bara, hvort umheimurinn muni ekki spyrja Andra forseta, hvað hann hugsaði, ef þá nokkur,  er hann tók við morðfé frá SS-Töpfer? Já, ein réttmæt spurning til viðbótar. Gaf Andri fé sitt úr fjöldagröfunum upp  til skatts? 

Frystiskipið Arctic sem kyrrsett var um tíma á ytri höfninni við bæinn Gourock á vestursströnd Skotlands sumarið 1942. Afa Guðna Th. og nafna var falið að að halda áhöfninni um borð, en Bretar fengu einn Íslending í áhöfninni til að ljóstra upp um áhöfnina. Sá hét Hallgrímur Dalberg og varð síðar starfsmaður í íslenskum ráðuneytum.

Guðni Th. og nafni hans á frystiskipinu Arctic

Hinn ágæti sagnfræðingur Guðni Thorlacius Jóhannesson, sem alltaf er til í fréttaskýringar og tilfallandi barning á Ólafi Ragnari Grímssyni á besta útsendingartíma, og sama hvað rætt er um, er nú enginn heiða-Tarzan. Ég hef gaman af Guðna og gæti vel hugsað mér að kjósa hann eftir svona 8-12 ár, þegar hann hefur nægan þroska til.  Áður en það gerist gæti ég vel hugsað mér að spyrja Guðna, af hverju hann setti eftirfarandi athugasemd sína við á síðu sem Óli nokkur Ragg heldur úti og sem kallast Fragtskipaskrá Óla Ragg:

"Kærar þakkir fyrir þessa fróðlegu Arctic-frásögn." (15.2.2015).

Þarna þakkaði Guðni Óla Ragga fyrir frásögn af skipinu Arctic sem afi Guðna og nafni sigldi um tíma á sem 1sti stýrimaður. Því miður er frásögn Óla Ragg sem Guðni gleðst yfir langt frá sannleikanum og heilu kaflana vantar í sjóferð Arctic hjá Óla Ragg farskipafræðingi. Öðru safaríkara er bætt við.

Það undrar mig að Guðni, sem nú hugsar sinn gang varðandi Bessastaðavist, þakki fyrir slíkt - í ljósi þess að hann er sagnfræðingur og veit hvernig maður á að nálgast heimildir öðruvísi en að vitna aðeins í "eina hlið" málsins. Arctic-málið er nú flóknara en sem svo. Njósnari sá sem var um borð á skipinu og sem sendi út veðurskeyti fyrir Þjóðverjana var í nánu sambandi við Helga Jónsson nasista og kaupmann í Keflavík. Afi Guðna forsetaefnis var hins vegar "bara stýrimaður", og kom svo vitað sé ekkert nálægt Þjóðverjum í þeirri för Arctic til Vigo á Spáni, sem varð svo afdrifarík fyrir hann, að hann var að sögn barinn í plokkfisk af Bretum á Kirkjusandi eftir heimkomuna frá Bretlandseyjum. En var það nú það sem gerðist? Vart hefur Guðni forsetaefni aldur til að muna afa sinn vel, og ólíklegt tel ég að afinn hafi sagt nafna sínum sögur af Arctic, áður en hann dó þegar Guðni yngri var á 8. ári.  Kannski segir Guðni okkur þó alla söguna þegar hann er orðinn forseti, ef hann þekkir hana. Ef ekki gæti hann boðið mér í menningarkaffi á Bessastaði, jafnvel í Candle light dinner, þar sem ég gæti sagt honum sögur af hinu góða, en hripleka skipi, Arctic. Sagan sem hingað til hefur verið sögð er þó greinilega álíka óþétt og dallurinn, en virðist þó ekki valda Guðna neinum töluverðum áhyggjum sem sagnfræðingi.

Þetta voru nú bara minnispunktar um tvo af þeim mönnum sem vilja hugsanlega njóta útsýnisins frá Bessastöðum næstu fjögur árin. Ég verð að viðurkenna að ég veit ekkert hvor nasistadraugar og sjóferðarsögur sveimi í kringum hina frambjóðendurna, en mér þykir vitaskuld ótækt að maður eins og Andri Snær, sem hefur þegið fé sem safnaðist við þjóðarmorð, sé kosinn forseti - nema að hann skili því aftur. Náttúra Íslands gæti fljótt orðið að ónáttúru og Draumalandið að helvíti.

Sterkustu rök stuðningsfólks Andra Snæs síðast þegar ég benti á ósiðleika hans, er hann þáði fé úr illa fengnum sjóðum Töpfers, voru þau að ég hlyti sjálfur að hafa drukkið Fanta. Þjóðverjar þróuðu Fanta þegar þeir gátu ekki lengur fengið Coca Cola til að svala sér við gyðingamorðin. Vörumerkið Fanta var síðar notað af Coca Cola Company. Nei, ég drekk ekki nema til neyddur Fanta, en appelsínur eru vitaskuld alsaklausar og hollar ef þær eru ekki bragðbættar með nasistasykri. Ég bíð mig heldur ekki fram til Bessastaða eins og sá sem þáði morðfé frá Þýskalandi - Enda hef ég engin "lík í lestinni" og er ekki haldinn fanta-þorsta eftir peningum sem græddir voru á þjóðarmorði.

Þjóðin okkar

Litháískir lesendur Fornleifs eru örfáir, veit ég, en ég er viss um að þeir hafi heyrt af nýrri bók sem komin er út í Litháen. Höfundur hennar er Ruta Vanagaite. Hún uppgötvaði að ættingjar hennar höfðu tekið þátt í morðum óbreyttra borgara í Litháen á gyðingum í síðari heimsstyrjöld. Í stað þess að leyna því, andmæla og afneita, líkt og margir Litháar gera og þ.m.t. ríkisstjórn landsins, hefur Ruta Vanagaite ritað merka bók, sem ber titilinn Musiskiai, (Þjóðin okkar). Segir bókin frá morðunum út frá sjónarhorni ættingja þeirra seku. Ruta Vanagaite brýtur með þessu blað í sögu Lithaugalands og bætir vonandi söguskoðun Litháa.

Bókin er unnin í samvinnu við vinnuveitanda minn á síðasta ári, Efraim Zuroff, forstöðumann skrifstofu Simon Wiesenthal stofnunarinnar í Jerúsalem, sem Íslendingum er vel kunnur frá því að þeir, og sér í lagi ýmsir blaðamenn og siðlausir stjórnmálamenn, útúðuðu honum sem eins konar glæpamanni er hann benti Íslendingum á að þeir hefðu hýst stríðsglæpamanninn Evald Mikson og bað þá um að rannsaka mál hans. Þið munið hvað gerðist.

Bókin mun bráðlega koma út á ensku og kallast: Our People; Journey With An Enemy.

Bókin er í þremur hlutum. Í fyrsta hlutanum, eins konar formála, þar sem Ruta Vanagaite skýrir af hverju hún ákvað að rita þessa bók. Annar hlutinn er sagnfræðileg yfirferð á því hvernig litháískir stjórnmálamenn veittu Þjóðverjum lið og um morðsveitir Litháa sem frömdu glæpi í Litháen og Hvítarússlandi. Síðasti hlutinn fjallar um hvernig höfundurinn hitti Efraim Zuroff og hvernig það kom til að þau ákváðu að heimsækja 35 staði, þar sem Litháar myrtu gyðinga, og viðræður þeirra tveggja um það.

Ég les ekki litháísku og hlakka því til að kaupa bókina á ensku. Merkari bók hefur vart komið út á síðari árum í Litháen og seldist 1. upplag upp nokkrum dögum.

 

Til skýringar á meðfylgjandi Youtube-mynd frá bókarkynningunni: Prestarnir tveir eru annars vegar Richardas Doveika sem er langvinsælasti kaþólski presturinn í Litháen, og hins vegar Tomas Shernas (sá í hjólastólnum) sem varð þjóðhetja er hann einn manna lifði af árás sovéskra hermanna á tollstöð í Litháen árið 1991 og hefur síðan gerst prestur í mótmælendasöfnuði. Ruta segir frá viðræðum sínum við þá báða í bók sinni og þeir styðja af heilu hjarta nauðsyn þess að Litháar horfist í augu við sögu sína og þá glæpi sem margir Litháar frömdu í helförinni. Annars kemst maður ekki áfram.

Heiðursnasistar í Morgunblaðinu

Grein Morgunblaðsins um Dietrich von Sauchen og Heinz Guderian er ófyrirleitin smekkleysa og blaðamanninum til mikils vansa.

Þó að "hetjan" Diedrich von Sauchen herhöfðingi hafi slegið í borðið hjá Hitler vegna þess að honum þótti vegið að æru sinni sem herhöfðingja þegar Hitler ætlaði að skipa honum að fara eftir tilskipunum ómerkilegs umdæmis- stjóra (Gauleiter) nasistaflokksins, sem var ótíndur glæpamaður, þá var von Sauchen engin hetja. Allir vita, að brjálaði eineistlingurinn Hitler snobbaði fyrir gamla heraðlinum í Þýskalandi og Hitler aðhafðist heldur ekkert gangvart von Sauchen fyrir að berja í borðið og taka ekki einglyrnið af.

Heinz Guderian, sem blaðamaður Morgunblaðsins telur einnig til "hetja" var svæsinn gyðinghatari og í lok stríðsins áður en Berlín féll lét hann  þau orð falla að hann «hefði sjálfur barist í Sovétríkjunum, en aldrei séð neina djöflaofna, gasklefa eða þvíumlíka framleiðslu sjúkrar ímyndunar.». Þetta sagði hann 6. mars 1945 fyrir framan þýska og erlenda blaðamenn er hann gerði  athugasemdir um fréttir af útrýmingarbúðum nasista. Þó stríðið væri tapað var hann enn til í að verja ósómann.

Bæði von Sauchen og Guderian börðust fyrir nasismann og fyrir það óeðli sem hann var. Þeir tóku hvorugur þátt í áformum um að setja Hitler af eða drepa hann. Þeir iðruðust aldri gerða sinna og þegar Guderian var leystur úr haldi bandamanna árið 1948 gerðist hann meðlimur Bruderschaft, samtökum gamalla nasista undir stjórn Karl Kaufmanns fyrrv. umdæmisstjóra i Hamborg. Árið 1941 stakk Kaufmann fyrstur umdæmisstjóra nasistaflokksins upp á því við Hitler at senda gyðinga frá Hamborg austur á bóginn, svo hægt væri að nota hús þeirra og íbúðir til að hýsa Þjóðverja sem misst höfðu heimili sín í loftárásum á borgina. 

Skömm sé Morgunblaðinu að mæra nasista og glæpamenn - ENN EINA FERÐINA. Ef blaðamaðurinn sem skrifaði þessa meinloku er ósammála mér, má hann gjarna stíga fram opinberlega og verja skrif sín hér fyrir neðan í athugasemdakerfinu.

Guderian stendur hér lengst til vinstri og hlustar af andagt á hinn mikla "leiðtoga" og þjóðarmorðingja Heinrich Himmler

Hellti sér yfir Hitler

Konungleg jól í fátæku landi

Ef Íslendingar hefðu haldið tryggð við danska konunga, værum við þessa dagana líkast til að rífa demanta og eðalsteina af sjóreknum náum sýrlensks flóttafólks að ósk Bjálka höfuðmanns á Bessastöðum eða Pinds jústítsráðs í Kaupmannahöfn.

Andi jólanna virðist mér hafa gleymst í Danaveldi og flestir virðast sjálfum sér næstir um þessar mundir. Slíkt gerist reyndar stundum þegar gjafmildin hefur farið úr böndunum og menn eiga ekki í raun fyrir henni - eða þegar ölmusumóttakandinn er farinn að vera með uppivöðslusemi og frekju og lýsa lítilsvirðingu sinni á hinum vestræna heim sem hann leitaði upphaflega ásjár hjá. Íslendingar hafa hvorugt reynt og myndu líklegast segja eitthvað ef þeir fréttu í ofanálag, að nokkur hundruð Íslendinga hefðu ekki aðgang að eigin salerni. Þannig er því nefnilega farið í Danmörku samkvæmt síðustu fréttum af náðhúsaeign þeirra. En þannig var það einnig árið 1999, og segið svo ekki að sagan endurtaki sig ekki. "Danskerne er på røven." 30.000 Danir geta ekki skitið í eigin skál. Við slíkt ástand er ekki nema von að drýgja verði tekjurnar með "auðæfum" þeirra sem minnst mega sín. Menn eru vissulega gjafmildari öðlingar við förufólk í löndum eins og Íslandi, þar sem að minnsta kosti má finna eitt vatnsklósett fyrir sérhvern rass og nokkur að auki fyrir bágstadda botna sem bjargað hafa sér frá sveðjum og steinkasti í Barbaríunum sem heiðra hann Allann.

Svo minnst sé á steina. Mér hlýnaði um daginn um hjartarætur er ég hádegisverðarhléi mínu brá mér inn á steinmyndasafnið, Lapidariet, sem nú hefur verið komið fyrir í Kongens Bryghus. Starfsmenn safnsins höfðu fært fyrrum einveldiskonunga í jólabúninginn. Þegar ég sá Kristján 4 með jólasveinahúfuna sigaði ég gemsanum mínum áann og hugsaði með mér, að verstu einokunarkonungar fyrri alda hefðu varla sýnt eins mikinn náriðilshátt og núverandi yfirvöld í Danmörku sýna alheimi öllum. En kannski er þetta bara nátthúfa danskrar menningar, sem kóngsi er með á steinrunnum kollinum. Hver veit? Jafnvel er þetta hulinshúfa til að þurfa ekki að vera bendlaður við nútímann. Stjáni IV var sjálfur góður við minnihluta og bauð gyðingum að búa í Glückstadt, því hann taldi víst að þeir gætu útvegað honum gull og geimsteina. Hallgrímur Pétursson sem frægur varð af því að giftast konu sem kennd var við Tyrki, bjó einnig í Glückstadt, en Grímur var greinilega ekki eins hrifinn af innflytjendum eins og konungurinn í Kaupmannahöfn ef dæma skal út frá Passíusálmunum (sjá hér og hér).

Eitt veit ég þó, að oft tala margir Íslendingar af mjög lítilli þekkingu um danskt þjóðfélag og sjá ekki í fljótu bragði fátækt þess og ömurleika, fyrir tívolíum, Magasínum og d'Angleterre. Danskir Dagar og Jól geta verið mjög óhuggulegir.

Skálkaskjól

Margir þekkja Skalk, danskt tímarit um sögu og fornleifafræði í litlu broti, sem ég og kollega minn Kristján heitinn Eldjárn höfum einir Íslendinga skrifað í (sjá hér og hér). Þetta er það tímarit í Danmörku sem hefur flesta áskrifendur, líklegast síðan að Eldjárn fækkaði fötunum og gerðist "side 9 dreng" í blaðinu hér forðum daga.

Skalk kemur út 6 sinnum á ári og í nýjasta heftinu er stærsta greinin (króníkan) í þetta skipti eftir mig. Fjallar greinin um ferð hins kvenholla konungs Friðriks IV til Ítalíu árið 1708-9, og sérstaklega um innkaupaferð hans til hafnarborgarinnar og fríhafnarinnar Livorno, sem á sumum tungmalum er kölluð Leghorn. Um þá ferð uppgötvaði ég nýja áður óþekkta hluti og tengi þá við lýsingu síra Ólafs Egilssonar sem kom við í Livorno árið 1628 er hann var frelsaður úr Barbaríinu (sjá meira um það hér).

Í grein minni er einnig greint frá því hvernig Vivaldi smjaðraði við Friðrik konung í Feneyjum og samdi nokkrar sónötur honum til heiðurs. Lesendur Skalks geta ekki hlustað á þær, en Fornleifur er alltaf skrefi framar og bíður hér upp á eitt af verkum Vivaldis til heiðurs Friðriki, Skálki og grein minni.

 

Nú er ekkert annað fyrir ykkur að gera en að gerast áskrifendur að Skálki - svo hann skaði ykkur ekki - eða bíða og bíða eftir því að Fornleifur birti greinina. Þið vitið hvernig Fornleifur er. Hann vill alltaf fá eitthvað fyrir sinn snúð.

Forsíðumynd greinar minnar

Gleðilega hátíð

Eins og kunnugt er áttu Jón Sigurðsson og Ingibjörg Einarsdóttir páfagauk mjög skrafgjarnan og áhugasaman um pólitík. Hann var kallaður Poppedreng, sem var mjög algengt nafn á páfagauka í Danmörku, og er enn. Í einu af kvæðum Øhlenschlägers bregður Poppedrengen fyrir (sjá hér). Annars var Poppe komið úr þýsku og var gælunafn fyrir þá sem voru svo ólánsamir að heita Jakob. Hefði Jón því með réttu átt að kalla gauk sinn Kobba.

Hvort Poppedrengen hafi verið á hægri eða vinstri vængnum, er ekki vitað, en hann skipti sér iðulega af stjórnmála- viðræðum á heimili Jóns og Ingibjargar. Þegar of miklar öfgar voru komnar í fuglinn og hann var farinn að kalla andstæðinga sína ljótum nöfnum, var í snarheitum breitt klæði yfir búrið sem hann bjó í til að róa kvikindið niður. Kem ég hér með þeirri aðferð til skila til háttvirts forseta Alþingis.

Ekki er til ljósmynd af Poppedrengen svo vitað sé, en Fornleifur óskar í staðinn lesendum sínum gleðilegrar hátíðar á afmæli Jóns með silkibút ísaumuðum með hinum konunglega íslenska fálka. Svona smádúk gátu heppnir reykingamenn í Belgíu og Hollandi átt það til að finna í sígarettupökkum fyrir rúmum 100 árum síðan. Það hefur væntanlega glatt margan krabbameinssjúklinginn.

Ef til vill hefur Sigurður Guðmundsson ætlað sér að hanna páfagauksmerki til heiðurs Jóni, en þá tekist það svo illa að úr varð fálki. Það er að minnsta kosti vinnutillaga dagsins.

The first Jewish services in Iceland 1940-1943

In Iceland, in most recent years, it has practically become a sport to build temples of all kinds, after 1015 years of lonesome Christianity, which was introduced in Iceland in the year 1000 AD (sorry, CE), when the heathen gods of Valhalla were officially and peacefully conquered.

Free plots are being handed out by the liberal atheists, who have represented the majority of the Icelandic capital Reykjavík´s city-council in the wake of the 2008 financial meltdown in Iceland. In Reykjavík everything seems to have

Harry Schwab of London and Bernhard Wallis of Sheffield posing on Yom Kippur in Reykjavík 1940 (Photo Sigurður Guðmundsson; From the private collection of the author). The group photo at top is from the same day. (Photo Sigurður Guðmundsson; From the collection of the National Museum of Iceland).

been reconsidered or readjusted, even religious values. As it seems, this religious awakening and tolerance statement doesn´t happen without conflicts. The fact that the few Icelandic Muslims plan to build a mosque on a plot given to them has caused great distress to some dark-minded Icelanders, who have pig heads and pig blood handy to desecrate the plot where the mosque is to rise. The followers of old the Nordic revived Ásatrú, worshippers of the so called Æsir (Thor and Odin etc.) have also received a free plot to build their heathen temple in the super-tolerant capital of Iceland.

Only a synagogue is missing in this new haven of religious tolerance in Iceland - it seems. It will, of course, be built (one day), and on the very finest and most expensive plot which the city council of Reykjavik will donate to the Icelandic Jews. Anti-Semitism is already existent in Iceland, so pig-headed characters and trained splashers of blood will certainly find brothers in arms, even among some of the new religious minorities benefiting from the generosity, when they will protest against a Reykjavík synagogue and the Jews in the traditional and primitive manner not that unknown to the Jews.

A long time ago, I wrote about the very first Jewish religious gathering in Iceland in 1940. It was held in Gúttó in Reykjavík. What is Guttó, the conscious reader may ask. In a country where everything used to be nicknamed, Gúttó is simply a shorter version for the long gone Good Templar Lodge in Reykjavík, where the first Minyan of Jews in Iceland, consisting of refugees from Germany and Austria as well as British Soldiers, gathered at Yom Kippur (The Day of Atonement) in 1940 (see what I have previously written about the event here, here, here and in English here).

When the British forces arrived in Iceland on 9 May 1940, they practically rescued the Icelanders from a Nazis-occupation. Despite the fact that Iceland was spared all the horrors of the Nazi occupations and rule, some Icelanders still prefer to call the peaceful advent of the British forces an Occupation or even an Invasion. Not everyone in Iceland was happy with the advent of the British. Before the outbreak of WWII many Icelandic politicians had been quite keen on contacts with Nazi-Germany, and Iceland had an active Nazi party, although not in parliament. The Icelandic pre-war

Alfred Cohen sang Kol Nidre in Reykjavík 1940 (A detail from the photo at top).

governments had a very strict and anti-Semitic policy towards Jewish refugees who sought asylum in Iceland. The few Jews who managed to find safe haven in Iceland did so more out of pure luck, although sometimes helped by righteous Icelanders. (See here).

No Jewish chaplains were provided by the British military in Iceland. After the Jewish soldiers and Jewish refugees in Iceland found one another in Reykjavík in 1940, a cantor from Leeds, Alfred Cohen (who later, severely traumatized by the war, changed his name Alf Conway and settled in Canada) lead the first Jewish services in Iceland.

British and American Jews gather outside the old Technical Training School in Reykjavík at Vonarstræti, where they obtained a suitable room for Rosh Hashanah service (New Year Festival) in the fall of 1941, (i.e. 22 September, 1941). The picture is from the collection of Philips Bortnick, the man in the fur hood with a fur collar on his coat standing beside a tall officer who was Medical doctor. Philip Bortnick rests his right hand on the British soldier by the name of Alvin Miller. Various British soldiers in this picture also participated in the Yom Kippur gathering in Gúttó in 1940. (Photo The National Museum of Jewish Military History, Washington D.C.)

Article in the Wisconsin Jewish Chronicle, 14 Nov. 1941

In 1941-42 American Jews started to arrive in Iceland, when the U.S. Forces gradually replaced the British Forces in Iceland. American Military authorities certainly cared more for the religious needs of the their servicemen than the British military. The US Forces provided Chaplains for all creeds and denominations. While some of the priests, pastors and reverends of different Christian denominations came to Iceland to stay for a longer period of time, the rabbis only came to Iceland on short stop-overs. The Rabbis were usually flown in or shipped to Iceland shortly before a major Jewish Holyday, bringing with them all the necessary "accessories" like a kosher Torah in a transportable Ark, Matzot, Seder plates and Haggadot for Passover, Siddurim, Megillot, Shofars and even Tefillin.

Although there was no stationary rabbi in Iceland during WWII, normally someone among the American Jews, who had had a proper Jewish upbringing, lead the davenings (the prayers) and services of the American Jews. Jewish servicemen Reykjavík gathered in various locations. To begin in the old Technical training School of Reykjavík in 1941, most likely in the guildhall of the Society of Icelandic Craftsmen.

Services and shabbes-prayers were also in a barracks called Men´s Recreation Hut in Camp Laugarnes, just outside of the 1942 city limits of Reykjavík. This was announced in the weekly of the American forces, The White Falcon:

"Jewish Faith. The Jewish Service will be held Each Friday in the Men´s Recreation Hut, Camp Laugarnes, at 1930 hrs."

When came with more teams, church services were held elsewhere, for instance East of Reykjavík at Elliðarárvogur in Camp Baldurshagi. One soldier wrote this poem about camp:

Dear Old Baldurshagi
(Sung to "Roll Out the Barrel")

  Dear old Baldurshagi,  
  Oh! what a hell of a dump.  
  Rocks and hills all craggy,  
  Stulkas [Girl in Icelandic] to slap on the rump.  
  If we ever leave here,  
  Our thoughts will wander once more,  
  Thoughts of building Montezuma,  
  On Iceland´s chilly shore.  

It should of course be stressed that also US Jewish soldiers slapped many an Icelandic stúlka´s rump, but in their spare time the Jewish soldiers, privates and officers alike, would schlep themselves to the nearest shabbes-prayers, for instance at the Hospital Camp, which was located in Ásum near mount Helgafell in Mosfellssveit in the vicinity of Reykjavík. There, one can still see the ruins of the hospital and its big water tanks, built by the British and later called the 208th general Hospital by the Americans. In 1942 services were also held in a camp at Öskjuhlíð, by the Reykjavík airfield, which the British forces had built in 1940-42.

British Nissen huts by Reykjavík Airport on a winter´s day. Reykjavík can be seen in the background.

Julius Amos Leibert was the very first (US) Rabbi to lead a religious ceremony in Iceland. He was sent to Iceland in the fall of 1942. Julius Amos Leibert was quite a remarkable man affiliated with the reformed movement in the US. Read more about Julius A. Leibert soon on this blog.

Cantor Benjamin Rubenfeld eating matzos (the Unleavened Bread) at a Pesach Seder in Reykjavík in 1942 (April 1, 1942). Most likely the Seder has taken place at the Hotel Borg in Reykjavík. Two hundred American servicemen attended that Seder in Reykjavík. (Photo from The White Falcon).

Rabbi William H. Rosenblatt officiates a Yom Kippur service in Iceland 1943. From left to right: Private first class Sidney Rosenfeld, Cpl. Bernard Rosenthal, Cpl. Ira Leston holding the Torah and Rabbi William H. Rosenblatt singing the Kol Nidre. (Photo from The White Falcon).

Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson © The author of this article is Dr. Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson. An Icelandic version of the article can be read here.

Vangaveltur um Þjóðmenninguna og ESB

Sést hefur hjá þeim aðilum, sem ekki una forseta Íslands hugástum, dálítið langsótt samsæriskenning um að ÓRG sé heilinn á bak við ESB uppsögnina og jafnvel á bak við Pútín. Guðmundur Magnússon sagnfræðingur, blaðamaður og fyrrverandi þjóðminjavörður skrifar á fasbók sinni:

Ekki finnst mér þetta neitt ósennilegt. Forsetinn er guðfaðir ríkisstjórnarinnar og hefur nú fengið (langþráð?) tækifæri til að endurnýja hin gömlu kynni við Framsóknarflokkinn. Áreiðanlega ekki í fyrsta sinn sem hann kemur beint að málum. Traustur 'aðili' sagði mér á sínum tíma að þegar þjóðmenningin var flutt úr menntamálaráðuneytinu í forsætisráðuneytið kortér fyrir fyrsta ríkisráðsfund nýju stjórnarinnar hafi það átt upptök sín á Bessastöðum. Öll skjöl málsins hefðu verið útbúin þar en ekki í stjórnarráðinu.

Guðmundur er þarna að vitna í Orðið á Götunni á Samfylkingareyjunni. Ég tek það fram, að ég tel Guðmund ekki hlutlausan í neinni umfjöllun um Ólaf Ragnar Grímsson. Þar er eitthvað mjög gamalt hatur í gangi, sem ég get ekki skýrt sálfræðilega eða pólitískt nema að taka mjög há tímalaun. En þarna er einnig upplýsing frá traustum "aðila", sem segir okkur sem gröfum dýpra en aðrir, að Guðmundur hefur fengið betri upplýsingar en aðrir um þetta vægast sagt furðulega þjóðmenningarráðuneyti núverandi ríkisstjórnar.

Ég hef ítrekað beðið um að fá að vita, hvað "þjóðmenningardeildin" gerði fyrsta starfsárið, en mér hefur beinlínis verið sagt af einhverri skrifstofukerlingarblók, að ég verði að bíða þangað til skjölin koma á Þjóðskjalasafnið til að fá að vita hvað deildin var að gera allt árið 2014, fyrir utan að naga blýanta. Svo er Magga Hallgríms yfirmaður deildarinnar og annar tveggja starfsmanna hennar í Forsætisráðuneytinu víst komin heim á Þjóðminjasafn aftur, þó hún sé komin af eldheitu framsóknarfólki. Hún hefur kannski aldrei séð yfirmann sinn, sjálfan þjóðmenningarráðherrann. Svo birtist um daginn ein lítil frétt af viðgerð á húsi í kjördæmi þjóðmenningarráðherrans. Það er það eina sem maður fær að vita um "þjóðmenninguna" árið 2014, sem var flutt úr Menntamálaráðuneytinu, eftir að svo margir höfðu rausað yfir þjóðmenningu í því ráðuneyti.

Er það virkilega líklegt að Ólafur Ragnar hafi stjórnað flutningi hins vandræðalega þjóðmenningargeira korter fyrir ríkisráðsfund? Og hver stjórnar honum, nú þegar peysufatakerlingin Margrét vermir þjóðminjavarðarstólinn aftur, þar sem hún hefur að mínu mati setið allt, allt, allt of lengi miðað við það sem lög segja til um. Verst er, að ég hef ekki náin tengsl við eins trausta "aðila" og Guðmundur Magnússon á Morgunblaðinu, þó svo að sokkarnir mínir séu jafngötóttir og sokkarnir hans.

Myndina af gati Guðmundar fékk ég lánaða á FB hans og er sokkurinn aðeins brot af stærri ljósmynd frá Berlín, þar sem Guðmundur er staddur til að ræða við Angelu M.

27 January 2015 - 27 January every Year

Photo Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson ©

70 years after the liberation of Auschwitz the teaching and remembering the Shoah has never been more necessary. Europe suffers from a bad case of amnesia.

In 2001 I stumbled into this Polish neighbour to the Birkenau death camp. The man in the picture, who I have always perceived as the neighbouring village idiot, was using the ruins in the camp as a pond for his farming of small fish, which he collected into a red bucked. His fish-farming hobby was being realized in the ruins of the so called Gipsy family camp in Birkenau.

Photo Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson ©

I sometimes envisage other idiots sitting beside the fisherman of Auschwitz. Among them some Danish historians who propagate that Danish Nazi-collaboration was the best solution and should have been copied by other Nazi occupied states.

Next to the Danish idiots I see the imbeciles from Estonia, Latvia and Lithuania, who mumble something about double genocide while they praise their many Nazi collaborators. They are captured in a major denial and I fear that they might jump into the pond and participate in a major EU white-wash and even drown themselves in self-satisfaction.

A French idiot lines up and says. "Je suis un poisson", and a Dutch lawyer arrives in his Bentley and announces the final solution: "Send all the Jews to America", as if that was something new. In 1699 the Dutch were already introduced to the idea. But even the Dutch forget... Some have already forgotten that 75% of the Jewish population in the Netherlands were killed in the Shoah.

The Icelandic idiot has no time for remembrance. He is playing balls with his hands in Qatar, where entire village of idiots also support teams like ISIS and Hamas, when they are not bribing the sporting idiots.

Do not allow the idiots to do what they are best at: To forget. Help them remember!

Photo Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson ©

 

 

Pepsi Saga

Fornleifur er mikill áhugamaður um gosdrykki og skrifaði einu sinni pistil um hinn góða drykk Sinalco. Margir deildu nostalgíunni með mér. Minningarnar gusu upp, hressandi, bætandi og kætandi. Ekki var laust við að Sinalcodrykkjumenn hefðu bæði hraustlegra útlit og væru betur tenntir en þeir sem eru forfallnir kókistar.

Hér sjáið þið mynd af Pepsiflösku frá stríðsárunum, sem framleidd var af Sanitas. Nánar tiltekið er flaskan frá 1943, því 1944 var farið að nota amerískar flöskur. Líklega er flaskan ein elsta Pepsiflaska sem til er á Íslandi. Ég tel að flaskan, sem ég fann í Ingólfsfirði á Ströndum, sé þjóðardýrgripur, líklega á við kaleik úr kirkju.

Dropinn af Pepsi var dýr árið 1943. Í Nóvember 1943 tilkynnti verðlagsstjóri að hámarksverð á flösku af Pepsi-Cola bæri að vera í hæsta lagi 1 króna.  Þá var krónan á svipuðu róli og danska krónan.  Ein dönsk króna árið 1943 er sama og 19,51 kr. í dag , það er að segja 456 íslenskar á núgengi (19.5.2009).

Þjóðviljinn hrifinn af bragðinu

Nútímaauglýsingin kom til landsins með Pepsi-Cola. Menn höfðu aldrei séð neitt slíkt áður: Bæjarpóstur Þjóðviljans greindi frá þessu 28. júní 1944. 

Pepsi-Cola
Bæjarbúar hafa veitt eftirtekt nýstárlegu fyrirbrigði á Lækjartorgi. Í klukkuturninn er komin heljarstór mynd af flösku, svo stór að sæmilega sjónskýr maður sér hana allvel alla leið ofan af Arnarhóli. Þetta er auglýsing fyrir Pepsi-Cola, sem er fyrirmyndar svaladrykkur amerískur, ekki ósvipaður Coca-Cola.... En ekki verður sagt að þessi stóra auglýsing sé nein bæjarprýði — og frekar óþjóðleg, þótt hún væri fest upp á hátíð lýðveldisins.
Ó. Þ.

Þess má geta að ekki var einn einasti dropi í Pepsiflöskunni þegar ég fann hana fyrir réttum 20 árum. Það gerði nú ekki mikið til, því ég hef aldrei verið neinn áhugamaður um Pepsi, þetta ropvatn sem varð til í Norður-Karólínu árið 1898.

Samkvæmt tímatalsfræði Pepsi-vörumerkisins, varð Pepsi merkið á flöskunni frá Ingólfsfirði til árið 1906. Haldið er fram að merkið hafi breyst árið 1940. En auglýsingar í Bandaríkjunum frá 5. áratugnum bera nákvæmlega sama merkið og var á fyrstu flöskunum á Íslandi. 

Ef einhver hefur fundið tappann af flöskunni frá Ingólfsfirði á Ströndum, mega þeir hafa samband. Myndin af léttklæddu konunum er greinilega ekki frá síldarplaninu á Ingólfsfirði. En best er þó að útiloka ekki neitt.

Sanitas auglýsti Pepsi sem heilsurykk árið 1944 í Morgunblaðinu. Sanítas var fyrsta átöppunarfyrirtækið í Evrópu sem framleiddi Pepsi. Þjóðviljinn auglýsti einnig þennan alþýðudrykk árið 1945.