Hvað sagði Gunnar ?

Hvað sagði Gunnar þegar hann heilsaði á Hitler, en það gerði hann svo sannarlega þann 20. mars 1940. Sagði hann Gnädiger Herr eða einfaldlega Mein Führer. Ég giska á það síðara, enda tel ég Gunnar Gunnarsson hafa verið brennandi nasista, engu síðri en Norðmanninn Knut Hamsun.

Nýlega æsti ég mann og annan með því að halda nasisma Gunnars fram (sjá hér og hér) og benda á staðreyndir, sem ekki hefur verið hampað hingað til. Sumir vildu ekki trúa mér. En eins og Mark Twain skrifaði: Það er auðveldara að plata fólk, en að sannfæra fólk um það hafi verið platað.

Hér er svo myndin sem ég lofaði landsmönnum og lesendum mínum. Gunnar er hér nýkominn af fundi með Hitler í Berlín. Aríska svartfuglinn í lífverði Hitlers þekkjum við ekki, en sá feiti til vinstri er einn af morðhundum Hitlers í Lettlandi, Hinrich Lohse, sem var gildur limur í Nordische Gesellschaft líkt og Gunnar. Gunnar fór af fundinum með Hitler og slátraði litlum lömbum á Héraði, en Lohse drap gyðinga eins og flugur í Lettlandi.

Eftir öll þessi ár kemur þessi ljósmynd af eina Íslendingum sem talaði við Hitler nú fyrst fyrir sjónir Íslendinga. Var eitthvað að? Fræðileg hægðarteppa? Afneitun?

Gunnar var skáld í "góðum félagsskap", líkt og Laxness. Þeir voru "sjálfstæðir menn", en þrátt fyrir það allháðir ofurstefnum í útlandinu og þjónkunarsamir við útópíur. Þetta er einfaldlega staðreynd sem menn verða kyngja í stað þess að stinga höfðinu í sandinn. Gunnar var markaður af sínum samtíma. Eftir heimsstyrjöldina hentaði það ekki vel að hafa verið í kaffi hjá Hitler.

Ég er ekki í vafa um, að allar (hugsanlegar) Nóbelsverðlaunaóskir Gunnars hafi farið fyrir ofan garð og neðan, því svona mynd og aðrar af Gunnari og vitneskju um nasisma hans hafði Nóbelakademían í Svíþjóð séð og fengið. Þótt margir sænskir menningarvitar hefðu horft gapandi af aðdáun til nasismans, vildu fæstir þeirra muna eftir því að stríðinu loknu.

Í dag sendi ég myndina í hárri upplausn til Gunnarsstofnunar á Skriðuklaustri. Á hinu ríkisstyrkta menningar- og upplýsingasetri býst ég ekki við öðru en að menn hengi myndina upp á vegg í svörtum ramma með öðrum senum úr lífi Gunnars Gunnarssonar. Ég spái því að innan skamms verði þessi mynd einnig komin á heimasíðu Gunnarsstofnun og inn í sögubækur sem hingað til hafa sagt okkur að Gunnar hafi alls ekki verið neinn nasisti. Einar Már Guðmundsson getur nú hætt að ljúga Dani fulla um Gunnar.

Myndir birtist í tímaritinu Der Norden, Jahrgang 17, hefti 5. 1940.  Þetta rit var til á ýmsum menningarheimilum í Reykjavík hér um árið. En varð svo mjög sjaldgæft, og af öllu má dæma að Gunnar hafi fargað sínu eintaki.

Textinn við myndina hljómaði svo:

Der Führer empfing den bekannten isländischen Dichter Gunnar Gunnarsson. Gunnar Gunnarsson, der bei seinem Empfang durch den Führer vom Leiter der Nordischen Gesellschaft, Gauleiter und Oberpräsident Lohse, und vom Präsidenten des Großsen Rates der Nordischen Gesellschaft. Oberbürgermeister Staatsrat Dr. Dreschler, Lübeck, begleitet war, hat im Laufe des Winters in 44 deutschen Städten für die Nordische Gesellschaft mit großen Erfolg Vorlesungen aus seinen Werken abgehalten. (Aufn. Heinrich Hoffmann).

Þetta var ekki eina myndin sem birtist að skáldinu í Þýskalandi árið 1940. Nokkrar aðrar, þar sem hann las upp úr bókum sínum í ársbyrjun 1940, hafa einnig birst. Hér eru þær:

Gunnar Gunnarson les upp í Königsberg (sem heitir Kaliningrad í dag)

  

Gunnar þakkar íbúum Gera í Thüringen fyrir góðar móttökur. Takið eftir því hve vel merktir hinir bókmenntaáhugasömu borgarar eru.

Gunnar ritar nafn sitt í hina gylltu bók borgarinnar Reichenberg (í dag Liberec í Tékklandi)