Fyrstu fréttir úr felti reynast rangar

 

Nú er uppgraftarvertíðin að hefjast á Íslandi, og gamlan, atvinnulausan fornleifafræðing langt frá Fróni klæjar í lófana eftir því að fá að grafa,  jafnvel þótt hann fái fréttir yfir hafið af einhverri „sensasjón" sem ekki er það.

Rannsóknir á Alþingisreitnum svo kallaða eru hafnar á ný eftir að kreppan stöðvaði þær um tíma árið 2009. Þær komu vel „undan vetri" eins og Vala Garðarsdóttir fornleifafræðingur orðaði það. Nú ríkir nefnileg fimbulvetur fyrir fornleifafræði, sem og önnur menningarmál. Þá er um að gera að hafa góða sögu, þótt hún sé bölvuð lygi. Íslendingar elska að láta að ljúga að sér, og borga jafnvel fyrir.

Í útvarpsviðtali (hér) við Völu Garðarsdóttur, sem eitt sinn var kölluð „heitasti fornleifafræðingurinn" í DV um árið, (og ég sem hélt að það væri ég, eða minnst kosti Adolf Friðriksson), kemur í ljós að geirfuglabein hafi fundist við rannsóknirnar á Alþingisreitnum.

Ekki veit ég hvort að Vala hefur fengið lélegan fréttamann í gröftinn til sín, eða hvort hún ber sjálf ábyrgð á því sem fram kemur hjá RÚV, en þar stendur:

„Börn eru alla jafna áhugasöm um fornleifauppgröft og í miðju spjalli Berglindar og Völu gekk einmitt krakkaskari framhjá og nokkrir spurðu hvort búið væri að finna beinagrindur. Ekki mannabein, sagði Vala en bein af geirfuglinum. Slík bein hafa aldrei fundist við fornleifauppgröft áður."

Geirfuglabein hafa reyndar fundist áður í mannvistarlögum í Reykjavík, t.d. í grunni Tjarnargötu 4, og eru þau víst enn geymd í Zoologisk Museum í Kaupmannahöfn, þangað sem þau voru send til greiningar á sínum tíma. Morten Meldgaard núverandi forstöðumaður Zoologisk Museum í Kaupmannahöfn skrifaði árið 1988 grein um bein geirfugla, þar sem hann nefnir beinin frá Reykjavík. (Sjá grein hans hér, bls. 164 )

Geirfuglabein hafa einnig fundist víða í mannvistarleifum á Grænlandi, sem inúítar, norrænir menn og t.d. Hollendingar hafa skilið eftir sig. Í byggðum norrænna manna á Skotlandi var heldur ekki fúlsað við Geirfuglabringu og Neanderthalsmenn átu fuglinn fyrir 100.000 árum síðan. Bein af geirfugli hafa fundist allt suður á Flórídaskaga. Dauður geirfugl er langt frá því að vera óalgengur. Svo var það ekki í Eldey árið 1844 að honum var útrýmt, því síðast sást til hans á lífi árið 1852 á Nýfundnalandi.

Frekari upplýsingar 1.6.2012: 

Kristian Gregersen hjá Zoologisk Museum í Kaupmannahhöfn hefur upplýst að hann hafi fundið geirfuglabeinin frá Tjarnargötu 4 í geymslum safnsins. Beinin voru send af F. Guðmundssyni (sem getur ekki verið neinn annar en Finnur fuglafræðingur Guðmundsson) til safnsins ásamt öðrum beinum, sem var skilað til Finns Guðmundssonar í maí árið 1954. Einnig eru í Kaupmannahöfn bein úr geirfugli frá Kollafjarðarnesi sem komu til safnsins árið 1909. Ég þakka Kristian Gregersen fyrir upplýsingarnar og hjálpina.

Athugasemdir

[FORNLEIFUR, 4.6.2012 kl. 07:58]

http://omarragnarsson.blog.is/blog/omarragnarsson/entry/1242739/#comment3325531 

Víkingaþorp????  Hvað með að kalla það stórt og blómlegt býli sem stóð í nokkur hundruð ár? Geta íslenskir fornleifafræðingar ekki gert neitt nema að búa til sensasjónir? Er þessi grein orðin að einhverju sem gefur skemmtun í gúrkutíðinni?

Vala Garðarsdóttir fornleifafræðingur verður líklega að kynna sér þorp "víkingaaldar"/sögualdar aðeins betur til að geta  komið með svona yfirlýsingar. Um daginn hélt hún því fram að geirfuglsbein hefðu fundist í fyrsta sinn á Íslandi við fornleifarannsókn á Alþingisreitnum. Það rétta má lesa hér.

Ökórómantísk söguskoðun Ómars og álíka þenkjandi fólks hefur fyrir löngu verið vegin og léttvæg fundin.  Eldgosið árið 1104 í Heklu olli t.d. ekki endalokum byggðar í Þjórsárdal, eins og sumir hafa lengi haldið og Ari Trausti endurtók í nýlegri fræðslumynd sinni um Heklu. Ég hef sýnt fram á það og nú hafa jarðfræðingar tekið undir það með mér.

Græðgi fólks á Íslandi var ekki meiri en annars staðar, en landið var ekki eins hentugt fyrir þær framleiðsluaðferðir og búskaparhætti þaðan sem fólkið kom, og fólkið í landinu jafn íhaldsamt i hugsunum og sumt fólk er í dag. Þá er ekki að spyrja af endalokunum.

Draumsýn manna um um skógi vaxið land, er þjóðernisrómantík, sem Ari Þorgilsson trúði. En þegar menn á 21 öld trúa því eins og grænu grasi, þá sýnir það að Íslendingar eru ótrúlega íhaldssamir á rugl. 

FORNLEIFUR, 4.6.2012 kl. 07:55