Cara Insula

 

Fornleifafræðingar muna líklega flestir vel eftir fyrstu fornleifarannsókninni sem þeir tóku þátt í. Fyrsta rannsóknin sem ritstjóri Fornleifs var með í, fór fram vorið 1981 í rústum klaustursins í Øm á Jótlandi, þar sem á miðöldum var klaustur Cistercíensareglunnar, sem var grein af Benediktínum er stofnuð var í Frakklandi í lok 11. aldar. Klaustrið var staðsett við vatnið Mossø nærri Árósum og var stofnsett um 1170. Kallaði reglan klaustrið í Øm Cara Insula, Kæru Eyju. Nokkur klaustur Cisterciensareglunnar voru í Danmörku á miðöldum.

Rannsóknin í Øm kloster árið 1981 var tveggja vikna skólarannsókn undir stjórn Ole heitins Schiørrings, sem var lektor á Afdeling for Middelalderarkæologi við Árósarháskóla, þar sem ég nam fornleifafræði. Ole var góður kennari, en dó um aldur fram eftir að hann var orðinn safnstjóri í bænum Horsens. Rannsóknir höfðu áður farið fram í Øm, en við skoðuðum rústir byggingar sem aldrei hafði verið rannsökuð. Þetta voru lítilfjörlegar leifar, neðstu hleðslur steina úr veggjum byggingar sem líklega hefur verið tvær hæðir.

Ég var eini neminn, sem þarna tók þátt, sem lauk námi í fornleifafræði. Þarna var Vesturjóti, sem síðar varð prestur, en hann hafði byrjað alveg óvart í klassískri fornleifafræði. Þarna var líka kennari sem starfað hafði á Grænlandi og sömuleiðis gamall kennari sem skrifaði barnabækur um miðaldir. 

Í hópnum var einnig skemmtilegur eilífðastúdent og hippi, sem náði "kærustunni" af þeim sem síðar varð prestur. Einnig var þarna sagnfræðistúdent, sem ég hjálpaði síðar með lestur á Íslendingasögum, er hann skrifaði verðlaunaritgerð um víkingavirkið Aggersborg við sagnfræðideild Árósarháskóla. Ekki má gleyma Tatjönu, ungri konu frá Pskov í Rússlandi, sem gifst hafði einhverjum dönskum Stalínista. Nýlega hitti ég hana götu í Kaupmannahöfn, þar sem hún var að heimsækja dóttur sína sem er ballettdansari.

Ég gróf auðvitað beint niður á beinagreind af munki (eða sjúklingi), sem ég rannsakaði og teiknaði. Ætlunin var að leyfa beinagrindinni að vera þarna áfram þar til næst yrði grafið til austurs út frá svæði því sem við vorum að rannsaka. Þegar ég var að ljúka við að teikna munkinn, hrundi sniðið niður á hann og var þá hægt að tæma stærri hluti grafarinnar og teikna beinagrindina niður að mitti.

Maður getur lært margt á tveimur vikum. Teikningu, mælingar, ljósmyndun, uppgraftarkerfi, þvott á forngripum, skráningu og allt annað skipulag, t.d. hreinsun verkfæra. Áður en rannsóknin hófst keypti ég mér Yashica MAT 6x6 kassamyndavél, sem ég á enn, og sem hefur þjónað mér dyggilega gegnum árin, en meira gaman var að leika sér með Hasselblad myndavélina sem deildin átti. Margt sem maður hefur búið að síðan, lærði maður á þessum tveimur sólríku vikum í júní 1981, áður en ég fór að grafa á Stóruborg, sem ég greindi lítillega frá í þessari færslu. Það er allt annar handleggur, en fróðlegur. Meira um þann merka stað síðar.

Myndirnar voru teknar af Vilhjálmi Erni Vilhjálmssyni á nýju Yashicuna sína í júní 1981. 

Ítarefni:

https://www.museumskanderborg.dk/%C3%B8m-kloster