Sendiboði Sinfóníunnar 1975 reddaði mokkakápum Perlmans

Einu sinni fyrir langalangalöngu, aftur í sótsvartri forneskju á rangri öld, starfaði ég under-cover fyrir Sinfóníuhljómsveit Íslands. Ég var um tíma eins konar fyrsta fiðla í reddingum fyrir heimsfræga listamenn sem þurftu að fá eitthvað fyrir sinn snúð. Listamenn eru, eins og allir vita, alltaf staur. Ég hefði vitaskuld getað leikið á langspil í Sinfóníunni, en eftir slíkum músíkköntum var því miður ekki mikil eftirspurn. Í stað þess var í snatti og reddingum fyrir hina margfrægu hljómsveit á hjara veraldar.

Ritstjóri Fornleifs starfaði af og til á unglingsárunum sem sendisveinn hjá RÚV; tvö heil sumur að því er mig minnir, einnig í jólafríum og svo tvo daga á viku snemma árs 1975. Ég klippti yfir áramótin og límdi minningar inn í bækur fyrir dagsskrárdeildina. Það var nú heldur ekki leiðinleg vinna, enda vann maður með sætum stelpum í límeríinu á 5. hæð í Skúlagötu 4.

Í þá daga hélt RÚV utan um fjármál Sinfóníunnar og fyrir Sinfóníuna var gjarnan mikið snatt. Gunnar Guðmundsson, sem var eitthvað skyldur ömmu minni (skagfirsku tengslin), var þá framkvæmdastjóri Sinfóníunnar og hafði skrifstofu neðst á Laugarvegi. Þar réði hann ríkjum með frú Ásthildi Egilson (systir Gunnars Egilsonar klarínettuleikara, sem fæddur var á Spáni). Ásthildur og Gunnar tóku ávallt vel að móti sendisveinum og ósjaldan með konfektmola eða öðru nammi.

Margir landsþekktir menn fengu vinnu á sumrum sem stikkírenddrengir og stúlkur. Fyrir minn tíma var þar sendisveinn, sem Guðmundur Magnússon hét, er síðar varð sagnfræðingur, settur Þjóðminjavörður og blaðamaður Moggans. Þarna var t.d. líka skólabróðir minn Einar Gröndal, og um leið og ég byrjaði hóf störf í sendisveinastöðu jómfrú Sigríður Árnadóttir sem síðar varð fréttamaður. Hún varð síðar þjóðþekkt og annáluð fyrir yfirgengilega raddfegurð og margt annað. Sigríður var einfaldlega séní, líkt og við mörg þarna í sendlastarfinu. Hún  gerði sér lítið fyrir, eftir að lítilmenni og hrappar grófu undan henni hjá Stöð 2, og fór í lögfræðinám sem hún lauk á mettíma og cum laude etc. Nú sækir hún vonandi íslenska glæpona til saka.

Ungsendlar RÚV voru hið mesta einvala lið, þó með fáeinum undantekningum eins og t.d. mér.  

Afi minn, (Vilhelm Kristinsson f. 1903 og sem ólst upp í Skuggahverfinu) sem var komminn hátt í áttræðisaldurinn hafði náð sér í vinnu sem "sendiherra" hjá RÚV á Skúlagötunni eftir að hann var að komast á aldur í starfi sínu sem yfirvatnsvörður hjá Reykjavíkurhöfn, en sökum starfs síns var hann stundum kallaður Villi Vatns (ég hef áður skrifað ýmislegt hér á blogginu um hinn íslenska Villa afa. Leitið og þér munuð finna). Allir þekktu afa, og aðeins af góðu einu.

Fornleifur reddar Perlman

Eitt sinn, snemma árs 1975, var afi veikur og ég fékk að taka einstaka "vaktir" hans sem sendisveinn með skóla. Mig minnir að ég hafi tekið tvo daga í viku. Þá var ég einn morguninn beðinn um að fara og ná í beiðni hjá Gunnari Guðmundssyni og fara með hann til gjaldkerans á 5. hæð á Skúlagötu 4. Hún sendi mig svo með ávísun upp á X-þúsundir dollara, sem ég fór með í gamalli brúnni leðurtösku niður í banka. Þar átti ég að greiða fiðlaranum Itzhak (sem á hebresku er borið fram It´srock) Perlman, sem beið þar með konu sinni, hækjum og hjólastól. Perlman hafði ungur veikst af lömunarveiki.

Hann sat í norðursal bankans og beið eftir því að fara út á flugvöll. Ég gaf mig til kynna og hann sagði skælbrosandi eitthvað í þessum dúr: You are the man with the money; I am sooo happy to see you. Litlu gat ég svarið, nema einhverju uh og oh en mig minnir að ég hafi sagt unfortunately it isn´t my money.

Eftir að búið var að afgreiða ávísunina, sem tók drykklanga stund, fékk Perlman 2-3 búnt af dollurum frá mér í stóru umslagi bankans. Ég kvaddi þau hjónin með virktum. Þau brunuðu síðar út á flugvöll, að því er mig minnir með Ashkenazi í gráa kátalákanum hans, og flýði Perlman þar með sífellt fall íslensku krónunnar og skattayfirvöld í BNA.

Nýlega fór ég að leita að upplýsingum um tónleikana sem ég greiddi mæestro Perlman fyrir árið 1975, eftir ýmsum hringaleiðum. Þá fann ég m.a. baksíðugrein í Vísi, sem segir frá kaupum fiðlusnillingsins ísraelska á nokkrum mokkaskinnsjökkum og frökkum í Rammagerðinni.

Mig grunar, að Perlman haft lítið cashflæði og þurft peninga til að borga fyrir allar kápurnar sem hann pantaði á sig konuna og börnin og fjölskyldumeðlimi með milligöngu Vladimirs. Þá kom greiðsluþjónusta Vilhjálms Arnar sér svo sannarlega vel, og það löngu áður en VISA og aðrir plastpeningar voru byrjaðir að grafa undan efnahag Íslands.

Hver var svo þáttur Ashkenazis í þessum mökkurbissnes með Mokkapelsa?

Jú, það lítur út fyrir að Ashkenazi hafi verið hinn versti Mokkakápu-pusher. Látum gamlan góðkunningja föður míns heitins, Hauk Gunnarsson heitinn í Rammagerðinni hafa orðið: "Askenazy er eins og pabbi allra þessara frægu tónlistarmanna, sem koma hingað til landsins. Hann hefur komið með þá marga". Þetta upplýsti Haukur blaðamann Vísis um. Nokkrum dögum áður hafði Vladimir til að mynda verið með Daniel Barenboim í eftirdragi til að koma honum í íslenskan gærupels.

Næst þegar ég kem til Íslands, og það verður bráðlega, verð ég að athuga hvort ég hafi nú loks ráð á Mokkaskinnskápu. Kannski eru þeir ekki lengur í tísku. Ef til vill eru þeir enn alltof dýrir og ég þarf líka stóran belg úr fjölda lamba. Hugsanlega gæti ég troðið upp á Laugarvegi með langspilið mitt og safnað mér fyrir kápu með túristabetli, sem er orðin þjóðariðja landsmanna. Mig hefur sannast sagna alltaf langað í svo sem eina Mokkaskinnskápu, enda hálfgerður kósakki og jafnvel kominn af ótíndum gæruþjófum úr Skagafirði í ofanálag.

Kannski fýsir einhvern að vita, hvað Perlman spilaði fyrir gesti í Háskólabíói kvöldið áður en hann fékk peningana hjá mér til að kaupa allar Mokkakápurnar fyrir familíuna heima í New York. Jú, hér fáið þið matseðilinn:

ÞAKKIR: Fornleifur færir framkvæmdastjóra Sinfóníunnar, Láru Sóleyju Jóhannsdóttur og nótnastjóra hennar, Kristbjörgu Clausen, innilegar þakkir fyrir upplýsingar um tónleikana fimmtudaginn 20. febrúar 1975. Ég komst því miður ekki á tónleikana - en reddaði þó mokkainu daginn eftir.

Tíminn stendur í stað á Lækjartorgi

Þetta var í þá tíð er útlendingar voru heldur ekki vel séðir á Íslandi og suma dreymdi um Hitler, líkt og aðra dreymir um fangabúðir og útvísanir í dag. Aðrir létu sér nægja að lesa Vísi. Myndin fyrir neðan er tekin á sama tíma en nokkrum árum fyrr en sú efri. Hvenær breytast tímarnir? Ekki spyrja Fornleif, hann er pikkfastur í fortíðinni.

Neðst má sjá Kana handan við hornið hringja í Honey á Hofsvallagötunni úr sænska símaklefanum (sjá nánar um hann hér á Fornleifi).