Moldin milda frá Miðhúsum er horfin

Rétt fyrri áramótin greindi ég frá einstökum varðveisluskilyrðum Miðhúsasilfursins. Margir höfðu undrast þau á undan mér og árið 1994 var fornleifafræðingur einn sérstaklega og leynilega beðinn um að taka sýni af jarðveginum á Miðhúsum til rannsókna. Menn grunaði náttúrulega, að hin einstaka varðveisla silfursins gæti tengst moldinni sem silfrið fannst í.

Eins og ég greindi frá í desember, voru þau sýni aldrei rannsökuð og nýlega bað ég um að fá upplýst, hvar þau væru niður komin. Eins og ég hef áður greint frá, hafa gripir oft annað hvort horfið og týnst á Þjóðminjasafni Íslands. Moldin frá Miðhúsum er nú einnig glötuð og hefur reyndar aldrei verið skráð inn í bækur Þjóðminjasafns Íslands að því er þjóðminjavörður upplýsir (sjá hér; Ég ítrekaði fyrirspurn mína um moldarsýnin þann 13.12. 2012 við Lilju Árnadóttur safnvörð í erindi til hennar þann 3. janúar 2013 um moldina, en Margrét Hallgrímsdóttir þjóðminjavörður svaraði fyrir Lilju, sem nú er víst hætt að geta svarað).

Hvar er moldin? 

Ég ætla ekki að fara að skapa neitt moldvirði vegna þess uppblásturs sem átt hefur sér stað á sjálfu Þjóðminjasafninu. Hugsið ykkur ef geimfarar NASA kæmu með nokkur kíló af ryki frá tunglinu, og að það týndist. Moldin frá Miðhúsum er kannski ekki eins einstök og mánaryk, en í henni varðveitist silfur eins og það hefði verið pússað í gær. Er mér barst svar þjóðminjavarðar um að Miðhúsamoldin væri ekki lengur tiltæk á Þjóðminjasafninu, datt mér eitt andartak í hug, að Lilja Árnadóttir hefði kannski notað þessa forláta mold fyrir pottaplöntu á skrifstofu sinni.

Í sama bréfi og þjóðminjavörður svarar fyrir starfsmann sinn Lilju Áradóttur, sem kemur ekki lengur upp orðum, vill þjóðminjavörður, Margrét Hallgrímsdóttir selja mér ljósmyndir af gripum sem eitt sinn voru týndir á Þjóðminjasafni Íslands. Fyrirspurn mín um myndirnar af týndum gripum er reyndar alls endis óskyld moldarsýnum frá Miðhúsum, en ég ritaði tilfallandi til þjóðminjavarðar um það sama dag og ég sendi fyrrgreint erindi til Lilju Árnadóttur um moldina frá Miðhúsum.

Ég greindi einnig nýlega frá sumu því sem horfið hefur og týnst á Þjóðminjasafninu (sjá hér og hér). Vandamálið er bara, að ég var alveg sérstaklega tekinn fyrir og spurður út í hvarf nokkurra innsiglishringa á Þjóðminjasafninu árið 1989. Ég vissi ekkert um þessa gripi og af hverju þeir höfðu týnst. Síðast kom í ljós að hringar þessi höfðu færst til í skáp og að menn höfðu ekki leitað nógu vel í skápnum áður en þeir höfðu samband við mig þar sem ég var í doktorsnámi á Englandi. Ekki var hóað í mig vegna hæfileika minna til að finna hluti og sjá, heldur vegna þess að verið var að þjófkenna mig.

Nú eru svo upplýsingar um endurfund týndu hringana glataðir og í ofanálag er moldin frá Miðhúsum horfin. Ég á að borga fullt verð fyrir ljósmyndir af gripum sem menn hafa greinilega glatað upplýsingum um á Þjóðminjasafni Íslands? Ég ætlaði að birta þær myndir hér á blogginu til að gera almenningi, sem borgar fyrir fornleifarannsóknir, innsýn í starfshætti Þjóðminjasafns Íslands hér áður fyrr.

Ætli séu yfirleitt til myndir af moldinni frá Miðhúsum? Maður þorir vart að spyrja, því í ljós gæti komið að þær væru líka týndar.

Hvarf gagna sem safnað er við fornleifarannsóknir varðar vitanlega við Þjóðminjalög og á því verður að taka. Ef rannsóknarefni ef vísvitandi kastað á glæ er um sakhæft atferli að ræða.

Axlar núverandi þjóðminjavörður virkilega ábyrgð á gerðum forvera sinna í starfi?

Núverandi þjóðminjavöður axlar í bréfi sínu til mín (sjá hér) ábyrgð á gerðum og orðum forvera sinna í starfi, sem og undirmanna sinna. Við það sýnist mér, að hugsanlega sé núverandi þjóðminjavörður líka farinn að týna sér. Vona ég að svo sé þó ekki, því hún ber enga ábyrgð á skussahætti fyrri tíma á Þjóðminjasafninu.

Án marktækra niðurstaðna á rannsóknum á silfursjóðnum frá Miðhúsum, og í ljósi þess að mikilvæg sýni eru horfin, er ljóst að enginn fótur er fyrir því sem ég var rekinn frá Þjóðminjasafninu fyrir hafa skoðun á og tjá mig um opinberlega. Ég vona að forsvarsmenn Þjóðminjasafns Íslands og þeir sem bera ábyrgð á því ævarandi atvinnubanni sem atvinnuskussinn Þór Magnússon setti mig í árið 1996, geri sér grein fyrir því að þið hafið framið glæp gangvart einstaklingi.

Myndin efst sýnir Kristján Eldjárn, Þór Magnússon (bograndi) og heimafólk á Miðhúsum á moldinni góðu. Myndin er úr frétt Sjónvarps frá 1980, af VHS spólu sem ég keypti af RÚV á sínum tíma, sem ég afhenti Menntamálaráðuneyti meðan rannsóknir fóru fram á silfursjóðnum á Miðhúsum 1994-95. Menntamálaráðuneytið getur núna ekki fundið spóluna. Vona ég að ráðuneytið gangi í það skjótt að fréttin verði send mér í nútímahorfi á DVD, fyrst gögn týnast líka í ráðuneytinu eins og á Þjóðminjasafninu. Hver veit kannski er fréttin nú líka týnd á RÚV?