Ferðasögur fyrirmenna

Heyrt hefi ég, að verið sé að skrifa sögu konungsheimsóknanna á Íslandi. Það er afar merkileg saga og verður gaman að sjá hvernig það verk verður leyst.

Saga íslenskra ráherra- og forsetaferða gæti einnig orðið hin skemmtilegasta lesning. Áhugi manna á tímabundnu hvarfi núverandi forsætisráðherra sýnir mikinn áhuga á slíku efni. Eitt sinn fóru íslenskir forsetar ekki eins víða og ferðalangarnir Vigdís Finnbogadóttir og Ólafur Ragnar Grímsson hafa gert. Flugferðir voru dýrar og forseti eins og Kristján Eldjárn var aldrei eins mikið partýljón og eftirmenn hans.

Þegar Bjarni Benediktsson var utanríkisráðherra komst hann oft aðeins í opinberar utanlandsferðir vegna þess að velunnari Íslendinga, C.A.C. Brun ráðuneytisstjóri í Danska utanríkisráðuneytinu og fyrrum sendiráðsritari í Reykjavík, sá til þess að hann gleymdist ekki. Þetta gerðist til dæmis árið 1948 í janúar á ráðstefnu norrænna utanríkisráðherra. Brun reit: "Vi tog imod paa Bristol. Dagen igennem ordinært nordisk Udenrigsministermøde, Island inkluderet. Bjarni Benediktsson spiller, imidlertid som sædvanlig, en aldeles ynkelig Rolle..." . C.A.C. Brun bjóst við meiru af embættismönnum unga lýðveldisins, sem hann hafði stutt manna mest í fæðingarhríðunum. En þar er saga sem nú er verið að vinna í.

Sveinn Björnsson í Kaupmannahöfn 1947

Sveinn Björnsson forseti átti í stökustu erfiðleikum með sjálfan sig þegar Kristján síðasti konungur Íslendinga (1918-47) andaðist vorið 1947 og honum var boðið í útförina. Sveinn hafði m.a. áhyggjur á viðhorfum Dana til sín vegna sonarins, sem var svæsinn nasisti og SS-liði í Danmörku á stríðsárunum. Sveinn hafði því samband við gamlan vin sinn, C.A.C. Brun. Brun sagði honum að koma og sá persónulega til þess að dagblöð eins og Information héldu sig á mottunni og væru ekki með neitt skítkast á meðan Sveinn var í Danmörku.

Síðdegis þann 28. apríl 1947 ók Brun út á flugvöll með J.R. Dahl, sem var hásettur í danska hernum og átti að fylgja Sveini Björnssyni við hvert fótmál. Dahl þessi var hins vegar ekki eins háttsettur og generalmajorinn sem fylgja átti Hákoni Noregskonungi. Einhverjar rökræður höfðu spunnist í utanríkisráðuneyti Dana um hvort hægt væri að senda lágsettan mann eins og J.R. Dahl til móts við Svein. Brun lýsti svo því sem gerðist á flugvellinum, hér í þýðingu minni:

"Á flugvellinum var okkur vísað inn á skrifstofu flugvallastjórans, þar sem Prins Knud var þegar mættur. Þarna var kræsilegt rækjusmurbrauðsborð með bjór og snaps, sem Prinsinn var þegar búinn að gera sig ríkulega heimakominn í. Hann hagaði sér eins og trúður. Friðrik Konungur vildi gjarnan hafa tekið á móti forsetanum, en þar sem ekki hafði verið gefinn upp nákvæmur lendingartíma um hádegi, hafði hann sent erfðaprinsinn í sínu umboði.

Mér kveið örlítið fyrir því, hvernig það myndi fara og .... Þegar prinsinn segir við mig:

„Heyrðu, hvað vill þessi forseti eiginlega hingað niður?"

Ég: „Já það er eðlilegt að hann mæti"

Pr: "Núú, eftir allt sem hefur gerst!"

Ég: „Hvað er hans konunglega hátign að gefa í skyn?"

Pr: "Þér vitið alveg eins vel og ég. Hann fór bara til Íslands bara til að ræna krónunni af Pabba!"

Ég: "Ég held, að yðar konunglega hátign hafi fengið rangar upplýsingar. Sv. Bj. gerði alveg öfugt allt til að seinka málinu og setti alla sína pólitísku framtíð og politískan orðstír undir (o.s.fr.)".

Pr: "Já, en það var akkúrat það, sem Þér áttuð að segja maður! Þess vegna gaf ég boltann upp. Ég hef heyrt eitthvað um það, en aðrir segja að það sé rangt. En ég hef alltaf verið á þeirri skoðun að honum líkaði við pabba minn og vildi halda í Konungsdæmið. Segðu bróður mínum þetta, heyrið Þér, það er mjög mikilvægt, hann hefur gott að því að heyra það"!. "

Þá vitum við það.

Knútur prins (f. 27.7. 1900 - d. 14.6. 1976) var reyndar hið mesta flón, og vegna gáfnabrests var rétturinn til að erfa krúnuna eftir eldri bróður hans, Friðrik 10., tekinn af honum og gefinn Margréti Þórhildi árið 1953. Orðatiltækið "En gang til for Prins Knud" er enn notað þegar einhver "fattar" ekki hlutina nógu fljótt.

 

Þessi barnsungi matrós skemmti sér konunglega með Knúti. Takið eftir háðskunni í svip þess litla.

Hvað varðar Knút er grein Glücksborgarættarinnar út frá honum dálítið veik að líkamlegu og andlegu atgervi og var greinilega lengi hornkerling í höllum Margrétar Danadrottningar. Frænka Margrétar, Elisabeth prinsessa, dóttir Knúts, heldur nú orðið jólin ein og yfirgefin með eldabusku sinni og sagði frá því í Søndagsavisen árið 2005.

Það sem Knútur prins sagði við Brun yfir smurbrauðinu á flugvellinum í Kastrup endurspeglaði viðhorf bróður hans, Friðriks 9, sem var óþreyttur að segja C.A.C. Brun neikvæða skoðun sína á fyrsta íslenska forsetanum, en Friðrik rómaði hins vegar jafnan aðra Íslendinga.

Sveinn Björnsson kom til Kaupmannahafnar og tók þátt í útför Kristjáns 10. á tilheyrilegan hátt og enginn angraði hann opinberlega.

Á myndinni efst eru nokkrar söguhetjanna saman komnar á Íþróttavellinum í Reykjavík (Melavellinum) þann 18. júní 1936. Knútur prins (1), Kristján 10. (2), C.A.C. Brun sendiráðsritari (3), Hermann Jónasson (4) og óþekk(t)ur drengur (5). Ef einhver þekki drenginn þætti mér vænt um að fá upplýsingar.

Athugasemdir

[Sigurður Þór Guðjónsson, 7.4.2014 kl. 19:29]

Að minni hyggju og Mala er allt kóngafólk flón og fávitar! 

[FORNLEIFUR, 8.4.2014 kl. 08:44]

Kaða neikvæðni er þetta í þér Sigurður Þór? Margrethe Alexandrine Thorhildur Ingrid, kölluð Magga Tóta, er nú fornleifafræðingur! Ekki eru þeir flón og fávitar? Er það nokkuð?