Norðmenn eru sögulaus þjóð

og það háir þeim greinilega svo mjög að þeir eru nú farnir að fjöldaframleiða Flateyjarbók með teikningum eftir teiknisögulistamann, sem myndskreytir í sunnudagaskólastíl, sem hann mun hafa alist upp í ef trúa má Herópinu norska hér á árum áður (sjá hér). Hallelúja og amen!

Í fréttum Stöðvar 2 í gær mátti sjá nokkur verk Anders Rue Kvåle (myndin efst er af honum). Meðal annars má sjá norska kletta á Lögbergi. Þetta eru kjánalegar klisjur sem minna á sunnudagaskólamyndir amerískra sértrúarsafnaða.

Kerlingarnar með skuplurnar frá 8. áratugnum eru greinileg enn sexí í þessum "víkingalistiðnaði". Indíánarnir á Vínlandi eru hrein fjarstæða. Víkingalistamaðurinn Andrés hrjúfi frá Hváli hefði gert sjálfum sér og öðrum greiða ef hann hefði haft Íslandskort sér við hlið. Þá hefði ekki gosið í Vestmannaeyjum árið 1000 eins og á þessari mynd:

Í myndefninu fer "den konstruktive sagakritikken" hans Þorgríms frá Tittlingastöðum (Torgrim Titlestad) út um þúfur og víðan völl. Fornleifafræði, listfræði og lágmarks heimildagagnrýni virðist lítt geðjast prófessornum úr Stafangri. Eins og öllum má vera ljóst er Flateyjarbók uppspuni einn, ritaður af landeyðum til að komast í mjúkinn hjá norskum herrum. Alltaf sama sagan. Það sem nú hefur verið prentað í Noregi, og ber sama nafn og öndvegisrit okkar, er nútíma glansmyndasafn sem líklegast hefði glatt meðlimi "Hirðarinnar" í Norsk Nasjonal Samling meira en nokkra aðra. Þessi útgáfa er tær tímaskekkja!

Norðmenn fá að kjassa Flateyjarbók

Mér til mikils hryllings eru greinilega enn til Íslendingar sem setja öll lög og reglur úr sambandi til að þjónkast við duttlunga erlendra manna sem hafa áhuga á Íslandi. Meðan íslenska þjóðin hefur vart fengið að sjá Flateyjarbók nema ljótum kassa við Suðurgötu, og um tíma í öðrum kassa við Hverfisgötu, sem ekki var gætt nógu vel fyrir Forstöðukonu Árnastofnunar, svo hún lét fjarlægja handritin sem voru í vörslu annarrar forstöðukonu - þá getur norskur klisjumyndaframleiðandi og sagnfræðingur, sem hefur fengið einhverja flugu, fengið að hampa okkar rómaða menningararfi án þess að hafa hanska, líkt og einhver vergjörn norsk smástelpa sem fær að flaðra upp um Justin Bieber.

Fyrr má nú fyrr vera. Íslendingar eru fífl, enda flestir komnir af Norðmönnum. Það er ættarsvipur á mörgu. Nú má búast við halarófu af fólki sem kemur til landsins til að láta mynda sig með Flateyjarbók. Það liggur við að maður segi: Handritin aftur til Kaupmannahafnar!!!

Þorgrímur úr Ballarkoti fékk líka að handfjatla menningararfinn í Þjóðmenningarhúsinu. Kannski var þetta tilefnið til þess að bókin var tekin þaðan í fússi af Guðrúnu Nordal? Eitthvað yrði nú sagt ef ég vippaði mér upp í Oseberg-skipið á skítugum skónum með tilvísun til þess að formóðir mín, Sigríður Svarta, hefði verið heygð í því. Ætli ég fengi ekki svítu við hliðina á berserknum Breivík fyrir slík helgispjöll?

Rassbolti

Af öllum boltaleikum veraldar valdi heimurinn örugglega leiðinlegustu gerðina, knattspyrnuna. Á Ítalíu var þekktur fjöldi knattleika á endurreisnartímabilinu, en Ítalir hafa tekið ástfóstri við fótboltann frá Bretlandseyjum, sem jafnvel hefur stolið nafni gamalla knattleikja Ítalíu, calcio.

Leiðinleg fyrirbæri eins og Rugby og bandaríski ruðningsboltinn hafa lifað af, og jafnvel er kominn ný gerð af því síðastnefnda, þar sem ungar konur leika, og þar sem rassskoran, rasskinnarnar og brjóst eru öllu sýnilegri en tuðran sem þær hlaupa með og sparka aðeins nokkrum sinnum í.

Með góðri markaðssetningu og auglýsingaherferð er Fornleifur viss um að "rassboltinn" frá Mið-Ameríku hefði líklega náð heimsvinsældum hefðu frumkvöðlar hans ekki dáið úr sjúkdómum sem hvíti maðurinn bar með sér til nýja heimsins. Reyndar hafa menn verið að bauka við að endurreisa þennan leik á mismunandi hátt í Mexíkó. Útkoman er upp og ofan enda mismikill þjóðernisrembingur í "endurlífgunartilraunum" á þessum knattleik.

Búningabók Christops Weiditz

Einn maður þýskur, Christop Weiditz að nafni, rómaði knattleik indíána mjög í Búningabók sinni (Trachtenbuch Christop Weiditz), handriti sem hann ritaði um og teiknaði búninga fólks sem hann komst í kynni við á Spáni og víðar. Handrit Weiditz er í dag varðveitt á Germanisches Nationalmuseum í Nürnberg og hefur handritanúmerið Hs. 22474. (Sjá nánar og meira hér, hér og hér.er hægt að sjá aðrar myndir Weiditz af indijánum og öðrum sem hann hitti á Spáni).

Talið er að Weiditz hafi teiknað "rassboltamenn" árið 1528-29, er hann var staddur á Spáni. Árið 1528 tók Hernando Cortés, níðingurinn sem sigraði Mexíkó með farsóttum, nokkra indíána með sér til Spánar. Þar voru þeir sýningargripir við hirð Carlosar V, já ekki ólíkt Sverri Agnarssyni í moskugerningnum í Feneyjum nú nýlega. Meðal þessa indíána voru boltamenn Azteka. Þeim lýsir vel Weidnitz í búningabók sinni.

Við myndirnar af indíánum í rassboltaleik (sem er nafn upp á mína ábyrgð) skrifar Weiditz:

Auf soliche manier spilen die Indianer mit ainem auf geblassen bal mit dem hindert On die hend an Zue Rieren auf der Erdt haben auch ain hardt leder for dem hindern dar mit er vom bal den widerstreich Entpfacht haben auch solich ledern hent schuech an.

Sem skilst kannski betur á nútímaþýsku:

Auf solche Manier spielen die Indianer mit einem aufgeblasenen Ball mit dem Hintern ohne die Hände anzurühren auf dem Boden. [Sie] haben auch ein hartes Leder vor dem Hintern, damit dieses vom Ball den "Widerstreich" empfängt. Sie haben auch solche lederne Handschuhe an.

En fyrir þá sem ekki hafa lært þýsku útleggst þetta á íslensku:

Á þennan máta leika Indíánarnir með uppblásinn bolta með bakhlutanum, án þess að snerta jörðina með höndunum. [Þeir] bera einnig hart leður á bakhlutanum, þannig að það [leðrið] gefi boltanum mótspyrnu. Þeir bera einnig sams konar leðurhanska.

Gúmmíbolti

Þó svo að Christoph Weidnitz lýsi uppblásnum bolta, sem menn þekktu á Spáni og á Ítalíu, þar sem slíkir boltar voru kallaðir pellone eða ballon, þá hefur í þessum leik Azteka örugglega verið notast við gúmmíbolta. Dómeníkusarmunkurinn Diego Duran lýsir þannig bolta árið 1585.

Hann var jafn stór og lítill keilubolti og var gerður úr efni sem kallast ollin sem er kvoða úr ákveðnu tré. Þegar kvoðan var soðið varð hún teygjanleg. Kvoðan er í miklum metum hjá þessu fólki, bæði sem lyf sem og til trúarlegra fórna.  [Gerð að bolta] eru hopp og skopp eiginleikar boltans, upp og niður, fram og til baka. Boltinn getur gert þann sem hleypur á eftir honum örmagna áður en hann nær honum.

Kólumbus mun hafa tekið slíkan gúmmíbolta með sér frá eyjunni Hispanjólu (þar sem á okkar tímum heitir Haíti og Dómeníkanska lýðveldið).

Næsta víst má telja að það hafi verið til nokkrar gerðir af boltaleikjum í Miðameríku þar sem notaðir voru gúmmíboltar. Í Mexíkó vor knattleikir með gúmmíboltum einnig hluti af trúarathöfnum. Í Mexíkó var leikið á stórum völlum eins og þessum, Á síðari árum hafa menn reynt að endurvekja þessa leiki á mjög mismunandi máta:

 

Brosleg sjálfsmynd Christoph Weiditz (1498-1559) eins og hann segist hafa litið út þegar hann var 25 vetra. Jú, hann var greinilega líklegur til að hafa áhuga á þjóleikum pilturinn sá.

Því miður gaf Christoph ekki betri skýringar eða leikreglur fyrir rassboltann sem hann varð vitni að á Spáni, en ætli sé ekki hægt að skálda í eyðurnar. Ég sé þetta fyrri mér: Áður en leðurskjöldurinn kom til hefur það líklega hent að menn hafi gripið boltann með rasskinnunum, en það var algjörlega bannað. Ég sé fyrir mér miklar vinsældir rassboltans. Innan nokkurra ára verður þessi fagri leikur ugglaust keppnisíþrótt á Ólympíuleikunum.

Skóverksmiðjur sem láta lítil börn líma sóla eru þegar farnar að hanna "handskó" fyrir þessa íþrótt, sem er miklu eldri og göfugri en knattspyrnan. Mannafórnum eftir leiki verður stillt í hóf.

Ítarefni af netinu:

Hasso von Vinning: Paraphernalia for the Ceremonial Ball Game in Ancient Mexico

Felipe Solís: The Sacred Aztec Ball Game

Endurskapaður boltaleikur Azteka. Menn eru ekki allir á sömu skoðun um hvernig reglurnar hafa verið. Mjög greinilegt er, að rassleður það sem Weidnitz teiknar á indíánum Cortez er ekki til staðar á leikmönnum í dag. Men taka boltann á lendina og með mjaðmahnykk eða handleggshöggum. Allt frekar slappt að sjá. Fornleif grunar að blöndun við hvíta manninn, sem ávallt hefur verið mjög stífur og óliðugur, hafi mögulega gert það að verkum að "nútíma-Aztekar" eru síður liðugri en sumir forfeður þeirra voru á 16. öld.

 

Óð Snorri Sturluson líka í gyðingahatri?

 

Á hinum síðustu og verstu tímum, þegar gyðingahatur hefur sjaldnast verið meira í Evrópu og "venjulegir" Íslendingar skrifa í umræðu á Smettiskruddu um umskurn, að gyðingar séu sjálfir að kalla yfir sig nýja helför, meðan enn aðrir segja fjálglega frá því að þeir hafi á ævi sinni "lent í ferlegum Gyðingi, sem beitti bæði slægð og kænsku til að græða á þeim sem öðrum, laug, sveik og stal og það..." (sjá athugasemdir þann 10. nóvember 2013 á snjáldurskinnu Ragnhildar Pálu, sem er mikill vinur gyðinga).

Þegar svo hræðilega er komið fyrir Íslendingum í ófétis hatrinu og fordómunum, er áhugavert að detta ofan á nýja fræðigrein um Snorra Sturluson og gyðinga. Ég hef sjálfur skrifað niðursoðna, en þó mest lesnu (og stolnu) sögu gyðinga á Íslandi (sjá hér), en hefi aldri rekist á neitt um að Snorri forfaðir minn, og okkar margra, eigi að hafa ritað um gyðinga eða gyðingdóm. Hann velti vissuleg fyrir sér þjóðum að sið fróðra samtíðarmanna sinna, sem vissu mest lítið um allt. En það er glænýtt fyrir mér að Snorri hefði verið að gangast upp í gyðingum. Hann nefnir gyðinga ekki einu sinni í Eddu sinni.

Ungur fræðimaður við Harvard/UCL, Richard Cole að nafni, hefur mikið velt fyrir sér frásögnum  af gyðingum í fornbókmenntum Norðurlanda. Í nýrri grein (sem hér er í nýjustu gerð sinni frá 2017, en þessi grein var skrifuð á grundvelli "draft" gerðar. Richard hefur breytt grein sinni eitthvað) sem hann hefur ritað um gyðinga og Snorra Sturluson er margt á huldu og flest mjög tilgátukennt. Segir Cole reyndar sjálfur að hugmyndir sínar, sem eru vægast sagt frekar langsóttar, séu kannski "unpalatable". Ég verða að viðurkenna að mér þykir tilgáta Cole algjörlega óæt, þótt margt áhugavert sé hægt að lesa í grein þessa unga, áhugaverða fræðimanns sem ég fylgist með á Academia.edu.

Múspells synir voru synir jötunsins Múspells, sem samkvæmt Snorra áttu að ríða að Bifröst til að berjast við æsina við Ragnarökkur á Vígríðarvelli ásamt öðrum illfyglum eins og Surti, Fenrisúlfinum og Miðgarðsormi. Cole telur að Snorri lýsi Múspels sonum í Eddu sinni (ca. 1215) með minnum sem notuð voru til að lýsa gyðingum, sér í lagi svo kölluðum "rauðum gyðingum" í frásögnum af Antikristi. Telur Cole að Snorri sé að nota lýsingar af "Rauðu gyðingunum" þegar hann lýsir Múspells sonum. Samkvæmt miðaldahindurvitnum áttu þeir að búa í Kákasus, einangraðir mjög, og áttu þeir að koma á hinsta degi til að berjast við góð öfl og til að koma í veg fyrir ætlunarverk Krists.

Sér Cole margt líkt með lýsingum á rauðu gyðingum og sögum af Loka og af þursunum Múspellssonum. Segir hann að kenningin Muspellz synir hjá Snorra sé "halfrím" við kenninguna Ísræls synir sem er skilgreining sem gefin er á gyðingum í Stjórnahandriti  (AM 226 and 228 folios) sem er samansafn frásagna úr Gamla Testamentinu og er frá 14. öld, en ekki þeirri 13. eins og Cole heldur fram. Vitnar Cole einnig til miðaldakvæðis sænsks og miðaldatréristu máli sínu til stuðnings. En Cole gleymir hins vegar að segja okkur að sænska miðaldakvæðið Konung Alexander, sem inniheldur frásögn af "rauðum júðum", er frá 1380 og tréristan sem han birtir mynd af í grein sinni er úr þýska ritinu Der Antichrist frá 1480. Elsti textinn sem nefnir rauðu gyðingana er handritið Der Jungere Titurel frá 1272 , og telur Cole að sagan þar af rauðgyðingunum geti byggt á miklu eldri heimildum. Engar sönnur eru þó færðar fyrir því eða í riti því sem Cole vitnar í eftir Andrew Colin Gow. The Red Jews. Antisemitism in an Apocalyptic Age 1200-1600. (Leiden: E.J. Brill, 1995).  Mér þykir í hæsta máta ólíklegt að Snorri Sturluson (1179-1241) hafi verið búinn að ná sér í hugmyndir sem byrjuðu að gerjast eftir 1220 suður í Evrópu.

Þessa mynd notar Cole til að færa rök fyrir að lýsingar Snorra á Múspells sonum séu lánaðar af lýsingum miðaldaruglubókmennta um svokallaða "rauða júða". Myndin er hins vegar ekki frá tímum Snorra, heldur frá 1480.

Grein Coles er tilraun til tilgátu. Hann setur ekki fram nein óyggjandi sannindi um þekkingu Snorra Sturlusonar á gyðingum eða notkun hans á gyðingalýsingum þeim sem hann telur að Snorri heimfæri upp á aðra óvinsælar eða óferjandi fígúrur. Mér finnst Cole gera Snorra upp þekkingu á fræðum og kreddum sem alls ekki eru varðveittar frá tímum Snorra sjálfs.

Ekki ætla ég að útiloka, að Snorri hafi þekkt til gyðingahaturs. Hugsanlega hefur Snorri fengið að láni einhver hatursminni um illsku gyðinga til að heimfæra á þurs úr Múspellsheimum. En ef ekki liggja fyrir betri heimildir en þær sem Cole framreiðir, verður þetta í mesta lagi skemmtileg tilgáta og tómar vangaveltur. 

Myndin efst er niðurlensk eða þýsk trérista á pappír frá ca. 1470, sem sýnir gyðinga ræða við Jóhannes skírara. Gyðingahatur, sem Cole sér bergmálast í lýsingum Snorra á Múspellssonum var vissulega í hæsta máti áþreifanlegt á miðöldum. Það voru sannarlega til illmenni á tímum Snorra. Mörg þeirra störfuðu innan kirkjunnar, sem eins og öfgaíslam í dag ól á og nærðist á hatri í garð annarra þjóða og trúarbragða.

Þessi mynd er frá sama tíma og Snorri var upp á sitt besta. Myndin (músið myndina til að stækka hana) er teiknuð af meinfýsnum munki í skattaskrá Norwichborgar árið 1233, og á henni er hæðst að gyðingum sem bjuggu á þeim tíma í borginni. Þeir voru greinilega hataðir á sama hátt og konan hataði gyðinga í athugasemd á smettiskruddu Ragnhildar Pálu um daginn.

Háðsmyndin er m.a. af Isaak syni Jurnetts, syni Eliabs. Hann er sýndur sem konungur með þrjú andlit. Í Norwich er reyndar enn til hús sem kallað er Music Hall, sem er talið vera afbökun á Moishe Hall, og telja sumir að húsið sé að grunni til það hús sem Isaak ben Jurnet bjó í á 13. öld. Ísak þessi var lánadrottinn Hinriks III  Englandskonungs, svo og munka í Westminster sem hann saksótti fyrir skuldir, og einnig biskupsins af Norwich.

Moshe Mokke og kona hans Abigail eru einnig hædd á níðteikningunni. Moshe Mokke var dæmdur fyrir að slá mann og síðar hálshöggvin fyrir að höggva silfur. Hinrik III greiddi aldrei Ísak fé það sem hann skuldaði honum og setti á lög sem gerði gyðingum lífið mjög leitt. Það átti að heita að hann verndaði þá, en fyrir það lánuðu þeir honum á mjög góðum kjörum og greiddu stundum sjálfir fyrir með lífi sínu. (Hinrik III hef ég áður nefnt. Hann elskaði hvítabjörn sinn meira en gyðinga. Heinrekur III tjóðraði björninn í Tower of London og á tyllidögum fékk björninn að synda í Thamesá og veiða sér fisk. Henrý var mikill dýravinur og átti líka fíl sem dó líklega úr rauðvínsdrykkju).

Árið 1144 var gyðingum í borginni Norwich kennt um barnaníð og morð, þegar 12 ár drengur, Vilhjálmur að nafni, hvarf. Þótt aldrei hafi sannast að Villi litli hefði verið myrtur, og líklegra sé, að hann hafi verið grafinn lifandi af ættingjum sínum sem héldu að hann væri látinn, þá komu upp svipaðar ásakanir á hendur gyðingum á næstu árum víðs vegar um Bretland. Vilhjálmur var tekinn í dýrlinga tölu. 

Líklegt er að beinagrindurnar 17 (þar af 11 af börnum) sem fornleifafræðingar fundu í brunni í Norwich (sjá hér) séu afleiðing múgæsingar sem greip um sig á Bretlandseyjum á 12. öld? Kannski töldu kirkjunnar menn, sem fengið höfðu fé að láni frá gyðingum, múgnum trú um að fólkið sem myrt var væri Múspells börn og því réttdræpt.

Gyðingahatur er enn notað til að hlaupa frá skuldum sínum, til að fyrra sig ábyrgð og til að kenna öðrum um allt sem miður fer.  Það sannaðist er einn af pótentátunum sem settu Ísland á skuldamannabekk hér um árið ásakaði ásamt öðrum ýmsa gyðinga á Bretlandseyjum fyrir að reyna að ná í auðævi sín fyrir slikk (sjá hér, hér, hér , hér og hér).

Fjórar drottningar í einum sal

Frábært er að heyra að bók Jóns Þ. Þórs og Guðjón Friðrikssonar, Kaupmannahöfn, höfuðborg Íslands í 500 ár, sé loks að koma út. Hafði ég búist við verkinu fyrr, en allt hefur sinn tíma, jafnvel þótt verkið hafi verið margstyrkt af ríkustu mönnum Dana- og Íslandsveldis, lífs og liðnum.

Danadrottningu og Forseta voru afhent séreintök af bókinni, sem kemur ekki á markað dauðlegra manna fyrr en í byrjun desember. Þetta eru tvö bindi og munu þau kosta 14.900 krónur, sem er líklega ekki hátt verð fyrir 4 kílógramma bók. Ég hlakka til að lesa þetta verk. Ég fæ það kannski að láni hjá Þórhildi þegar hún er búin að lesa það.

Myndin hér að ofan segir margt. Hún er af Danadrottningu þar sem hún skiptist á orðum um bókina við konung vorn Ólaf Ragnar. Greinilegt er á fasi Danadrottningar að hún er búin að finna villu. Hún er nokkuð natin við slíkt.

Guðrún Nordal situr þeim á vinstri hönd eins og Foxill Lady með lágfótu slengda um hálsinn, búin að setja handritin aftur í tóma skápana í Þjóðmenningarhúsinu. Guðrún hefur augljóslega skotið öðrum ref fyrir rass, eftir að hún hefur látið skikka yfirvald allra safna, Margréti Hallgrímsdóttur, til að setja næturvörð og brunatryggingu á handritin meðan þau verða til sýnis í Þjóðmenningarhúsin í eina viku (sjá hér).

Margrét þjóðminjavörður lítur dálítið veimiltítulega út og stjörf, þarna fyrir aftan royalíteitin. Líklega verður hún að kaupa sér einhvers konar kött um hálsinn til að geta klórað sig fram á fremsta bekk. Hún stjórnar þó húsinu sem þau sitja í. Sigmundur Davíð mun redda því, ef hún sparar alla ónauðsynlega starfsmenn og stofnanir í burtu fyrir hann, svo hann geti jafnað skuldavanda eyðsluseggjanna. Þannig á nefnilega að gera það. Þjóðernisrembingurinn í honum er bara yfirklór.

Ég hef lítið álit á framsóknarkóngum. Það held ég líka að Árni Magnússon hefði haft.

Kattarslagurinn um þjóðmenninguna og þjóðararfinn

Furðulegt var að sjá og heyra (og lesa), hvað mikið bar á milli í frásögnum forstöðumanna Þjóðminjasafnsins og Árnastofnunar á framtíð handritasýningarinnar í Þjóðmenningarhúsinu við Hverfisgötu, sem heyrir undir stjórn Þjóðminjasafns. Guðrún Nordal hefur nú tekið handritin heim í vel varið Árnavirki. Hún gerði það um helgina, þar sem ekki er tryggð viðsættanleg gæsla í Þjóðmenningarhúsinu.

Margréti Hallgrímsdóttir lætur sem að ekkert sé að, og eins og bruna- og innbústrygging á diskótekstaxta væri nægileg til að vernda þjóðararfinn. Bakkar hún ekki með það. Guðrún sýnir hins vegar ekkert kálfskinn fyrr en fyllt hefur verið í botnlausa Menningarholuna við Hótel Sögu. Margrét ætlar hins vegar að sýna Brennu-Njálssögu in originalis á næsta ári, en það er vitaskuld í óþökk Guðrúnar.

Hvor maddaman er frekust á eftir að koma í ljós. Guðrún vinnur eftir reglum (þó hún láti dagsbirtu gægjast inn í stofuna með prismakrónuna á Árnastofnun, en slík birta mun ekki vera góð fyrir handrit frekar en tröll), en Margrét virðist ávallt vinna eftir skipunum og að geðþótta, eins og hún væri á fullu í pólitík.

Margrét telur ekki ástæðu til að hafa sólarhringsvakt á menningararfinum. Ætli sé nokkur vakt á Þjóðminjasafni Íslands? Hún talaði í fréttum eins og hún hefði umboð frá hærri stöðum, og það hefur hún kannski. Kannski beint úr fornminjaráðuneytinu.

Margrét segir hér frá stórfelldum breytingum á Þjóðmenningarhúsinu á næsta ári. Er verið að berjast um peningana sem fara í þær? Vann Margrét yfir Guðrúnu í fyrstu lotu slagsins um menningarkrónur Sigmundar Davíðs ?

 

Fyrir allnokkrum árum fór ég og skoðaði nýjar sýningar Þjóðminjasafnsins. Þar uppgötvaði ég m.a. að það lak frekar mikið meðfram nokkrum gífurlega löngum gluggum í nýrri viðbyggingu, sem sett var á suðurgafl safnsins (undir yfirstjórn eiginmanns Guðrúnar Nordal). Ég tók eftir því að ung gæslukona gaf mér óhýrt auga, þar sem ég gerði mig líklegan til að ljósmynda lekann og fór að tala í eitthvað tæki. Tæpum tveimur mínútum síðar kom Margrét Hallgrímsdóttir út á tröppurnar. Hún þekkti mig greinilega ekki, enda ég með hatt og skegg, en var greinilega mikið niðri fyrir vegna þess að ég var að ljósmynda galla á nýlegri viðbyggingu hússins og spurði mig af hverju ég væri að ljósmynda gluggana. Ég gekk svo framhjá henni efst á tröppunum og lét þau orð falla að húsið læki. Margrét gerði sér alls ekki grein fyrir því hver ljósmyndarinn var því hún bauð mér fáeinum árum síðar, og það margoft, að skoða sýningarnar ókeypis þegar ég væri á landinu, þar sem hún taldi að ég hefði aldrei séð nýopnaða sýningu safnsins í endurbættum húsakynnum. Gaman væri hins vegar að sjá reikninga fyrir viðgerðum á nýjum gluggum í viðbyggingunni.

Lengi var það svo, að minnst mátti tala um hrikalegt ástand byggingar Þjóðminjasafnsins og hvað þá endalausa óráðsíu í tíð Þórs Magnússonar. Eftir miklar og kostnaðarsamar lagfæringar og breytingar var þó mjög fljótt greinilegt, að húsið var enn ekki hæft undir sýningar á þjóðararfinum. Lengi hefur það verið svo á Íslandi, að mönnum þætti vænst um það sem nýtt var og sárast að missa það. Þjóðararfur sumra nær ekki út fyrir ást á steypu, járni, gleri og plasti í þjóðar-Hörpum og almúga-Kringlum.

Áhugi Guðrúnar Nordal á þvi að koma handritum sínum í Hús íslenskra Fræða, sem nú er stór hola sem Katrín Jakobsdóttir hóf gröft á rétt áður en hún hvarf úr embætti ráðherra, er líka skiljanlegur. Hafa ber í huga, að arkitektastofan Hornsteinar, sem rekin er af eiginmanni Guðrúnar Nordal hefur teiknað "fjöreggið" og mun sjá þar um hönnunarvinnu. Lag steinsteypunnar sver sig í ætt við kórinn á Þjóðminjasafninu sem ég skoðaði hriplekan skömmu eftir að sá bakhluti Þjóðminjasafnsins var vígður. En í holunni við Hótel Sögu er allt í stáli,

Við erum hér að tala um fólk sem er vant að fá allt sem það bendir á og sem gerir sér ekki grein fyrir að það gerðust voveiflegir hlutir á Íslandi árið 2008. Næturvakt í Þjóðmenningarhúsinu getur vart kostað mikið, meðan þjóðin er að safna í baukinn til að byggja enn einn minnisvarðann yfir arkitekta landsins. Margrét er nýbúinn að setja deildarstjóra á Þjóðminjasafninu í rannsóknarstöðu, meðan staða deildarstjórans er ekki auglýst. Ef ekki er verið að spara með því að setja starfsmenn safnsins í rannsóknarstöðu, þá ætti að vera til skildingur til að borga fyrir næturvakt.

 

Þjóðararfsuppgröftur í eyðsluvímu fyrir kosningar. Þetta er fínni tegund af fornleifafræði. Þarna yfir holunni á í framtíðinni að hýsa miklu merkilegri hluti en forngripina handan við Suðurgötuna. 

Hætt hefur verið við stærsta fornleifauppgröft landsins og lokað á 800 millur, sem ekki eru til.

Auðvitað er ekki í mál takandi, að ekki sé sólarhringsgæsla á handritaarfi þjóðarinnar í Þjóðmenningarhúsinu við Hverfisgötu. Þar hafa lengi ríkt mjög strangar reglur, og til dæmis hefur það verið vonlaust mál fyrir forstöðumenn hússins að ráða fjölskyldumeðlimi í hreingerningar. Nú er, sem sagt, líka bannað að hafa sólahringsvakt. Hvort þetta er kreppan, eða bara andleg kreppa hjá stjórnanda Þjóðminjasafni Íslands eða eiginhagsmunapot hjá Guðrúnu Nordal, læt ég lesendur mína sjálfa dæma. En vitaskuld á einnig að vera sólarhringsgæsla á menningararfinum í Þjóðminjasafni Íslands, því ekki er hann minna verður en bókfellið.