Fornleifafundur sumarsins: Ævaforn skáti

Bjarni F. Einarsson leiðir nú keppnina um stærstu fornleifagúrku sumarsins. Hann fer líklega með sigur úr býtum þegar upp verður staðið í haust.

Hann hefur fundið hvorki meira né minna en fornan skáta. Geri aðrir betur. Skátinn "tók meðvitaða ákvörðun" um að setjast að á Íslandi.

Fornleifur sagði álit sitt varðandi fornleifar að Stöð í Stöðvarfirði í fyrra, sem og kenningasmíð dr. Bjarna. Það álit hefur ekkert breyst.

Við þökkum Fréttablaðinu þessa smellnu fyrirsögn.

Kartöflurnar þegar teknar upp í Ólafsdal

Nú, þegar fornleifagúrkan virðist sprottin úr sér á Þingeyrum, berast gleðitíðindi úr Ólafsdal (í Dölum).

Þar er nú farið að rannsaka skálarúst eina, forna.  Þar eru að verki fornleifafræðingar frá Fornleifastofnun Íslands, sem þrátt fyrir hið feikiríkisbáknslega nafn er bara einkabissness fornleifafræðinga úti í bæ sem ekki fá vinnu á Þjóðminjasafninu. 

Það er heldur ekki ónýtt að fyrrverandi þjóðminjavörður, einn sá besti á 20. öld, segir okkur fréttir af skála þessum í Morgunblaðinu sl. helgi (sjá hér).

Í sjálfu sér er ekkert nýtt að koma í ljós í Ólafsdal, ef svo má að orði komast. Þarna er greinilega ekki nein fucking "útstöð" á ferðinni, eða eskimóabæli, aðeins undirmálsskáli af norskri gerð - um 20 metrar að lengd, sem virðist vera meðalstærð húsa frá söguöld á Vestfjörðum. Skálinn er með bogamyndaða veggi og við skálann eru líklega gripahús og hlaða, sem ekki er búið að fletta ofan af. Skálinn hefur að öllum líkindum verið lengdur, og má gera sér í hugarlund, að það hafi gerst eins og sýnt er með litum hér að ofan. Blálituðu veggirnir er viðbótin. Appelsínuguli liturinn sýnir grunnmynd upphaflega skálans. Sem sagt enn ein sönnun þess að húsagerð á Íslandi kom frá Noregi en ekki frá einhverjum hokinbökum með litningagalla á Bretlandseyjum.

Spennandi verður að sjá framvindu mála í Ólafsdal í sumar. Kartöflur uxu eitt sinn vel í Ólafsdal, en ef ég þekki fólkið frá Fornleifastofnun rétt er ég ekki viss um að það stundi fornleifagúrkurækt í miklum mæli. 

Og ég sem hélt að menn ætluðu að bjarga öllum rústunum og kumlunum sem eru að fara í sjóinn...

Viðbót síðar sama dag:

Nýrri mynd af rústinni sýnir að einhver minniháttar viðbygging hefur verið við hana. Myndina er hægt að sjá á FB-síður rannsóknarinnar, þar sem einni er kynnt nýtt fornleifatvist.

Þingeyraannáll inn þriðji 2018

Nýlega lauk heldur snubbóttri auglýsingafornleifarannsókn á Þingeyrum. Fréttaflutningur af rannsókninni var mjög fjölskrúðugur og byggði vitaskuld á upplýsingum frá stjórnanda rannsóknarinnar hinum marsaga sagnarþuli Steinunni Kristjánsdóttur.

Upphaflega mátti skilja að nær væri talið víst að grafararnir væru við það að komast niður á líkamsleifar munkanna sem dóu í hinum íslenska Svartadauða, sem er pest sem ekki þarf að eiga neitt skylt við þann svartadauða sem geisaði í Evrópu hálfir öld fyrr.

Fljótlega fannst hins vegar krítarpípa frá 17. öld, ofan á hausamótunum á munkunum sem bíður þess hlutverk að færa okkur vitneskju, eða réttara sagt allan sannleika um Svartadauða.  Eins og lesendur Fornleifs geta séð í færslunni hér á undan, var spá Fornleifs um niðurstöður uppgraftrarins öruggari en venjuleg veðurspá á Íslandi.

Nú er rannsókninni lokið og Björn Bjarnsson fyrrv. ráðherra, sem er velunnari þess sem er að gerast á Þingeyrum, greinir frá niðurstöðum á ævafornu á dagbókapári sínu, sem mun vera nærri því frá miðöldum.

Björn birtir á bloggi sínu mynd af bronskambi skreyttum drekahausum, sem mér sýnist með nokkurri vissu og þekkingu líka, að sé frá lokum 12. aldar eða byrjun þeirra 13.Kamburinn fannst 22. júní sl.

Rannsóknin á Þingeyrum virðist mér því vera hálfgerður "dótakassi aldanna". Þarna ægir öllu saman, munkum sem dóu árið 1402 en sem finnast ekki, pípuhaus frá 17. öld, og forláta kambi frá fyrstu öld klausturlífis á Þingeyrum. Allt er greinilega í belg og biðu, þó ég efist ekki um að allt sé grafið upp mjög skikkanlega. En það leitar á mann sú hugsun, að einhver hafi á síðari tímum verið að plægja eða fræsa í klausturstæðið, til að kartöflurnar yxu betur í menningarjarðveginum.

Yfirlýsingarnar sem leiðangursstjóri rannsóknarinnar á Þingeyrum hefur sent frá sér eru heldur stórkerlingalegar. En slíkt mun nú vera í tísku á Íslandi. Helst skal það sem sagt vera, vera algjörlega innistæðulaust og fyllilega ógrundað, en algjör sannleikur ef það er mælt af konu. Þess er nær krafist af mönnum að þeir þekki allar niðurstöður áður en farið er að stað. Annars fá menn ekki styrk. Orðið tilgáta á enn erfitt uppdráttar á Íslandi.

Nú er Steinunn Kristjánsdóttir, sem því miður er ekki sérfræðingur í miðaldafræðum, kominn á þá skoðun að hún hafi verið að grafa í grunn húss Lárens (Lárusar) Christensen Gottrups sem var umboðsmaður á Þingeyrum  frá 1685 og síðar lögmaður norðan og vestan 1695-1714. Ekki fann hún munkana, en pípan gæti jafnvel á einhverju stigi hafa verið í kjafti Gottrups.  Mæli ég með því að DNA verði skafið af pípunni, svo þeim danska verði gert hátt undir höfði.

Kamburinn sem Björn Bjarnason segir frá er kirkjukambur sem lesendur Fornleifs hafa kynnst áður, og ef ekki, þá má lesa um þá hér.  

Þegar meira fé er komið í kassann, vonum við að gripirnir séu nær hvorum öðrum í tíma en þeir sem fundust á því herrans ári 2018, sem og að niðurstöðurnar séu meira samkvæmar sjálfum sér - eða að það sé að minnsta kosti einhver sannleiksþráður í því sem logið er í fjölmiðlana. Annars verður Fornleifi áfram skemmt konunglega og getur í allri teitinni enn og aftur minnst á fyrri yfirlýsingar Steinunnar um eskimóakvendi og fílamenn, svo nokkuð af því furðulegasta sé nú reifað enn einu sinni.