Lík 133 á Akureyri sumarið 1907

Fornleifur er konungasleikja, en þó mest í hófi. Þegar nýir íslenskir stjórnmálaflokkar eru farnir að pakka kjánalegum hugsýnum sínum inn í glapsýn af dönsku þorpi og hjólastígum í Vatnsmýrinni verður manni hins vegar um og ó. Það er greinilegt að undirlægjuháttur sumra Íslendinga fyrir Danskinum og erlendu yfirmætti er enn til staðar og er ræfilssnobbið fyrir ESB hluti af því.

Að því tilefni og vegna þess að það er alltaf í tísku að vera með Danska daga á Íslandi, sem notaðir eru til að selja allan andskotann, langar mig á næstunni að minnast sumra þeirra stórmenna sem voru meðvitaðir um að konungstign þeirra byggði einnig á trúum þegnum sem byggðu hið auma sker Ísland. Þessir konungar sáu sér ekki fært að vitja eigna sinna fyrr en að Kristján 9. gerði það árið 1874. Sonur hans, Friðrik 8., langafi Margrétar Danadrottningar, kom til landsins árið 1907. Jú, hann var einmitt sá sem andaðist í Hamborg og fannst, sumir segja dauður af reiðarslagi, á bekk í Herbertsstrasse 5 árum eftir að hann heimsótti Ísland. Konungur hafði brugðið sér án fylgdarmanna út í nóttina og rétt fyrir miðnætti hins 14. maí 1912 fannst hann dauður á bekknum og var færður á líkhús í grenndinni. Þar var hann ekki færður til bókar sem einhver hátign, heldur sem lík númer 133. Margir Danir eiga erfitt með að heyra söguna um að konungur þeirra hafi gefið upp öndina á hóruhúsi í grenndinni, en sú dánarorsök hefur verið höfð í flimtingum, en verður víst aldrei hægt að sanna. Merkilegt þótti þó að hann færi einn út á lífið.

Myndstúfurinn efst er frá heimssókn þessa mikilmennis til Akureyrar. Þarna sést eitthvað af Íslendingum, sýslumönnum, prestum og sveitaofstopum bukkandi fyrir kóngsa. Takið eftir öllum hvítu hestunum sem smalað hefur verið saman til hópreiðarinnar og hvítklæddu fjallkonunum við Góðtemplarahúsið.

Nærri lokum myndarinnar, sem er varðveitt á Dansk Filminstitut, má sjá Matthías Jochumsson flytja drápu fyrir konung. Matthías hitti einnig Kristján 9. föður Friðriks og skrifaði: „Ég átti tal við þá báða konungana, Kristján 9. og Friðrik 8. bæði erlendis og hér á landi og má því trútt um tala. Kristján var hnífréttur hermaður og „aristokrat" að eðli, en enginn andans maður ... stirður til máls og eins og óvanur að mæla margt við eða umgangast alþýðufólk. Sonur hans aftur á móti var öðlingur í lund, vel menntaður og málsnjall og svo auðveldur og aðlaðandi, sem „formið" ýtrast leyfði." Það þurfti konunga til að þekkja konunga.

Friðrik 8. við Gullfoss. Konan er Rose Bruhn, sem var eini kvenkyns fregnritari konungs.

Athugasemdir

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 5.12.2013 kl. 09:55]

Hefur einhver séð þessa mynd umtalaða eða sýnda á Íslandi áður?

Guðmundur Magnússon sagnfræðingur og fyrrv. þjóðminjavörður, sem er mjög fróður um konungskomur, hafði ekki séð myndina fyrr en í morgun er ég sendi honum línu.

[Eirikur Guðjónsson Wulcan (IP-tala skráð) 5.12.2013 kl. 12:02]

Felix Graf von Luckner segir frá því í ævisögu sinni að hann hafi verið á gangi í Hamborg þegar hann mætti manni sem var að flytja nakið lík konungsins á hjólbörum. Hann hafi borið kennsl á konung. Þetta var hið sorglegasta mál ekki sís vegna þess að konungur naut almennrar lýðhylli.

[FORNLEIFUR, 5.12.2013 kl. 15:04]

Eiríkur, það hefði verið merkilegt að sjá það sem greifinn sá, en spurningin er bara hvað greifinn var að gera þarna sjálfur, nýgiftur maðurinn.

[Björn Jónsson (IP-tala skráð) 5.12.2013 kl. 18:41]

Ég kíkti á Wikipedia, dönsku útgáfuna, og þar segja þeir að þessar sögur um dauða Friðriks séu ýkjur og að hann hafi fundist aðeins kortéri eftir að hann fór út af hóteli sínu í göngutúr.  Ekki er þó tekið fram hvort það var að degi eða nóttu til, né hvernig fund hans bar að. Það er vísað í einhverja heimild fyrir þessu.

Er þetta bara einhver danskur kattarþvottur til þess ekki beri skugga á annars góðan kóng?

[FORNLEIFUR, 6.12.2013 kl. 06:16]

Jú Björn, hvað heldur þú? Danir vilja t.d. ekki tala um að Kristján 10 hitti Hitler árið 1937 í danska sendiráðinu í Berlín. Engin bók um konung nefnir það og Margrét Þórhildur neitar að veita aðgang að efnivið um slíkt. Það er lokað á heimildir í Rigsarkivet. 

Menn gátu reyndar náð miklu í nóttinni í Herbertstrasse, að sögn staðkunnugra og vel sigldra manna sem ég vann með á sínum tíma. Ég vann eitt sinn með kalli sem hét Halli, sem sagði safaríkar sögur af túrum til Hamborgar. Í ljós kom að þetta voru mest ýkjur. Karlinn fór á hórukassa og kom aftur um borð og fór á kamarinn. Þá hrópaði hann, "strákar, ég er kominn með syfilis, hann bólgnar á mér". Félagar hans hlupu til og sáu hvers kyns var. Halli var haugafullur og hafði ekki tekið smokkinn af sér eftir heimsókn hjá portkonunni og var að míga í smokkinn. Frásögn Halla af ferð þessari var allt öðruvísi.