Villatal

Vegna viðloðandi gróusagna utan ritstjórnargangsins á Fornleifi um að Vilhjálmarnir í fjölskyldu sendisveins Fornleifssafns séu úr Árnessýslu, skal slíkt slúður hér með kveðið niður fyrir fullt og allt. Menn verða að fara aðeins lengra með ættfærsluna en austur fyrir fjall.

Ekki má skilja þetta þannig, að sendisveininn hafi eitthvað á móti því að vera úr Árnessýslu. Nei, svei mér þá, nei, en hann langar þó ekki til að menn haldi að hann sé skyldleikaræktaður eins og ritstjórinn.

Hér verða kynntir til sögunnar nokkur aðeins föngulegri menn en konungur sá sem greint var frá í færslunni hér á Fornleifi um daginn. Reyndar bera allir karlarnir sem sagt verður frá hér há-konunglegt og keisaralegt nafn. Vilhjálmur heiti ég og faðir minn hét það líka, þó hann hafi upphaflega heitið Willem. Afar mínir voru báðir að fyrsta nafni Willem og Vilhelm á Íslandi (sem ég hef skrifað um hér, hér og hér) og langafi minn var einnig Willem. Ég telst því vera Vilhjálmur 4. í minni fjölskyldu og geri aðrir betur. Fáar fjölskyldur eiga eins marga Villimenn.

Willem I

Fyrstur Vilhjálmanna var langafi minn í Hollandi. Þegar faðir hans fæddist var Willem Frederick 1 Hollandskonungur (1772-1843) við völd. Hann var krýndur  konungur Niðurlanda árið 1815 (þmt Belgíu fram til 1830) og stórhertogi af Lúxemborg). Áður, eða frá 1813 til 1815 hafði hann stjórnað því sem skilgreint var sem Furstadæmið Hollandi (sem varaði í aðeins tvö ár eftir Bonapartekonungana tvo). Bar hann þá nafnið Willem VI Frederick.

Fjölskylda mín var svo þakklát borgararéttindum, sem Willem I veitti þeim, að nú skyldu allir heita Willem eða Frederick, að minnsta kosti sem annað nafn. Eitt af því fáa sem ég veit um Willem Izäk er að amma hans var frá Livorno á Ítalíu og var hann því mjög rómantískur, dramatískur og skapstór. Hann rak trésmíðaverkstæði sem sérhæfði sig í dyrabúnaði, hurðum og þiljum, m.a. í opinberar byggingar í Amsterdam. Hann var með verkstæði sín í Amsterdam, en aðallega í Dordrecht, þar sem vinnuaflið var ódýrt. Ekki held ég að hann hafi sjálfur verið trésmiður, en hurðir þær sem verksmiðja hans framleiddi voru sumar mjög veglegar og á stundum útskornar af listamönnum og síðan þykkt lakkaðar. Þær má enn sjá í gamla ráðhúsinu í Amsterdam og í hráefniskauphöllinni Beurs van Berlage (sem ber nafn arkitektsins H.P. Berlage). Ég veit afar lítið um karlinn, annað en að amma mín var lítt hrifinn af honum og kallaði hann dachshundinn (langhundinn) þótt lágur væri hann í loftinu - hún átti víst við andlitsdrættina.

Faðir minn man eftir afa sínum er fjölskyldan kom saman og bar Vilhjálmur fyrsti þá alltaf háan hatt um hátíðir. Pabbi sagði að skeggið á honum hafði stungið eins og kaktus þegar hann kyssti hann á kinnina. Svo ekki hefur karlinn verið allvondur ef hann var góður við börn. Ég skoðaði stoltur nokkrar hurðir hans hér um árið, þegar mér var boðið að flytja svokallaðan Capita Selecta fyrirlestur við Fornleifadeild Háskólans í Amsterdam, sem þá var til húsa við Singel.

Willem II

Sonur hans og nafni fór aðrar brautir og skráði sig í hollenska herinn, þó faðir hans vildi að hann héldi áfram hurðaframleiðslunni. Hann var í verkfræðisveit hersins. Efst er mynd af honum (með háa hattinn) með liði sínu rétt eftir fyrri heimsstyrjöld. Það var stíll yfir karli.

Faðir minn og hann voru harla ólíkar týpur. Hermaðurinn var fyrir aga og nákvæmni og faðir minn greindi mér frá því að hann hefði vikulega tekið alla skó og gljápússað þá og raðað þeim meðfram veggnum í forstofunni. Síðar varð hann starfsmaður í landvinningadeild innanríkisráðuneytis Hollands í den Haag, fram til 1941/42. Hann var landmælingamaður að mennt og verksvið hans í ráðuneytinu var umsjón með landuppbyggingu í IJsslemeer (nánar tiltekið því svæði sem heitir Nordoostpolder). Hann var einnig mjög gefinn fyrir fleiri kvenmannshendur en þær tvær sem venjulega eru í boði fyrir góða menn; Hann lét sér víst ekki nægja konu þá sem hann kvæntist. Þannig var það einnig með einn bróður hans, sem að sögn átti konur í þremur heimsálfum, m.a. í Indónesíu. Ég þarf víst að fara að finna frændur mína í austurálfu.

Afi minn í garði sínum í den Haag árið 1940.

Willem III

Þriðji Vilhjálmurinnn, faðir minn, bjó fyrstu æviár sín alveg á horninu við Waterlooplein, þar sem nú er óperuhús Amsterdam en þar sem áður var Holdsveikradíki (Leprosengracht). Þegar nýja óperan (Stopera) var byggð hafði pabbi á orði að hann hefði fæðst á sviðinu í óperunni. Skömm var því að því að hann söng aldrei og var vitalaglaus.

Faðir minn þótti ekki neinn fyrirtaksnemandi í skóla og frekar dreyminn og listrænn að því er sagt var. Vilhjálmur embættismaður átti það til að vera mættur utan við skóla föður míns til að skoða einkunnabók sonar síns. Sú árátta, að hafa gífurlega "ambisjón" fyrir hönd barna sinna er mjög óholl hegðun gagnvart börnum. Faðir minn hjólaði í hraði frá skólanum og umhverfis alla borgina til að koma í veg fyrir að hitta á föður sinn og einkunnarbókarkontroll hans. Það segir sig því sjálft að faðir minn burstaði sjaldan skóna sína og hafði ekki hina ströngu sýn á lífsformunum og faðir hans hafði haft. Það var líkast til ein af skýringunum á því að engin bönd, heldur ekki axlabönd, heldu honum þegar hann komst í stríðsterturnar og allan góða matinn á Íslandi. Hér eru nokkrar myndir af pabba 4 ára (fyrir ofan), 14 ára fyrir stríð, og um tvítugt eftir stríð.

Vilhjálmur IV

Að lokum eru tvær myndir af síbreytilegum ásjónum ástsæls yfirsendisveins og ritstjóra Fornleifs, Vilhjálms bastarðs IV, einræðisherra málgagnsins Fornleifs. Hann þótti afar ljúfur drengur í æsku - en það varaði nú ekki lengi og versnar enn.

Hér er hann svo áratug síðar, orðinn kommúnisti og greinilega að sleppa sér í skopstælingu á borgaralegum Travolta-glímuskjálfta án þess að vera á nokkru sterku nema kannski Prins Póló og Þjóðviljanum. Eins og sjá má, fyrir meira en fjórum áratugum síðan, fór þetta allt á verri veginn. Ekki er vert að ræða framhaldið.

Takið eftir blendingsþróttinum í þessum sauð

Ég tók mér hlé á þessu hugmyndaleysi fjölskyldunnar þar sem kónganöfunum er klínt á drengi sem þökk fyrir eitthvað sem sjálfsagt má þykja. Sonur minn er því ekki neinn Villi, þótt William, Vilhelm og álíka pjátursnöfn séu mjög í tísku í Danaveldi um þessar mundir. Ruben, en það heitir hann, þakkar sínu sæla fyrir það. En það kom nýr Villi (Vilhelm) í fjölskylduna fyrir 10 árum síðan, No 5, og ég treysti víkingunum Villa eða Valla bróður hans til að halda þessari konunglegu hefð í heiðri eða einfaldlega að láta strákana sína heita í höfuðið á sendisveini Fornleifs í stað einhvers díkjakonungs.

Kannski skrifa ég um konur fjölskyldunnar seinna. Þær voru, og eru, í raun miklu merkilegri en karlpeningurinn, en það er svo erfitt að segja frá slíku og viðurkenna það.