Rjúpur í Upernavik 1889

Það er orðið langt síðan að maður borðaði rjúpur. Þær eru dýrari en gull og Kobekjöt íslensku elítunnar. Maður leggur ekki í slíkar fjárfestingar.

Forfeður mínir á Íslandi, sem voru vitaskuld eintómir fátæklingar, (þó sumir afkomenda viðurkenni það ekki og haldi að þeir séu furstar), veiddu sér einstaka sinnum rjúpur til að lifa af í íhaldssömu landi, þar sem lífsbaráttan var hörð við sömu valdaættirnar og enn stjórna og stela á Íslandi. Sem betur fór borðaði heldra fólk helst ekki yfir sig af illfygli, svo rjúpan var í þá daga nógu helvíti góð fyrir fátæklinga og þurfalinga, meðan stórbændur og prestníðingar átu á sig gat svo landið blés einnig upp í kjölfarið.

Börnin á myndinni bjuggu í Upernavík á NV-strönd Grænlands. Þau voru send til skoskra leiðangursmanna til að þakka þeim góð kynni og gefa Skotunum rjúpur í morgunmat. Skotarnir voru að leita að týndum leiðangri sem fórst við Grænland. Leiðangursmenn komu í alla staði vel fram við heimamenn og leiðangurstjórinn og bróðir hans tóku ljósmyndir sem þeir framkölluðu stundum samdægurs og gáfu fólkið á staðnum mynd af sér á pappír. Það vakti mikla lukku. Fyrr sama ár höfðu þeir gert það sama á Íslandi. Þeir voru gáttaðir á því að bæði Íslendingar og Grænlendingar þökkuðu með handabandi. Nokkrar rjúpur á Grænlandi gátu verið meira virði en sauður á Íslandi. Börnin halda þarna á stórri gjöf.

Síðan voru myndirnar sem ónískir Skotar tóku gefnar út í nokkrum eintökum á Latterna Magica skyggnum. Örfáar þeirra eru enn til í dag. Fornleifur á sumar af þessum grænlandsmyndum og hefur rannsakað þær niður í kjölinn og líklega fundið út hvað börnin á myndinni hétu og mun birta það í fræði(mynda)grein síðar á þessu ári.

Ég læt Grænlandsáhugafólk vita þegar sú grein birtist, ef litlu karlarnir í Rússlandi og Úkraínu hafa ekki sprengt upp heiminn fyrir okkur hinum sem reynum að njóta hans án lítilla karlam þjóðernisrembu, merkjablætis og eiturefna.

Athugasemdir

[Jón Steinar Ragnarsson, 6.3.2022 kl. 20:51]

Það er grafalvarlegt mál að láta taka af sér ljósmynd ekki bara á Grænlandi. Ég hef verið að digitalísera gamlar myndyr frá árdögum ljósmynda hér. Áar mínir og samferðamenn. Allar eiga þær sammerkt að engum stekkur bros á vör og börnin oftast mest þungbrýnd.

Tilgáta mín er sú að þegar það tekur 5 sekúndur eða meira að ná myndinni á plötuna þurfa allir að einbeita sér við að vera grafkyrrir. Það er ekki auðvelt fyrir börn.

Það er gaman að sjá á þessum myndum að bakgrunnurinn hjá ljósmyndaranum er ekki bara alltaf sá sami heldur er fólkið oft í sömu fötunum. Ljósmyndarar höfðu þau tiltæk fyrir efnalítið fólk og kotunga. Sjá má sumstaðar að þrátt fyrir sjakkett og topphatta voru sumir í sauðskinnsskóm.

Furða mig á hve algengt er að strákar seu klæddir upp í kjóla. Kannski var það bara að það voru ekki tiltæk önnur föt.

Átt þú einhverja kenningu um það?

Rjúpur et eg annars um hvur Jól og hér verður maður að skjóta það sjálfur sem maður étur.

[FORNLEIFUR, 7.3.2022 kl. 08:34]

Þakka þér fyrir, Jón Steinar Ragnarsson, að nenna að lesa Fornleif. Hann reynir að svara þér síðar í dag. Hann þarf fyrst að fara í göngu til að halda líffærum sínum gangandi aðeins lengur, og sér í lagi heilaskömminni. Heilinn fær kaffi einhvers staðar á leiðinni.

[Jón Steinar Ragnarsson, 7.3.2022 kl. 17:41]

Ekkert liggur á. 
Ég er mikill áhugamaður um grænland, eins og þú kannski veist og hef verið þar nokkuð oft austan, vestan og sunnan.

Nú síðast smíðaði ég hundasleða fyrir danskar landkönnunarhetjur í kvikmyndinni Against the ice, sem má finna a Netflix.

Grænlendingar eru ekki brosmilt fólk nema kannski yngstu börnin. Þeir eyða heldur ekki miklu súrefni í kjaftagang og fleðrulæti, ólíkt okkur. Pragmatískara fólk finnst ekki. Minnugur þess að hafa gefið hópi Grænlendinga forláta hnífa í þakkarskyni fyrir hjálp í einu kvikmyndaverkinu. Þeir tóku við hnífunum og gengu þegjandi burt án þess að þakka fyrir sig eða hafa um það orð. Ósköp eðlilegt þar. Ameríkanar hefðu farið úr kjálkaliðum af kjaftavaðli og kurteysishjali.