Með hvítan fíl um hálsinn

Þrír núlifandi Íslendingar njóta þess þunga heiðurs að geta kallað sig handhafa hinnar konunglegu dönsku fílaorðu, Elefantordenen.

Þeirri einstöku æru fylgir steindur skjöldur sem með tíð og tíma verður hengdur upp í riddarakapellunni á Friðriksborgarhöll á Sjálandi, svo hinir ódauðlegu sem ekki drattast með hvítan fíl um hálsinn geti dáðst að þessum mikla heiðri. Um daginn fór ég með góðan vin frá Íslandi í höllina og sýndi honum m.a. skildi íslenskra fílaorðuþega. Mikið var um dýrðir.

Nú vill svo til að danska krúnan var sparsöm á fílana fram á embættistíð Margrétar 2. sem tók að hengja fílinn um háls annarra en konunglegra gesta sem komu við í Dannevang.

  Mynd efst: Elefantur sem Napóleón keisari fékk árið 1809. Það var uppi á honum typpið. Ljósmynd Emanuelle Macron.

Þannig vill það til, að Sveinn Björnsson fékk aldregi fíl, þó það gæti hafa verið vegna óvildar Friðriks 9. í garð Íslendinga.

Friðrik sagði við framkvæmdastjóra danska utanríkisráðuneytisins, sem um tíma var sendiráðsritari á Íslandi og síðar sendiherra, að Sveinn Björnsson væri ekki velkominn hjá sér í höllinni. Diplómatinn reyndi að megni að eyða fordómum konungs í garð Íslendinga.  Kannski var þetta vegna þess að Sveinn var þekktur sem "ham med Nazi-sønnen".

Fyrrnefndur diplómat ók vítt og breytt um Kaupmannahöfn er Kristján 10. lést til að biðja Kaupmannahafnarblöðin um að minnast ekki á nasistasoninn er Sveinn Björnsson kæmi í útför Kristjáns konungs. 

Ef Danir hefðu fyrr gleymt nasistum, eins vel og sumir þeirra hafa því miður gert í dag og oft vegna þess að forfeður þeirra dönsuðu fjálglega við Þjóðverja fyrir um 80 árum síðan, hefði kannski verið við hæfi að hengja hvítan fíl á Svein þó einkunnarorðin á skildi hans yrðu ekki eins ósvífin og:

Vir Honestus cum Filio inconuenienti

Sem betur fór var ekki hlaupin verðbólga í danska fílinn á þeim árum og dönsku blöðin sögðu ekkert ljótt um Svein.

Ásgeir Ásgeirsson var kosinn forseti áður en danska skrautið varð ódýrt, en hann fékk þó fíl frá Friðrik 9. þann 5. apríl árið 1954. Eigi fann ég skjöld Aske Askesens (eins og hann var kallaður er Margrét 2. gekk í hjónaband). Ég leiðaði annars vel í höllinni um daginn. Einkunnarorð fyrir ímyndaðan skjöld hans hef ég hér með í bakljósum minninganna: 

Cum Deo in Piscina sine Trunco

 

Uppáhaldsforseta mínum, Kristjáni Eldjárn, var strax íþyngt með hvítum fíl. Það vantar því miður einkunnarorð á skjöldinn og gætu þau vel hafa verið:

Ferrum in Officio Fortis in Antiquitate.

Kristján hefði skilið það, en hann var sparsamur maður. En svo urðu hvítir fílar ekki eins sjaldséðir og áður. Glingur gerðist hræódýrt.

Vigdís Finnbogadóttir fékk hvíta fílinn þann 25. febrúar árið 1981. Ekki fundum við ferðalangar skjöld hennar í Riddarakapelluna í Friðriksborgarhöll um daginn, kannski vegna þess að hún er kona og við erum bara karlar.

Vigdís hefur þó örugglega fengið skjöld í Svíþjóð, sem mér þykir mjög smekklegur. Ekki veit ég hvort Svíar setji einfaldlega engin einkunnarorð á skildi til að standa við hið margfræga hlutleysishlutverk sitt, en ef slík orð vantar fyrir peningablómið á skildi Vigdísar, sem örugglega táknar endalausar gróðursetningar hennar, þá má notast við:

Una Arbor in Agro sterili mox Silva fiet

Og þýðið nú.

Ólafur Ragnar Grímsson fékk líka hvítan fíl með glans. Það gerðist 18. nóvember 1996. Skjaldamerki hans er að mati Fornleifs forljótt og afa illa málað. Einkunnarorðin á skildi Ólafs í Höllinni eru

Vires Islandiae

Sem kannské má útleggjast sem Kraftar Íslands.

Það finnst mér heldur betur tekið upp í sig, þó svo að Ólafur væri á stundum á við túrbínu, bullandi kver eða jafnvel Geysi gamla. Hefði þarna frekar mátt standa Vir Islandiae (Íslandsmaður eða eyjaskeggi). Nei, það má víst líka misskilja, og heldur illilega ef maður er á þeim skónum.

Skjöldur Ólafs Ragnars Grímssonar í Friðriksborgarhöll er lítil prýði.

Þá er komið niður í sokk, eða rosinen i pølseenden líkt og Danir orða það. 

Þann 24. janúar 2017 var hengdur hvítur, danskur elefantur á Guðna Th. Jóhannesson og hefur það sligað hann æ síðan. Um svipað leyti, eða nokkrum mánuðum áður, drukkum við elefant (og ég kók) á penu öldurhúsi nærri Jónshúsi ásamt öðrum heiðursmönnum.

Engan sá ég skjöld fyrir Guðna í höllinni á Sjálandi, en kannski er enn verið að hann´ann. Hugsast getur að skjöldurinn væri þegar kominn, ef ekki stæði að forsetafrúin héti Reid á sumum Wikipedium, en Klein á öðrum (sjá danska Wikipediugrein um Guðna).

Hér er núverandi forsetafrú af einhverjum ástæðum nefnd til sögunnar sem Eliza Klein. Fyrir nokkrum árum ærðist sjálfútnefndur verndari Ísraelsríkis á Íslandi við mig á FB, ragnaði og hótaði mér öllu illu vegna þess að ég sagði honum að  upplýsingar sem hann dreifði á alþjóðavettvangi um að Aliza Reid væri gyðingur líkt og Dorrit okkar allra væru staðlausir stafir. Kannski vita menn ekki að ættarnafnið Klein er ekki aðeins notað af gyðingum.

Ef ekki er búið að mála skjöldinn fyrir Guðna, legg ég til að einkunnarorðin hans verði:

Pluralis in Socculo - Assens in Populo

En til vara geta þau orðið: Uxor Parva et Irata est - Sicut Natio, sem útleggja má: Eiginkonan er lítil og reið eins og þjóðin. Og nú held ég að Guðni sé nokkuð sammála mér.

Mikið er nú gott að Tommi borgari hafi aldrei orðið forseti. Þá hefði eftirfarandi þurft að standa á skjöldum snobbliðsins: In Officio dormit, in Meretricibus evigilat. Þú þýðið þetta bara sjálf, þú litla dónaþjóð. En það kemur sem betur fer engum við hvað Tommi gerir í frítíma sínum austur í Asíu, ef hann brýtur ekki nein lög eða alþjóðasáttmála. Látum hann bara sofa og dreyma um allt yfir lögaldri. En Fýlsorður eru líklegast framtíðin.

Frá allt annarri öld - og betri

Á 20 öld voru líffærin í Fornleifi mun skarpari en þau eru nú, og sum hver næsta ónotuð, t.d. heilinn. Nú hallar undan og allt gránar, stirðnar og fellur jafnvel af, en heilinn virkar vel og hefur líklegast aldrei verið skarpari, þó maður sjálfur segi frá í lítillæti sínu.

Árið 1979 skrifaði ég smásögu fyrir íslenskutíma í Menntaskólanum í Hamrahlíð. Ég kallaði hana: Leskafla fyrir fólk með engar skoðanir. Þið getið lesið söguna hér.

Kennaranum í áfanganum, sem einnig var landsfrægur júdókappi og austantjaldsfari, líkaði sagan svo vel, að hann las hana upp í tíma og sagðist ætla reyna að fá hana birta í Þjóðviljanum. Hvort hún birtist þar veit ég nú ekki, en aðalmálgagn vinstri manna í MH, sem á þessum kaldastríðsárum gekk undir því ágæta nafni Skyggnir, tók greinina og birti með mínu samþykki.

Á Skyggni sálugum ríktu menn eins og Þorvarður Árnason, síðar  líffræðingur, sem um daginn var tekinn í því að hafa sopið sjóinn austur á Höfn í Hornafirði, og svo fjálglega að yfirborðið hefur lækkað til muna þarna kringum Hornafjörð samkvæmt hans eigin mælingum. Það gefur svo sannarlega eitthvað af sér í rannsóknarfé gæti mig grunað. Annar snillingur í ritstjórn Skyggnis var FB-vinur minn, heiðursmaðurinn Sveinn Ólafsson, sem menntaðist til að sinna bókum og skjölum og gerir það betur en flestir.

Mér sýnist að Skyggnir sé til í nokkrum bókasöfnum en blaðið er ekki hægt að lesa á Timarit.is. Úr því verður að bæta; ég á að minnsta kosti 1. árg. 2. tbl. Nóvember 1979. Ég teiknaði myndir af stuttbuxnaliði Sjálfstæðisflokksins í MH sem voru með í blaði Þjóðmálafélags MH árið 1979. Mig langar til að sjá þær myndir aftur.

Styttan sem átti að senda út í himinngeiminn

Myndin hér að ofan er tekin árið 1940 og er af listaverki Ásmundar Sveinssonar, sem bar titilinn Fyrsta hvíta móðirin í Ameríku. 

Verkið var til sýnis á 1939 New York World´s Fair og stóð í garði á sýningarsvæðinu fram til 1941. Styttan Ásmundar í New York var steinsteypt og stækkuð eftirmynd af verki Ásmundar, sem nú er dreift víða um heim í bronsafsteypum. 

Þessi saga fjallar einnig um tvær vígreifar konur í nútímanum, sem kinnroðalaust hafa viðurkennt fyrir alþjóð að þær fjarlægðu afsteypu af styttunni af Guðríði Þorvarðardóttur af stalli sínu vestur á Snæfellsnesi. Listakonurnar notuðu slípirokk og önnur groddaverkfæri við verknað sinn. Þær eru næsta upp með sér af þessi skemmdarverki sínu. En af eftirfarandi má vera ljóst að þær hafa enga ástæðu til þess að vera það.

Gudda í Vatíkaninu

Ég ritaði örlítið um eina af afsteypum af styttu þessari hér um árið, en á ítölsku (sjá hér og þýðið með google translate).

Það var um það leyti er fyrrverandi forseti lýðveldisins Ólafur Ragnar Grímsson gaf þýska páfanum í Rómi afsteypu af uppkasti Ásmundar Sveinssonar að styttunni af Guðríði. Okkar ástkæra frú Dorrit Grímsson bar við það tækifæri kaþólska prestshúfu sem vakti mun meiri athygli í Vatíkaninu (sjá hér) en rasistabílætið frá Íslandi.

Eftir sýninguna í New York árið 1939 hvarf styttan af Guðríði Þorvarðardóttur af yfirborði jarðar. Hún er enn á lista Interpol yfir stolinn þjóðararf Íslands.

Stoltir listamenn og skemmdarvargar tjá sig á RÚV

Listakonurnar fóru um daginn í viðtal á RÚV, þar sem þær skýrðu gjörning sinn. Þær söguðu einfaldlega Guddu af stalli með slípirokki eins og þær væru nánustu ættingjar keðjusagarmorðingjans í BNA. En um leið gáfu þær, og líklegast án þess að vita það, nasaþefinn af hinu dæmigerða viti skroppna samfélagi sem Ísland er að þróast í, þar sem dellur, dillur og fáviska ættaðar frá Vesturheimi ná heljartökum á fólki.

Listamennirnir héldu því fram, að Íslendingar hefðu verið valdir að fyrstu nýlendustefnunni á Grænlandi. Þar brást skólakerfið á Íslandi heldur betur eins og oft áður, nema að listakonurnar sé því vitlausari.

Kennsla um nágrannaþjóð Íslendinga á Grænlandi hefur ávallt verið í mýflugumynd á Íslandi vegna fordóma í garð Inúítanna/Grænlendinga, sem nú berjast fyrir sjálfstæði sínu undir hæl Stórdana.

Því er kannski ekki nema von að listakonurnar viti ekki að þegar norrænir menn (Íslendingar) settust að á Grænlandi var engin föst byggð Inúíta á þeim svæðum sem norrænir menn settust að á, hvorki í Eystribyggð né í Vestribyggð. Vankunnátta listakvennanna með slípirokkinn er skammarleg, en vankunnátta Íslendinga endurspeglar einfaldlega almennt áhugaleysi Íslendinga á Grænlendingum. Íslendingar hafa, eins og vel er kunnugt, ekki viljað vera settir í bás með Grænlendingum.

Nýr óvinur búinn til í þætti á RÚV: Rasistinn Moses

Brussurnar tvær með slípirokkinn héldu því einnig stoltar fram í útvarpsviðtalinu að stytta Ásmundar Sveinssonar á Heimssýningunni hefði síðar verið í vörslu "alþekkts bandarísks rasista" sem þær nefndu til sögunnar sem Robert Moses.

Þar kemur enn í ljós afburðarheimska slípirokkaranna, sem skáru Guddu af stallinum vestur á Snæfellsnesi, vegna þess að hún var "hvít" (afsakið litgreininguna). Hugsanlega kunna þessar konur ekki að afla sér heimilda.

Robert Moses (1888-1981) var gyðingur, sem er vitanleg ekki í frásögur færandi í Bandaríkjunum og alls ekki í New York.

En eins og gengur með marga meðlimi ofsóttra þjóðflokka vaxa fljótt á suma þeirra hjólsagir á olnboganum. Moses gegndi fjölda embætta í tengslum við borgarskipulag New York-borgar og var því ekki vinsælasti maðurinn í borginni fyrir að leyfa sér sem gyðingi að vera framagjarn.

Moses fékk fyrst rasistastimpil á sig, þegar blaðamaður einn, Robert Caro að nafni ritaði bók um hann árið 2007, sem fjallaði um borgarskipuleggjandann Moses.

Caro hélt því m.a. fram í bókinni að Moses hefði fyrirskipað að vatnið í sundlaugum sem hann lét byggja til að bæta hag New York-búa ætti að fylla með vatni á ákveðnu hitastigi, svo svartir (afsakið vinsamlegast orðalagið) færu ekki í sund, þar sem þekkt væri að blökkumenn (afsakið aftur orðalagið) þyldu ekki svo kalt vatn.

Þessi hugmynd varð reyndar algjörlega til í höfðinu á Robert Caro og fyrir henni er hvorki fótur né heimildir. Heimildir sýna annað en Caro heldur fram í bók sinni um Moses. Út úr höfði Caros kom einnig sú staðhæfing að vegabrýr út til almenningsstranda borgarinnar hefðu verið hafðar svo lágar að undir þær gætu ekki ekið strætisvagnar, og þar með ekki negrar. Í dag er vitað að þessar ógeðfelldu greiningar Caros eru vægast sagt uppspuni og versti blaðamannatilbúningur sjá t.d. hér. Reyndar var það svo að strætisvagnar komust alla tíð auðveldlega til stranda New York, en svartir þrælar borgarinnar voru ávallt að þræla fyrir lúsalaunum og gátu ekki veitt sér þann munað að fara út á strönd fyrr en síðar á öldinni. Þannig er það í BNA þar sem margir vilja helst greiða fyrir stríð og óöld trúða í Evrópu.

En Íslendingar eru aftur á móti mataðir af söguníðingum með slípirokk á RÚV. Þeirra útlegging er að gyðingurinn Moses hafi verið rasisti og hafi stolið styttu hins saklausa íslenska listamanns Ásmunds Sveinssonar. Alvísu spunakonurnar með rokkinn hafa spunnið á RÚV og hin auðtrúa þjóð segir "Hallelúja". Þjóðin verður kannski aldrei betri en útvarpið hennar? 

Afkomendum Moses hefur nú verið kynnt sú alvarlega ásökun sem sett hefur verið fram á ríkisfjölmiðli á Íslandi á hendur afa þeirra. Afkomendurnir, Solomon og Sue U. Moses munu hafa samband við íslensk yfirvöld vegna ófyrirleitlegra ummæla íslensku skemmdarvarganna um Robert Moses. Listakonurnar verða að sanna að Moses hafi stolið verki Íslenska listamannsins, sem kallaði það "Fyrsta hvíta móðirin í Ameríku" og það örugglega undir þrýstingi frá Kananum.

Fjarskyldur ættingi Robert Caros, reyndi  að komast til Íslands. Hann hét Berthold Caro (f. 1990, mynd til vinstri). Honum var hafnað árið 1937 og svarið fékk hann frá sendiherra Dana í Berlín (dags. 27. januar 1937), því hann sendi fyrirspurn sína um búsetu á Íslandi til hans. Herluf Zahle sendiherra hafði hins vegar fyrirmæli um hvernig honum bæri að svara gyðingum varðandi Ísland. Kynþáttahatur leynist víðar en í henni Ameríku, þar sem hin mjallhvíta Gudda fæddi Snorra litla Þorfinnsson. Reyndar komst Bertold Caro til S-Ameríku, n.t. til Bólivíu, þar sem hann andaðist 25. ágúst árið 1948, aðeins 58 ára að aldri.

Þess má geta að í útvarpsþætti á RÚV nýlega, þar sem gerð var grein fyrir furðulegum rannsóknum bandarísks listakennara á flóttamönnum á Íslandi, var því haldið fram að nokkur nöfn, þar með tali Caro, sem ég nefndi í grein fyrir mörgum áratugum, væru uppspuni, þar sem Bandaríkjamaðurinn hafði ekki fundið þessi nöfn í þjóðskalasafninu í Reykjavík. Aumingja Kaninn var svo illa að sér, að hann vissi ekki að fæstir gyðingar sem leituðu eftir landvist á Íslandi gerðu það ekki hjá íslenskum yfirvöldum. Þeir leituðu fyrst og fremst til sendiráða og konsúlata í Evrópu, líkt og Caro. Megi Bertold Caro hvíla í friði fyrir fávitum og loddurum sem rekur að ströndum landsins.

Legsteinn Bertolds Caro í La Paz í Bolivíu

Gudda var ekki sú fyrsta sem fjölgaði hvíta manninum í Ameríku

En hún var reyndar ekki fyrsta hvíta móðirin í Ameríku. Það var Freydís Eiríksdóttir hins rauða, sem var mágkona Guðríðar um tíma. Freydís var alveg á pari við verstu rasista Ameríku síðar meir. Freydís átti sér leynivopn sem fáir myndu fúlsa við í daga í baráttu við "óæðra fólk" sem um tíma var forsetamarkað sem Bad People af löglega kosnum en kexrugluðum forseta BNA.

Freydís sletti einfaldlega brjóstum sínum á sverði til að hræða líftóruna úr "skrælingjum", en tók einnig þátt í fjöldamorðum þar Westra.

Mér þykir reyndar ekki ólíklegt að Freydís, fyrsta "hvíta" mamman í Vesturálfu, hafi talið brandinn sinn álíka stórfenglegt vopn og kynsystur hennar, skemmdavargarnir tveir, telja titrandi slípirokkinn sinn vera í dag. Það er einnig greinilegur ættarsvipur með þeim og Freydísi í Sögusafninu.

The "Missing Nipples" og pólitísk rétthugsun

Ólíklegt þykir mér að hin hreinlynda Guðríður hafi haft  drápstæki eins og Freydís og listavargarnir, en þegar hún var afhjúpuð í Nýju Jórvík árið 1939 hafði Ásmundur gefið henni attrébút sem að mati sérfræðinga Fornleifs voru engu síðri.

Gudda Americana var með þessar gríðar brjóstvörtur sem kíktu út gegnum serk hennar eins og íslenskur þjóðarsómi. But Now these famous nipples are just a Saga.

Pólitískt kórrétt Gudda, án brjóstvarta. Ofar má sjá brjóstvörtur þær sem Ásmundur Sveinsson skapaði Guðríði með fyrir sýninguna í Nýju Jórvík árið 1939. Töluverður munur er á styttunni sem var í New York og víðförlu styttunni af Guðríði nútímans. Greinilegt er, að einnig hefur verið framið eins konar "nose job" á Guðríði síðan hún póseraði stolt með batteríin í Nýju Jórvík. Ekki er heldur laust við að tyllinn á Snorra hafi verið stærri í New York en þegar hann var sendur til Vatíkansins, og það kannski ekki alvitlaus varnaraðgerð. Hér fyrir neðan sést að frummynd Ásmundar sem mynd birtist í Fálkanum árið 1939, er í engu lík hinni brjósvörtulausu hvítu Guddu sem er orðin útflutningsvara frá Íslandi. Styttan í New York var mjög trú frummynd Ásmundar Sveinssonar

En á nýjustu útgáfunum af Guddu, sem Ásmundur Sveinsson hefur ekkert komið að - og sem sendar hafa verið til Kanada, Vatíkansins, Laugarbrekku, að Glaumbæ í Skagafirði og jafnvel víðar - hafa brjóstvörturnar á Guddu augsjáanlega verið sargaðar af. Kannski tottaði Snorri Þorfinnsson þær svona harkalega í Vesturheimi, enda annálaður brjóstakall? En líklegra þykir mér nú að einhver náhvítur siðapostuli nútímans hafi fjarlægt þær með slípirokk. Siðvendni Íslendinga er greinilega ekki við bjargandi og er jafnvel heldur meiri en í BNA, þar sem brjóstvörtur eru ekkert mál, nema að maður sé svartur.

Niðurstaða

Guðríður Þorvarðardóttir var kannski fyrsta hvíta móðirin í Ameríku, en Íslendingar eiga enn heimsmet í vitleysum.

Á sýningunni í New York árið 1939 var Leifi heppna gert mun hærra undir höfði en Guðríði Þorvarðardóttur. Hann var hafður úti fyrir húsi Íslands á sýningunni. Leifur setti Guddu í samband við fyrsta eiginmann hennar, sem dó úr sótt. Annar maður hennar Þorsteinn Eiríksson Rauða, bróðir Leifs, dó úr farsótt. Þriðji maðurinn sem kvæntist Guðríði var Þorfinnur Karlsefni. Eignuðust þau soninn Snorra ca. árið 1004. Sumir vindhanar fræðanna og dellumakarar á Íslandi hafa haldið því fram að Snorri Þorfinnsson hafi fæðst á eyjunni Manhattan. Ja, það er ekki nema von að Íslendingar séu herslausir í NATÓ. Þeir berjast sökum fornar frægðar og brjóstaskaks á Vínlandi.

Eitt sinn var útsýnið gott úr Grjótaþorpinu

Fornleifssafni vex fiskur um hrygg. Nýlegur safnauki kúnstkammers Leifs er Laterna magica myndskyggna frá 19. öld - nánar tiltekið frá 1882 eða 1883. Myndin er vafalaust ein af fyrstu "litljósmyndunum" sem til eru af Reykjavík. Myndin er vitaskuld handmáluð. Ég hef áður lýst einni slíkri mynd sem einnig er í Fornleifssafni en hún sýnir Austurvöll, Dómkirkjuna og Alþingishúsið (sjá hér).

Mynd þessi er gefin út af Riley Bræðrum (sjá frekar um þá og starfssemi þeirra til að kynna Ísland hér), og var gefin út með númerinu 4 í Standard V seríu fyrirtækisins árið 1893. 

David Francis safnvörður á Kent Museum of the Moving Image  hefur upplýst Fornleifssafn að safnið í Kent eigi sömu skyggnuna úr Standard V seríunni en ekki handlitaða. Eldri myndir af höfuðborgum og þorpum Evrópu sem til voru á lager úr eldri seríum Riley bræðra var safnað í nýja seríu, sem kölluð var Standard V. Þetta upplýsir Mr. Francis:

The slide you illustrate is the same as no 4 in the Standard V set. The Museum has the complete Standard V set. Riley Brothers "Standard" Series  were made up of odd slides they had in stock which were then worked into meaningful sets.

Meira um Mr. Francis hér.

Myndin var tekin af Sigfúsi Eymundssyni og hægt var að kaupa þessar myndir hans á ljósmyndastofu hans í Reykjavík. Á ljósmyndastofu Sigfúsar lá frammi albúm sem menn gátu pantað myndir úr og er það albúm á Þjóðminjasafni Ísland. Safnið hefur verið spurt um hvort mynd þessi sé í albúmi ljósmyndastofu Eymundssonar. Sumar myndir hans bárust til Bretlandseyja og voru notaðar við gerð Laterna Magica skyggnumynda. Meira má lesa um þá iðn í þessari grein Fornleifs, þar sem farið er ítarlega yfir Íslandsseríur Riley-bræðra og annarra skyggnumyndaframleiðenda á Bretlandseyjum.

Nýja myndin í safni Fornleifs er tekin úr vestri. Fúsi karlinn hefur staðið fyrir ofan Aðalstræti og eilífað höfuðstaðinn. Lóðirnar þrjár sem sjást fremst á myndinni eru neðst í Grjótahverfi. Litla húsið lengst til hægri var þar sem Túngata og Kirkjustræti mætast. Ingó á Horninu bjó þarna miklu fyrr.

Austar í Kirkjustræti var númer 10 risið (1879), sem og Alþingishúsið, en við austanverðan Austurvöll, þar sem Hótel Borg er í dag, má sjá elsta pósthúsið í Reykjavík. Styttan af Thorvaldsen var komin á stallinn árið 1874.  Allt smellur þetta vel við dagssetninguna 1882-83.

Ljósm. Þjóðminjasafn Íslands.

Árið 1943 voru sumar af borgarmyndum Eymundssonar gefnar út á prentuðum einblöðungum sem ferðamenn gátu keypt sér. Það væri álíka og ef Rammagerðin færi í dag að selja ljósmyndir frá æsku ritstjóra Fornleifs. Menn söknuðu greinilega gamla tímans í Reykjavík árið 1943. Hvenær fara menn að fjöldaframleiða myndir af núverandi borgarstjóra?

Það voru oftast konur sem sátu og lituðu skyggnur sem framleiddar voru á Bretlandseyjum. Einnig var hægt að fá skyggnurnar ólitaðar, en þær lituðu þóttu fínni. Ef maður hefur í huga, að flöturinn sem litaður var, var innan við 8x8 sm., þá er hefur kona sú sem litað hefur þessa mynd tekist mjög vel við himininn austan við læk. Það er næstum því van Gogh-handbragð á penslinum og bleiki liturinn samofinn við þann ljósbláa og hvíta á himnum líkt og maður sér á ýmsum málverkum Vincent van Goghs frá því um 1888, þegar hann í ófá skipti málar sama ferskjutréð í Arles. Van Gogh var að sögn undir áhrifum frá japanskri list og drakk staup af grænum absinth þess á milli.

Þannig lítur himininn út á skyggnu 4 úr Standard V seríunni, þegar ekki er lýst í gegnum hann. Ljósmynd V.Ö.V. 2022.

Vigdís, eina dökka barnið í bekknum

Umfjöllunin um Vigdísi Häsler framkvæmdastjóra Bændasamtakanna fellur mjög að áhugamálum Fornleifs og sérfræðinga hans.

Stundum er hættulega skammt á milli sagnfræði og mannfræði annars vegar, og kynþáttafordóma hins vegar. Lýsingarorð geta líka verið hættulega eitruð í notkun eins og allir vita. Líkt og menn varast eftir bestu getu að nota rangan lit af skóáburði þegar þeir bursta skó sína, þarf að vanda val sitt á orðum þegar maður lýsir öðru fólki. Ég segi t.d. að allar konur séu gullfallegar, og hef enn ekki verið skammaður fyrir að smyrja of þykku lagi af hróskremi á hin ýmsu sköpunarverk Guðs á Íslandi.

Ég stal þessari ágætu mynd úr Bændablaðinu af Vigdísi Häsler, gullfallegri og myndarlegri konu sem hefur tekist að fá Íslendinga til að gleyma litla Volodimyr eitt andartak og stríði hins frjálsa heims við vonda, illgjarna og dvergvaxna morðingjann í austri.

Vegna þráláts orðróms um að sumir menn á Íslandi sjái svart þegar þeir sjá Viggu yfirbónda, leyfði mér í gær að setja Vigdísi í litgreiningarforrit sem ég á í tölvunni.

Aðeins 17% myndarinnar reyndust svört. Það er mun minna en t.d. hjá Will Smith sem talinn er vera "black American", án þess að slá mann kinnhest í beinni fyrir að halda því fram.

Ég setti þvínæst nafnið Häsler í annað forrit sem gaf þá niðurstöðu, að það væri alþýskt nafn og fjarskylt Hitzler og álíka nöfnum. Vigdís leynir því greinilega á sér. Í lokin kom ALERT, óhljóð og eftirfarandi tilkynning: This individual is most likely a lawyer, beware she might sue you. Það mun vera nokkuð góð greining.

Bændablaðið upplýsti á sínum tíma, að stórbú Vigdísar væri í Garðabæ, en blaðið greindi því miður ekki frekar frá búskap hennar. Mér þykir líklegt að það sé einhvers konar fjárbúskapur, en það kann að vera rangt og byggja á fordómum mínum.

Lengi hafa menn vitað að að Framsóknarflokkurinn notar Rígsþulu til að lit- og kyngreina fólk, því það er öruggara en nútímalitgreining og eftirnafnakukl.

Ég hef persónulega lent í þessum fordómum flokksins. Í stað gargandi rifrildis í fjölmiðlum ritaði ég einfaldlega grein um galla sérútvalda Íslendinga þegar kemur að útlendingahatri, fordómum og sjúklegri sjálfvæntumþykju.

Svarti liturinn er líklegri, en aðrir annmarkar á fólki, til að menn freisti málsóknar gegn bleikbelgjuðum barónum Íslands, en gyðingahatur hafa aftur á móti ávallt verið talin grundvallarmannréttindi meðal félagsmanna flestra stjórnmálaflokka á Íslandi. Á okkar tímum er slíkt hatur eðlilegt athæfi í ýmsum flokkum á vængbrotna vinstri vængnum, nema að menn séu að tala um litla Volodimyr í Kív.

Sem dæmi um hvað ístruvaxnir, rauðbirknir framsóknarjarlar tönnlast lágmæltir á, fyrir utan svarta litinn, eru hér nokkur heilræði úr Rígsþulu um hvaða kyn heldri menn eins og Rígur eiga að varast er þeir leggjast í tilfallandi rekkjur á yfireiðum sínum um lendur:

 

Þar var hann at þat

þríar nætr saman,

gekk hann meir at þat

miðrar brautar;

liðu meir at þat

mánuðr níu.

 

Jóð ól Edda

jósu vatni,

hörvi svartan,

hétu Þræl.

 

Hann nam at vaxa

ok vel dafna;

var þar á höndum

hrokkit skinn,

kropnir knúar,

fingr digrir,

fúlligt andlit,

lotr hryggr,

langir hælar. ...

 

Þar kom at garði

gengilbeina,

aurr var á iljum,

armr sólbrunninn,

niðrbjúgt er nef,

nefndisk Þír.

 

Þessi hálærða framsóknarkona fékk verðskuldaðan doktorstittling í Uppsölum, fyrir rannsóknir sínar á svarta litnum í íslenskum miðaldakveðskap.

Nú síðast fann ég ágætt íslenskt forrit sem ég tróð framkvæmdastjóra Bændasamtakanna með herkjum inn í. Forritið spýtti henni þó umsvifalaust út með þeim ummælum að hún væri með 96,7% líkum "Tæja". Ég hef einu sinni heyrt eldri hjón tjá sig um "gráðugar Tæjur", sem hópuðust fyrir framan kjötborðið í Hagkaupum í Kringlunni, því svínakjöt var á sértilboði þann daginn. Mikill hamagangur var í öskjunni og gekk það fram af gamla fólkinu sem einnig vildi komast í eitthvað feitt hjá SS. Ég gafst upp á slagnum um grísakjötið, því ég var aðeins á höttunum eftir lambakjöti. Verðið á heilögu lambinu hafði vitaskuld verið sett upp í tilefni lækkunarinnar á svíninu. Hélt ég rakleiðis í Nóatún. Ekki gef ég því mikið fyrir forritið sem gerði Vigdísi að Tæju, því nú veit ég vegna svartagallsraussins í Sigurði Inga, að Vigdís er vitaskuld frá Indónesíu.

Frændur okkar í Indónesíu eru ekki svartir. Sigurður Ingi þarf að fá sér betri gleraugu vegna þessarar myrku siðblindu sinnar sem nálgast algjöra nethimnulosnun. En kvilli þessi og hræðsla hans við allt sem virðist meira framandi en Massey Ferguson dráttarvél er nú ekki bara landlægur í Framsóknarflokknum.

Má segja að maður sé dökkur að lit þegar hann er það, þótt svart sé bannað?

En dökk er hún Vigdís sannarlega, og ekki er hægt að reka mig fyrir að segja það. Þannig var henni einmitt lýst í viðtali í Morgunblaðinu á því herrans ári 2012. Kannski á nú líka að banna Morgunblaðið eins og Illuga Jökulsson dreymir þrálátlega um, og um leið samtökin Íslenska Ættleiðingu sem einnig birti hina dökku lýsingu Moggans á Vigdísi Häsler?

Mikið er heimurinn nú bjartur hjá því fólki sem veltir sér upp úr svartagallsrausi íslenskra sérleyfishafa á allar hreinar hugsanir og kórréttar. Á það fellur sjaldan skuggi, nema helst skuggi hárreistrar heimsku. Hafa menn engar aðrar ólar að eltast við?