Landnámsvandinn

Mikið hefur borið á því í íslenskri fornleifafræði, að fornleifafræðingar vilji helst hafa fundi sína sem elsta og gjarnan frá því fyrir hefðbundið landnám á síðari hluta 9. aldar. Í fyrra heyrðum við til dæmis af veiðistöð (verstöð) frá því fyrir landnám. Þeir sem höfðu fyrir því að fara alla leið til Íslands frá öðrum löndum til að veiða, voru greinilega ekki að hafa fyrir því að nema land. Fornleifur á sannast sagna dálítið erfitt með að skilja slíkar tilgátur (sjá hér).

Allt tal um landnám fyrir 9. öld kemur oft til vegna þesa að kolefnisaldursgreiningar, sem menn fá gerðar á rannsóknarstofum af mismunandi gæðum, sýna aldur sem hægt væri með varúð að túlka þannig, að þær sýni aldur löngu fyrir 870 eftir Krists burð. Engir aldursgreinanlegir forngripir styðja þó slíkar niðurstöður og ekki þekki ég til þess að aldursgreinanleg gjóskulög bendi heldur til þess. Sumir fornleifafræðingar og jarðfræðingar hafa hins vegar ekki túlkað kolefnisaldursgreiningar með nógu mikilli varúð.

Nú er svo komið, að flestir sem þekkja nokkuð til kolefnisaldursgreininga telja að þær henti einfaldlega ekki vel til að aldursgreina atburði eins og landnámið. Aðferðin er einfaldlega of ónákvæm fyrir þann tíma.

Svo er einnig til í dæminu að menn hafi rokið í fjölmiðla og hafi lýst yfir stórum hlutum, bara vegna þess að þeir kunnu ekki að lesa þær aldursgreiningarniðurstöður sem þeir fengu í hendur. Þetta gerðist árið 1985.

Þá setti Þorvaldur Friðriksson fornleifafræðingur, sem í dag er kannski betur þekktur sem Miðausturlandasérfræðingur fréttastofu RÚV og skrímslafræðingur í frístundum, fram þá tilgátu að hann hefði fundið  „keltneskt kristið klaustur" frá frá 7. öld á Dagverðarnesi við Breiðarfjörð og meðal annars keltneskan steinkross. Ekki var mikill hljómgrunnur fyrir þessum hugmyndum Þorvalds, sem hann studdi þó með niðurstöðu einnar kolefnisaldursgreiningar sem að sögn Þorvalds sýndi aldursgreininguna 680 +-100 ár.

 

 

Sá galli var á gjöf Njarðar að Þorvaldur Friðriksson hafði fengið geislakolsaldur, þ.e.a.s. talningu sýnisins, sem var 680 ár (BP/ fyrir 1950) +/- 100 ár. Þegar það hefur verið umreiknað og leiðrétt með alþjóðlegum leiðréttingatöflum, (kalibreringum / Calibrations), sem kolefnisaldursgreiningarsérfræðingar hafa unnið vegna þess að magn geislakols í andrúmslofinu var mismunandi á hinum mismunandi tímum sögunnar, þá er aldursgreiningin á sýninu sem greint var á rannsóknarstofu í Þrándheimi við 1 staðalfrávik (68% líkur) 1225-1394 e. Kr.; Og við 2 staðalfrávik (95% líkur) 1057-1435 e. Kr. Þetta er því mjög breið aldursgreining, sjá hér, en sýnir líklega að viður sá sem mældur var fyrir Þorvald hafi verið kolaður á Dagverðarnesi á 13. eða 14. öld eða jafnvel síðar.

Því miður, engir Keltar, engin klaustur einsetumanna, ekkert Guiness eða 1200 ára whisky á Dagverðarnesi. Það voru hugarórar líkt og þegar sumir fréttamenn telja fólki trú um að ríki sem heitir Palestína hafi verið til, að Hamas séu góðgerðarsamtök og að Ísrael hafi hafið sex daga stríðið.

Myndirnar hér fyrir ofan birtust í DV 17. júlí 1985

Birkikol frá Dagverðarnesi við Breiðafjörð

Athugasemdir

[Sigurður Þór Guðjónsson, 1.2.2012 kl. 13:06]

Ekki hef ég hundsvit á þessu og mér er svo sem sama hve nær menn námu þetta volaða land, sem sannarlega er ekkert gósenland, en hvað segir Fornleifur um skoðanir Páls Thedórssonar eðlisfræðings á landnáminu? Túlkar hann einhverjar mælingar vitlaust en hann telur að landnámið hafi orðið 200 árum fyrr en menn telja almennt.

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 1.2.2012 kl. 15:33]

Satt er það, að fáeinar aldursgreiningar sýna niðurstöður sem er eldri en viðtekið landnám á síðari hluta 9. aldar. Niðurstöður þessar geta hins vegar oft einnig gefið niðurstöður þar sem hægt er að rökstyðja að jafnmikil líkindi séu fyrir því að sýnið sé frá 9. öld sem á 7. öld. Mælingarnar eru einfaldlega ekki nógu góðar eða eru gerðar á efnið sem er frá tíma þegar C-14 var mjög sveiflukennt í andrúmsloftinu. Ég lét gera aldursgreininggar á sömu beinunum á tveimur rannsóknarstofum með tveimur mismunandi C-14 greiningaraðferðum. Niðurstöðurnar sýndu í sumum tilvikum að sama beinið gæti verið 200 eldra en búast mátti við út frá hreinum fornleifafræðilegum rökum.

Ég hef lesið greinar Páls í Skírni og mig minnir að hann hafi einnig skrifað í Náttúrufræðinginn og Árbók hins íslenska Fornleifafélags. Páll hefur þó ekki tekist að sannfæra mig um annað en að halda beri áfram rannsóknum á aldursgreiningum sem sýna hærri aldur en menn bjuggust við í tengslum við mannvistarleifar. En það er ekki fornleifafræðinnar að sanna landnám fyrir hefðbundið landnám. Það er ekkert í fornleifunum sem styður það, en það getur hins vegar verið ýmislegt að kolefnisaldursgreiningunum.

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 1.2.2012 kl. 15:34]

Sigurður, Fornleifur veit ekkert um þetta, og lét mig því svara.

[Björn Jónsson (IP-tala skráð) 2.2.2012 kl. 12:10]

Sæll Fornleifur,

Eini "landnámsvandinn" sem ég kannast við er að sumir eru fanatískt fylgjandi hugmyndunum um "landnám fyrir landnám", aðrir, þ.á.m þú næstum jafnharðir á móti. Og þá upphefjast endalaus þrætubókarvandræði.

Sjálfum finnst mér tvennskonar sterk líkindi benda til þess að hingað hafi komið menn fyrir landnám, hvorutveggja frá Bretlandseyjum

1) Nýverið fundust 5.500 ára gamlar rústir á Orkneyjum, miklar byggingar, líklega hof, o.s.frv, sem bætist við aðrar minjar um mikla menningu á tiltölulega háu stigi á þeim eyjum, og Hjaltlandi.  Óhugsandi er að þær hefðu fengist þrifist ef eyjarskeggjar hefðu ekki ráðið yfir góðum skipakosti og haft siglingatæknina líka til þess að komast til meginlandsins, en þetta svæði, ásamt Íslandi er eitthvert mesta veðravíti á jörðinni, og til dæmis mun illvígari haf straumar þar en hér, sem þeir hafa þó náð að höndla.

Sú þjóð sem þarna bjó, líkt og í dag, hefur horft á stóra flokka farfugla fljúga yfir eyjarnar vor og haust í norðvesturátt, og varla getur hjá því farið að þeir hafi rennt í grun um að í þá áttina væri land, líklega stórt land að finna, og að með sinn skipakost og tækni, þá hafi þeir rennt hýru auga þangað.

Að sjálfsögðu, þá hafa enn ekki fundist neinar minjar um komu þeirra hingað, en mér var tjáð, (gagnstætt því sem ég hélt) í þeirri einu ferð sem ég hef farið út í Papey að eyjan væri fjarri því fullkönnuð og að enn hefði hún ekki verið skönnuð með nýtísku jarðsjá. En þú getur kannski frætt okkur betur um það Fornleifur

2) Rómversku peningarnir sem fundist hafa á Íslandi: Tölfræðin lýgur ekki!

Miðað við hve Rómverska ríkið var lengi við lýði, þá er það nánast tölfræðilegur ómöguleiki að allir þeir peningar, frá 6 mismunandi fundarstöðum á landinu, skuli allir vera frá einni og sömu öldinni (3 öld) einmitt þegar veldi Rómverja á Bretlandseyjum stóð með hvað mestum blóma, og að þeir gerðu sér far um að kanna löndin sem lágu fyrir norðan þann eyjaklasa eins og sagnamenn þeirra (Tacitus) greina skilmerkilega frá.

Kanna þyrfti suðurfirði  Austfjarða úr lofti (flugvél eða gervitungli eins og nú er gert skipulega við stór svæði Egyptalands og Sahara), Nesin í Hornafirði, Síðuna, Reynishverfið og jafnvel allt Suðurlandsundirlendið, til þess að sjá hvort eitthvað áhugavert sé að finna á þessum svæðum, og mun eldra en seinni tíma minjar.

[FORNLEIFUR, 2.2.2012 kl. 13:44]

Sæll vertu Björn, 

Björn, hér er engin að þræta, með eða á móti. Ég er einungis að líta á fræðilega haldbærar niðurstöður. Ég nota þær þegar ég er að leita að vissu. Allt annað eru tilgátur, hypótesur. Þú setur hér fram áhugaverðar hýpótesur, en ég veit að ekkert er (enn) til sem sannað getur það sem þú heldur/vilt halda.

Fornleifar hafa engar fundist á Íslandi sem benda til búsetu fyrir miðja 9. öld. Gjóskulög staðfesta heldur ekki búsetu fyrir norrænt landnám á Íslandi á 9. öld. Geislakolsaldursgreiningar gefa enga vissu, en gætu bent til fyrri búsetu - en aðrar heimildir staðfesta ekki þá búsetu og stundum stangast C-14 niðurstöður frá sama stað þannig á við hvora aðra, að ljóst má vera að eitthvað er að aldursgreiningunum. Mun ég skýra frá því innan skamms.

Davíð Bjarni Heiðarsson fornleifafræðingur skrifaði ágæta grein um rómversku peningana á Íslandi, sem hægt er að finna á netinu. Kynntu þér hana. Sjá hér og hér.

Mig minnir að tvær af myntunum hafi fundist í rústum hýbýla frá söguöld og síðar, og sú gerð af rómverskum myntum sem fundist hafa á Íslandi voru lengi gangmynt og finnast þessir peningar t.d. í rústum og mannvistarleifum frá 9. og 10. öld á Bretlandseyjum og á Norðurlöndunum.

Ég hef ekkert á móti því sem þú leggur til málanna. Rannsókna er alltaf þörf, en leiddu hugann að því af hverju aldrei hafi fundist fornleifar eldri en frá 9. öld á þeim svæðum þar sem rústir og manvistaleifar hafa blásið upp. Settust þeir, sem (kannski) komu fyrr til landsins okkar, að á þeim svæðum þar sem enginn uppblástur varð síðar? Þeir hafa þá verið býsna framsýnir.

Segðu mér svo, hvað er langt frá Skotlandi til Orkneyja og frá Skotlandi til Íslands?

[FORNLEIFUR, 2.2.2012 kl. 13:55]

Björn, ég veit ekki til þess að nokkur fornleifafræðingur hafi sérstaklega skoðað Papey með tilliti til búsetu fyrir "viðtekið" landnám, síðan Kristján Eldjárn skráði þar rústir og var greinagerð hans um það birt í Árbók hins Íslenzka Fornleifafélags (ég man ekki árið). Jarðsjár er ekki hentug í öllum tilfellum, og ræðst það mest af jarðveginum. Ef menn hafa áhuga á Reynishverfinu, sem ég skrifaði nýlega um, þá væri jarðsjá líklega áhugavert tæki í höndum fólks sem langar að finna rústir, sem ekki sjást á yfirborðinu.

[Björn Jónsson (IP-tala skráð) 2.2.2012 kl. 14:25]

Sæll aftur Fornleifur og takk fyrir skjót svör, sem þó ná ekki ýkja langt.

1) Ferðir frá Orkneyjum til Íslands: heildarleiðin frá þessum eyjum til Austfjarða er ekki nema um 800 km, með Færeyjar hentuglega staðsettar miðja vegu, auðvelt siglingar í SA-átt hjá góðum siglingamönnum eins og hinir fornu Orkn-og Hjalteyingar hafa verið

2) Jarðvegur á Papey er víða mjög þykkur  , t.d. á svæðinu kringum kirkjuna, og er hann ókannaður, en allir þeir uppgreftir sem hafa farið þar fram voru í efstu punktum eyjarinnar, þar sem jarðvegurinn er mun þynnri.

3) Enginn uppblástur hefur orðið á þeim svæðum sem ég nefndi, reyndar er hann mjög þykkur á þeim flestum, eins og í Reynishverfi, sum staðar allt að 10 metra þykkur. 

4) Tölfræðin:  Rómaveldi (Lýðveldið og Heimsveldið) stóð í rúmlega 1000 ár, þ.e.a.s 10 aldir,  og var myntslátta stunduð þar nánast allan tímann. Handahófslíkindin á því að einhver rómversk mynt komi frá vissri öld er þess vegna 1/10.

Fundarstaðir rómversku myntanna á Íslandi eru 6 (og langt á milli þeirra flestra, óhugsandi að hér hafi aðeins verið einn aðili á ferð með götótta pyngju sína), líkindin þess vegna 1/6.  Ef við margföldum síðan þessi tvö hlutföll saman, 1/10 x 1/6, þá eru líkindin aðeins 1/60 að þessar myntir séu óvart allar frá sömu öldinni, ekki ýkja hátt hlutfall finnst þér það?  Nei, líklegra að þetta sé fremur vegna þess að á þessari vissu öld, þá voru hér Rómverjar á ferð en hvorki fyrr né síðar.

[FORNLEIFUR, 2.2.2012 kl. 15:56]

Björn, ég sé að ég get ekki gert öllum til geðs, enda er ég ekki með Hard Rock Café. Ég skil ekki alveg þennan líkindareikning þinn - hefur þú unnið hjá Kaupþingi?

Jarðvegur í Reynishverfi er vissulega þykkur og sum öskulög á 2 metra dýpi eru nokkur þúsund ára gömul. Við verðum bara að vona að ekkert sé undir þeim, því þá voru kannski Grikkir á Íslandi. Þeir færu þó vart að gera kröfu til þrotabúsins okkar úr sínu auma ESB-hreysi.

Nei, Björn bóndi, við finnum engan týndan hlekk á Íslandi.

Ég hef litla trú á tilgátu þinni, sem mér sýnist innibera að Rómverjar hafi komið til Íslands, og hafi horfið á braut því ekki hafi þeir haft þar neinn andstæðing og ekki fundið neinar auðlindir frekar en aðrir (þótt þeir væru víst ólmir í fiskisósur). Svo fóru þeir í eintómum leiðindum að strá um sig peningum, að hætti 20. aldar Íslendinga. En þeir skófu gullið af peningunum (þessar myntir voru gullhúðaðar), áður en þeir fleygðu þeim um allt land. Hvað var annað að gera þegar maður gat ekkert keypt.

[Björn Jónsson (IP-tala skráð) 2.2.2012 kl. 16:36]

Sæll aftur Fornleifur, gaman að sjá þig fara undan í flæmingi.

Skemmtileg tilviljun að þú nefnir Grikki, því að einmitt ein helsta heimild um landkönnun Rómverja í Norðurhöfum var einmitt maður af grískum ættum, Pýþeas frá Massilíu, hann ferðaðist sjálfur um Bretlandseyjar, og norður fyrir þær, og lýsir m.a. annað hafís nokkuð skilmerkilega og að sól setjist ekki í Ultíma Thule að sumarlagi, hið fyrrnefnda er hann aðeins talinn hafa getað séð við Íslandsstrendur (en ekki Noregs, eins og "frændur" okkar þar hafa staðfastlega reynt að halda fram, þar sést ekki hafís að sumarlagi).

Kannski spígsporaði Pýþeas sig einhverntíma um á Arnarhóli eða á Bragðavöllum og missti þar pening úr pyngju sinni?

Auðvitað er fullyrðing þín um að "enginn týndur hlekkur" muni finnast á Íslandi" út í hött enda hefur þú ekki frekar en aðrir hugmynd um hvað muni koma upp úr jörðinni hér á landi á næstu árum og áratugum. Það gæti þess vegna orðið eitthvað sem engann hefur órað fyrir hingað til.

[FORNLEIFUR, 2.2.2012 kl. 19:13]

Ég bíð þér í mat ef einhver finnur sannfærandi úrgang eftir forna Grikki og Rómverja á Íslandi (ekki pizzusneið frá pabba Emilíönu Torrini) og þá skal ég fara með latnesk kvæði og vitna grimmt í heimspeki á grísku sem ég lærði einu sinni fyrir langalöngu í skóla. Eigum við að segja, að sannfærandi minjar séu hlandkoppur Pýþeasar frá Massalíu. Hann gæti vel hafa komið hingað norður, eða til Grænlands. Gestur sem ekki gerði langt stopp.

Hefur þú talað við einhverja kollega minna um óskir þínar um framkvæmdir  eða tilgátur þínar, eða hefur þú sjálfur lesið fræðin. Var ekki einhver Björn Jónsson sem lærði fornleifafræði?

[Björn Jónsson (IP-tala skráð) 2.2.2012 kl. 19:48]

Gott að þú ert orðinn málefnalegur aftur, til hamingju með það.

Leiðangur (-rar?) Rómverja hingað á Norðurslóðir hafa eflaust verið landkönnunarleiðangrar (afsakaðu fleirtöluna) á seinni hluta 3 aldar (4 af sex þeim 6 peningum sem fundist hafa eru frá valdaárum keisaranna Aurelíanusar-Próleusar-Tacitusar-og Díókletíanusar, sem alls ná yfir árin 270-305 e.Kr). Leiðangrarnir hafa undantekningalaust verið að sumri til, og ef þeim hefur öllum tekist að ná aftur til Bretlandseyja að hausti, þá eru nánast engar líkur til þess að við finnum frekari merki um þá en þessa peninga. Ef, afturámóti, aðeins einn þeirra hefur orðið hér innlyksa og neyðst til þess að hafa vetursetu, þá eru mjög góðar líkur til þess að þér geti orðið að ósk þinni um kopp Pýpþeasar eða álíka, því Rómverjar á þessum tíma ferðuðst með "stæl", allt til alls, nægar vistir, vín í stórum amfórum, leirtau og borðbúnaður, ljósbúnaður og þar fram eftir götunum. Og þá hefur orðið til vænn ruslahaugur eftir þá sem eins og þú veist, þá er þeir ást og yndi fornleifafræðinganna.

Nýlegt og gott dæmi um það sem getur komið upp úr jörðinni á Íslandi, án þess að nokkur maður eigi minnstu von á því:

Heil Basknesk Hvalvinnslustöð, á landi, með hellulögðu vinnslugólfi, lýsis- og spiktönkum og mörgu fleiru!! En þetta er nú einmitt að koma upp úr jörðinni þessi sumrin við Hveravík, á Selströnd, við Steingrímsfjörð í Strandasýslu.

Ef einhver hefði gerst svo djarfur, fyrir circa áratug eða svo, að spá þvílíkum fundi, þá hefði sá hinn sami eflaust verið úthrópaður draumóramaður og rugludallur af fornleifafræðielítunni á Íslandi. Og kannski af einum atvinnulausum úr stéttinni í Danmörku líka !?

S

[FORNLEIFUR, 3.2.2012 kl. 08:10]

Það er allt í lagi að lifa í draumaheimi, og ímynda sér að grískir og rómverksir menn hafi spígsporað um holt og hæðir á Ísland, en það geta fornleifafræðingar ekki leyft sér  fyrr en þeir finna eitthvað þess konar ævintýrum til stuðnings.

þú skrifar: "Heil Basknesk Hvalvinnslustöð, á landi, með hellulögðu vinnslugólfi, lýsis- og spiktönkum og mörgu fleiru!! En þetta er nú einmitt að koma upp úr jörðinni þessi sumrin við Hveravík, á Selströnd, við Steingrímsfjörð í Strandasýslu."

Nokkuð er um liðið síðan að byrjað var að rannska hvalvinnslustöðina á Strákatanga og ég held að þar séu menn að mestu búnir. Þeir sem rannsökuðu héldu því fram nokkuð fjálglega í upphafi að þetta væri vinnslustöð Baska. Sá atvinnulausi í Danmörku, hefur nú ekki séð neitt enn sem bendir til annars en að hvalstöðin á Strákatanga sé hollensk. Baskar sigldu reyndar með hollenskum hvalveiðiskipum á 17. öld, en það er annað mál. Gripirnir þarna á Ströndum eru hins vegar hollenskir, en hugsanlegt er að Baskar hafi hafið hvalskurð á þessum stað í byrjun 17. aldar, en fornleifarnar sanna það þó ekki. Bræðsluofninn t.d.  dæmigerður hollenskur ofn, og hafa slíkir fundist bæði í Hollandi og á Spitzbergen.

Ég hef skrifað um það áður (sjá hér og hér), en Ragnar Edvardsson, sem rannsakað hefur á Strákatanga, er reyndar mjög fróður um Rómverja, en ekki tel ég að hann hafi fundið nein merki eftir þá á Íslandi.

[FORNLEIFUR, 3.2.2012 kl. 08:11]

Slíkur ofn hefur líka fundist austur í Gautavík!

[Björn Jónsson (IP-tala skráð) 3.2.2012 kl. 12:03]

Góðan daginn Fornleifur,

Þrátt fyrir að þér hafi hlotnast löng og góð menntun á kostnað hins opinbera í afar áhugaverðu fagi,og ættir því öllu jöfnu að geta haldið uppi fróðlegri og vitsmunalegri umfjöllun um það efni t.d.hér á þessum vettvangi þá sé ég mig nú knúinn til þess að binda enda á þessar umræður við þig, þar sem þér virðist vera gersamlega fyrirmunað að skilja aukaatriði (hvort hvalstöðin á Selströnd var Basknesk eða Hollensk eða eitthvað enn annað) frá aðalatriðinu, sem í þessum umræðum snerust um það hvort fullkomlega óvæntir fornleifafundir geti átt sér stað, á Íslandi jafnt sem annarsstaðar, því það munu þeir áfram gera hvort sem þér, eða öðrum "ekkert landnám fyrir landnám"-sinnum líkar betur eða verr.

Margar þjóðir, vítt og breitt um heiminn (nú síðast Bandaríkjamenn), hafa neyðst til þess að endurskrifa sögu sína í ljósi slíkra funda.

Bið þig vel að lifa

[FORNLEIFUR, 3.2.2012 kl. 14:11]

Gott að þú ferð ekki í fýlu, Björn minn, og máttu líka vel lifa, en mig langar að upplýsa þig um tvennt til viðbótar sem líka er rangt hjá þér.

Mín langa menntun eru vissulega greidd af fólkinu í landinu, en ég greiði af þeim lánum sem fólkið veitti mér. Hjá mér eru engar afskriftir eins og hjá þjófunum sem settu landið á hausinn og fólkinu sem tók þátt í lottói bankanna.

Ég greiði einnig þjóðinni til baka með þessu fróðleiksbloggi, þar sem ég á m.a. erfitt um vik með að vinna með mína menntun á Íslandi. Ég var nefnilega settur í ævarandi atvinnubann á Þjóðminjasafni af fyrrverandi Þjóðminjaverði vegna skoðana. Þjóðminjasafnið hefur nú afnumið það bann og sótti ég nýlega um vinnu, fór í viðtal, en fékk því miður ekki stöðuna. Ísland hefur greinilega ekki ráð á því að veita því fólki sem menntað hefur verið "á kostnað almennings" stöður. En stöður eru þó engin trygging fyrir því að menn skrifi og miðli niðurstöðum sínum.

Fræðsla manna, sem "menntaðir hafa verið fyrir almenningsfé", verður hins vegar aldrei fræðsla um eitthvað sem menn vita ekkert um. Tilgátusmíð geta menn haft sér til skemmtunar, en þegar ég skrifa um forn fræði í gervi Fornleifs, eða á öðrum vettvangi, get ég aðeins fjallað um það sem til er og sannað þykir, en ekki það sem menn vilja að sé til og vona að komi einhvern tíman í ljós. Það eru ekki fræði. Ég er ekki spámaður, aðeins fornleifafræðingur.

[FORNLEIFUR, 8.2.2012 kl. 07:56]

Meðan ég man, Björn Jónsson, þá máttu leiðrétta þetta á heimsíðu þinni (líka enskuna), nema að þú viljir ljúga útlendinga fulla:

"We set off early on this daytour, and start by driving eastwards across the Hellisheiði plateau, past Hveragerði and, turning north off the main road at Ingólfsfjall, on to the splendid volcanic crater Kerið in the Grímsnes county. At the old bishopric Skálholt, which was the prime religious and spiritual centre of Iceland for centuries, we will visit the new cathedral, which is renowned for it 's architectural splendour and acoustic excellence.
After a short halt for refreshments at the small village of Flúðir, we will head up the Þjórsárdalur valley which was devastated in the year 1104 by a huge eruption in Iceland 's most famous volcano, the Hekla.
In that valley, we can start by admiring the beautiful Hjálparfosswaterfall,and then visit the excavated ruins of a viking age homestead at Stöng and thereafter visit "Þjóðveldisbærinn", a reconstructed version of it built on top of a hill near the Búrfell hydroelectric power-station."

[Björn Jónsson (IP-tala skráð) 9.2.2012 kl. 17:15]

Viltu ekki bara vera svo vænn að benda á hvað þú hefur út á að setja?

[FORNLEIFUR, 12.2.2012 kl. 06:32]

Þjórsárdalur fór ekki í eyði í Heklugosinu árið 1104, svo eitthvað sé nefnt. Rannsóknir mínar og nú annarra fornleifafræðinga, jarðfræðinga og fornvistfræðinga benda til að byggðin hafi farið í eyði á 13. öld.

Þú getur fundið upplýsingar um þetta hér á blogginu í dálkinum til vinstri, neðst eða með þvi að klikka á þennan hlekk (tekur dálítinn tíma)http://www.postdoc.blog.is/users/3d/postdoc/files/skyrsla_stong_2010_an_kostnadarlida_12602.pdf

[Björn Jónsson (IP-tala skráð) 14.2.2012 kl. 11:41]

Þú virðist gjarn á að rugla saman hugtökum:

Stöng er ekki sama og Þjórsárdalur, og öfugt. Þótt eitthvað eigi við um Stöng þá er ekki víst að það eigi við um dalinn allan, enda stendur Stöng mun hærra í landslaginu en dalbotninn, líklega einum 30 metrum eða meir. 

Þótt byggð hafi viðhaldist (eða hafist aftur eftir 1104?) á Stöng og þraukað framundir 1300, auk þess sem byggð á tveim öðrum bæjum (Ásólfsstaðir og Skriðufell)í SV-horni dalsins lifði einnig af fram á okkar daga , þá breytir það því ekki að langstærstur hluti dalsins grófst undir vikursköflum og varð óbyggilegur fram á þennan dag, og þangað til að einhver sýnir framá að þessi vikur sé ekki úr Heklugosinu 1104 heldur úr einhverju allt öðru gosi, þá mun ég halda mig við það ártal.