Hver var fyrsti íslenski fornleifafrćđingurinn ?

Eldjárn

Margir telja ađ dr. Kristján Eldjárn hafi veriđ fyrsti gjaldgengi fornleifafrćđingurinn á Íslandi. Ţví fer fjarri. Eldjárn var ekki fyrstur til ađ stunda frćđin og hafđi ađeins lágmarksmenntum í fornleifafrćđi frá Hafnarháskóla. Ekki ţekki ég vel námsárangur Kristjáns, en hann fór á kostum sem fyrirsćta á Hafnarárunum. Kristján var ekki eins limalangur og ţungbyggđur eins og margir danskir samstúdentar hans. Fornaldabúningar sátu ţví afar vel á Kristjáni. Eldjárn telst óefađ til okkar fremstu fornleifafrćđinga fyrir sitt ćvistarf og ţekkingu, m.a. doktorsrit sitt Kuml og Haugfé í heiđnum siđ á Íslandi. Síđari tíma fornleifafrćđingum tókst svo til ekkert ađ betrumbćta í endurútgáfu á ţví verki fyrir nokkrum árum (sjá hér). Nei, ađrir fornleifafrćđingar en Kristján verđa víst ekki forsetar úr ţessu.

Kveđja frá Kristjáni

Smá snobbgrobb. Kristján Eldjárn gaf mér mörg sérrit er hann bauđ mér í heimsókn til sín í byrjun 9. áratugar 20. aldar. Hann var afar ritfćr fornleifafrćđingur. Ţessa tileinkun ritađi hann á sérrit sem hann gaf mér. Ţap bar heitup "Skriftlige og arkćologiske vidnesbyrd om Islands ćldste bebyggelse", sem var heiti heiđursfyrirlesturs sem hann flutti viđ Háskólann í Óđinsvéum í maímánuđi áriđ 1974.

Ólafía Einardsdóttir
Ólafía Einarsdóttir

Margir hafa einnig veriđ á ţeirri skođun, ađ dr. Ólafía Einarsdóttir hafi veriđ fyrsti íslenski fornleifafrćđingurinn. Ţess vegna er eitt af tímaritum fornleifafrćđinga á Íslandi kallađ Ólafía. Ólafía lauk gjaldgengu prófi í greininni. Hún stundađi nám í Lundúnum og í Lundi. Ekki gróf Ólafía ţó mikiđ á Íslandi, og hvort ţađ var karlremba í Kristjáni Eldjárn eđa kvenremba í Ólafíu, ţá var Ólafíu ekki stćtt á Ţjóđminjasafni Íslands, ţar sem Kristján réđi ríkjum. Ólafía meistrađi í stađinn sagnfrćđina og tímatal í fornbókmenntum og er ekki síđri fornleifafrćđingur fyrir ţađ. Fornleifafrćđingar eru fćrir um margt. Ólafía er međ vissu fyrsta íslenska konan sem varđ fornleifafrćđingur. Ólafía heillađist af fornleifafrćđinni ţegar hún kom í heimsókn í Ţjórsárdalinn međ föđur sínum áriđ 1939 og minntist Matthías Ţórđarson ţjóđminjavörđur stúlku í stígvélum međ regnhatt sem horfđi á fornleifafrćđingana grafa. Ţetta sagđi Ólafía mér og konu minni  fyrir langalöngu, ţegar viđ heimsóttum hana í íbúđ sem hún hafđi á leigu á Stúdentagörđum í Reykjavík. Má einnig lesa um ţađ hér í ritgerđ í fornleifafrćđi viđ HÍ, ţar sem ţví er m.a. haldiđ fram ađ konur séu minnihlutahópur. Segiđ mér eitthvađ nýtt. Fyrir utan ţađ er mikiđ af villum í ritgerđinni, en ţćr eru gjarnan álíka algengar, sama hvort ţađ eru konur eđa karlar sem skrifa - humanum errrare est.

Nei, viđ ţurfum ađ fara öllu lengra aftur í tíman, en ţó ekki alla leiđ aftur til ţess tíma ađ menn grófu upp bein ađ Mosfelli og hjuggu í ţau ţar sem menn töldu víst ađ ţau vćru úr Agli Skallagrímssyni. Leit ađ beinum Egils Skallagrímssonar getur reyndar ekki talist fornleifafrćđi (eins og hér hefur veriđ lýst og hér) og ţeir sem leita ađ slíku eru ekki fornleifafrćđingar.

Sumir vilja veita Jónasi Hallgrímssyni heiđurinn, ţví hann gróf í rústir. En gröfturinn einn gerir menn ekki ađ fornleifafrćđingum. Ţá geta ţeir alveg eins stundađ kartöflurćkt. Jónas var kannski fyrsti áhugamađurinn um fornleifauppgröft á Íslandi. Hann fékk vafalaust ţursabit er hann velti steinum í hringi á Ţingnesi viđ Elliđavatn áriđ 1841 međ fjórum verkamönnum. Hćtti hann öllum greftri eftir ţađ. Gylltir hnappar áttu ţađ líka til ađ falla af jökkum í uppgreftri. Síđari tíma fornleifafrćđingar hafa grafiđ ţar sem Jónas var á ferđinni međ vöskum sveinum. Ţeir skildu ekki upp né niđur í neinu og töldu hann afleitan fornleifafrćđing. Kannski var Jón valdur ađ menningarslysi? Rannsóknum er enn ekki lokiđ á Ţingnesi viđ Elliđavatn, ţar sem hann gróf.

Jónas

Í dag ţurfa menn helst ađ vera međ prófgráđu og tilheyrandi titlatog til ađ geta kallađ sig fornleifafrćđing, en ekki er ţađ ţó verra ef mađur fćđist inn í ćtt ţar sem menn eiga vélgröfur og kunna almennilega uppmćlingu. Sumir fornleifafrćđingar á síđari tímum eru ţví miđur ekkert annađ en verktakar, grafarar, međ mjög takmarkađa ţekkingu á fortíđinni úr frekar takmörkuđu námi. Ţađ sýnir sig ţví miđur í allt mörgum glannalegum yfirlýsingum og á opinberun á vanţekkingu í sumarvertíđinni, ţar sem menn blađra alls kyns vitlausu í fjölmiđla. Sem dćmi má nefna Keltabyggđ í Dölunum, „verstöđ fyrir landnám"???, eskimóa í íslenskum klaustrum, fílamenn og ađrar sensasjónir. Fornleifafrćđin er orđin ađalsirkus sumarsins. Ef menn  grafa meira en ţeir skrifa, er glansinn fljótt farinn af fornleifafrćđigráđunni.

Ađ mati Fornleifs geta menn veriđ fornleifafrćđingar ţó ţeir grafi ekki. Ţađ er vitaskuld gott ađ tengja ţetta tvennt saman og í fágćtum tilvikum ţykir mér eđlilegt ađ kalla menn fornleifafrćđinga ţó ţeir hafi ekki numiđ frćđin eđa grafiđ upp rúst. Ađ mínu mati er einn fremsti núlifandi fornleifafrćđinga landsins Ţórđur Tómasson í Skógum. Honum hefur tekist ađ gera fortíđina vinsćlli en mörgum fornleifafrćđingnum međ meistarabréf upp á vasann.

Ţórđur Tómasson

Mynd af Ţórđi Tómassyni fornleifafrćđingi viđ orgeliđ

Í fćrslu Fornleifs á morgun verđur greint frá ţeim manni sem ađ mati Fornleifs var fyrsti íslenski fornleifafrćđingurinn, en ef einhverjir hafa hugmynd um hvađa mann ég tel réttast ađ kalla fyrsta íslenska fornleifafrćđinginn, geta ţeir komiđ međ tilgátur í athugasemdunum.


« Síđasta fćrsla | Nćsta fćrsla »

Bćta viđ athugasemd

Ekki er lengur hćgt ađ skrifa athugasemdir viđ fćrsluna, ţar sem tímamörk á athugasemdir eru liđin.

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikiđ á Javascript til ađ hefja innskráningu.

Hafđu samband