Fyrispurn til Fornleifs

Einn af ötulustu lesendum Fornleifs hefur sent áhugaverða fyrirspurn. Lesandinn, V, hefur fengið tölvupóst frá manni í Vesturheimi, sem er greinilega áhugamaður um indíána og telur þá hafa verið víðar á faraldsfæti en almennt er talið. Bandaríkjamaðurinn sendi V teikningu úr bók, en gefur því miður ekki upp titil bókarinnar. Myndin (sjá hér að ofan) á, að sögn, að sýna ristur á Hofi eða við Hofsá (river-creek of Hof) á Íslandi.

Í fljótu bragði verð ég að viðurkenna, að ég man ekki eftir þessum ristum, þótt mig rámi í að þær hafi hugsanlega verið birtar í Árbók Fornleifafélagsins eða Frásögum af Fornaldarleifum (gefnum út af Sveinbirni Rafnssyni).

Mér sýnist einnig, að þarna séu á ferðinni fangamörk eða búmörk frá 17. 18. og jafnvel 19. öld, sem í vissum tilvikum gætu líkst merkjum og táknum sem indíánar hafa höggvið eða rist í berg. Ef vel væri að gáð, fyndi maður líkast til svipuð tákn annars staðar í heiminum, því svipað hafast mennirnir að.

Ef menn vilja fræðast meira um búmörk (búmerki) og fangamörk, er best að lesa tvær merkar greinar um slík merki, eina eftir prófessor Sveinbjörn Rafnsson og hina eftir hinn mesta núlifandi fræðaþul þjóðarinnar, heiðursfornleifafræðinginn Þórð Tómasson, sem birtust í Árbók Fornleifafélagsins árin 1974 og 1975 (lesið greinarnar með því að klikka á árstölin).

Búmörk voru ekkert sér íslenskt fyrirbæri og þekkjast þau um gjörvalla Evrópu. Ekki veit ég til hvers keimlík tákn indíána hafa verið notuð, en ekki er útilokað að þau hafi gegnt sama hlutverki og á Íslandi og annars staðar í heiminum. Í Evrópu og m.a. á Íslandi notuðust menn á miðöldum og síðar við innsigli og signethringi, þar sem fangamörk og búmerki voru stundum greypt í stimpilflötinn, og búmerki voru einnig í skjaldamerkjum sumra aðalsætta og biskupa.

Athugasemdir

[Valdimar Samúelsson, 9.8.2012 kl. 09:25]

Vilhjálmur. Þakka svarið. Það hafa einhverjir landkönnuðir farið þarna um en þetta eru níu mörk og svipað mörg á Digton steininum í Rhode Island fylki og á Hvaleyri. Öll þessi fangamörk eru keimlík. Ég hef séð nokkur niður við ströndina á Rhode eyjunni og svo steinn með alíslensku nafni (skraumiligr) í Narraganset sundi. Sjá ef menn hafa áhuga. http://www.amazon.com/s/ref=nb_sb_noss?url=search-alias%3Ddigital-text&field-keywords=valdimar+samuelsson+&x=17&y=20  Við getum ekki neitað að það hafa verið samfeldar íslenskar byggðir á Norð austur strönd bandaríkja áður en fólk fór að flykkjast þangar.

[FORNLEIFUR, 9.8.2012 kl. 09:35]

Tryggvi Gíslason hefur svarað þessu með "Skraumiligr"

http://tryggvigislason.blog.is/blog/tryggvigislason/entry/1219514/?t=1327576256

[Valdimar Samúelsson, 9.8.2012 kl. 19:16]

Þakka ábendinguna en ég hef alveg misst að svarinu hjá Tryggva sem reyndar vissi ekki um orðið.  Þetta orð kemur fram í gamalri orðabók eftir Guðbrand Vigfússon 1874 og hefir svipaða merkingu og orðið skrautlegur. Spurningin er hvað er orð sem aðeins er til á Íslandi að gera á steini á austurströnd Ameríku með þrem alíslenskum rúnum. http://archive.org/details/icelandicenglish00cleauoft

[Valdimar Samúelsson, 9.8.2012 kl. 21:13]

Þetta voru góðar greinar og fróðlegar í Árbók Fornleifafélagsins árin 1974 og 1975 (lesið greinarnar með því að klikka á árstölin).