Heil Hitler og Hari Krishna

gestur_3bb.jpg 

Eiđur S. Kvaran og Wolf Helmuth Wolf-Rottkay tengjast sögu íslenskrar fornleifafrćđi óbeint. Áriđ 1936 námu ţeir ólöglega á brott mannabein úr miđaldakirkjugarđinum ađ Skeljastöđum í Ţjórsárdal (sem sést hér á myndinni fyrir ofan sem var tekin er miđaldabćrinn á Skeljastöđum var rannsakađur áriđ 1939). Beinin fóru ţeir međ af landi brott. Ţau átti ađ nota í rannsóknir á Greifswalder Institut für menschliche Erblehre und Eugenik, stofnun fyrir mannerfđafrćđi og mannkynbćtur viđ háskólann í Greifswald. Rasísk mannerfđafrćđi var grundvallargrein í nasismanum og spratt upp fjöldi háskóladeilda um allt Ţýskaland, sem starfađi eftir kynţáttastefnu nasistaflokksins.

Kvaran

Áriđ 1936 kom til sumardvalar á Íslandi Eiđur Sigurđsson Kvaran (1909-1939), sem stundađ hafđi nám í sagnfrćđi í Ţýskalandi og fengiđ ţar doktorsnafnbót í ţýskri kynbótamannfrćđi sem var reyndar ekki meira virđi en pappírinn sem örstutt ritgerđ hans var prentuđ á. Ritgerđin bar hiđ hjákátlega nafn: Sippengefühl und Sippenpflege im alten Island im Lichte erbbiologischer Betrachtungsweise (sem ef til vill má útleggja sem: Ćttartilfinning og frćndsemi á Íslandi ađ fornu í ljósi erfđafrćđilegar nálgunar).

ei_ur_kvaran_b.jpg

Eiđur S. Kvaran var heittrúađur nasisti og einnig dyggur liđsmađur í Ţjóđernishreyfingu Íslendinga. Ţađ er engum vafa undirorpiđ um eldmóđ Eiđs í nasismanum eđa um áhuga hans á nasískri erfđafrćđi, kynbótastefnu sem og kynţáttastefnu. Hann byrjađi ađ stunda rasistafrćđin eftir dvöl á heilsuhćli í Sviss haustiđ 1930, en ţessi kvistur af Kvaransćttinni gekk ekki heill til skógar á ţeim árum sem hann dýrkađi nasismann.

Nćstu skólaárin dvaldi hann í München  og sótti fyrirlestra hjá vafasömum frćđimönnum í mannfrćđi og kynbótastefnu, eins og ţjóđarmorđingjanum Theodor Mollison (sem var lćrifađir Auschwitzlćknisins Josefs Mengele) og Fritz A. Lenz

Í bréfi til háskólans í Greifswald dags. 11. janúar 1934 upplýsir Eiđur Kvaran um stjórnmálastarfsemi sína á Íslandi, m.a. um ađ hann hafi á fyrri hluta árs 1933 veriđ ritstjóri málgagns Ţjóđernishreyfingar Íslendinga, nasistaritsins Íslenskrar Endurreisnar. Hann upplýsti einnig ađ borgaralegir flokkar á Íslandi hefđu horft ţegjandi og hljóđalaust á uppkomu marxismans á Íslandi og ađ hann sjái ţví ţađ sem skyldu sína ađ berjast gegn honum. Hann upplýsir einnig háskólayfirvöld í Greifswald um, ađ hann sé međ verk í vinnslu um nauđsyn kynbótaráđstafana (rassenhygienischer Maßnahmen) á Íslandi. 

dd2d098c86.jpg
Nasistar í Hátíđarsal háskólans í Greifswald.

Međ Eiđi til landsins kom eins og fyrr segir annar nasisti, ungur ţýskukennari og norrćnufrćđinemi Wolf Helmuth Wolf-Rottkay frá Greifswald. Eiđur Kvaran hafđi kennt honum íslensku viđ háskólann í Greifswald. Ţeir héldu í Ţjórsárdalinn og rótuđu ţar upp beinum í kirkjugarđinum viđ Skeljastađi. Taliđ er ađ Eiđur og Wolf-Rottkay hafi tekiđ međ sér um 30-35 beinagrindur til Ţýskalands, en líklegast voru ţađ ađeins höfuđkúpur sem ţeir fluttu úr landi.

rottkay.jpg
Wolf Helmuth Wolf-Rottkay, gerđist međlimur í NSDAP áriđ 1933 og Algemeine SS áriđ 1938. Mynd sem birtist í Morgunblađinu.

 

Hvorki Eiđur né Wolf Helmuth höfđu nokkrar frćđilegar forsendur til ađ "rannsaka", eđa hvađ ţá heldur heimild til ađ rćna jarđneskum leifum fornra Íslendinga. Ţeir félagar fóru í Ţjórsárdal međ ţví markmiđi ađ fá sér ţar beinagrindur/höfuđkúpur til mannfrćđirannsókna. Ćtlun ţeirra var fara međ ţessi bein á nasíska mannfrćđistofnun, Greifswalder Institut für menschliche Erblehre, sem var undir stjórn prófessors Günther Just, sem veitti Eiđi doktorsgráđu sína. Just starfađi upphaflega fyrir og síđar í samvinnu viđ Rassenpolitisches Amt sem var hluti af NSDAP, ţýska nasistaflokknum. 

Söguna af ţessari beinatínslu Eiđs Kvarans, Wolf Hellmut Wolf-Rottkays og nokkurra íslenskra nasista sagđi Sigurđur Ţórarinsson jarđfrćđingur frá í útvarpserindi áriđ 1964. Síđar kom frásögnin út í ágćtri grein í Árbók Hins Íslenzka Fornleifafélags áriđ 1967 (sjá hér) sem bar heitiđ Beinagrindur og bókarspennsli.

Áđur en Sigurđur heitinn Ţórarinsson birti grein sína um rannsókn Eiđs og Rottkays, hafđi Kristján Eldjárn ţjóđminjavörđur samband viđ Rottkay, ţar sem hann var kennari í ţýsku og germönskum frćđum á Salamanca á Spáni. Rottkay skrifađi Eldjárn:

„Mér ţykir ákaflega leitt, ađ ég get varla orđiđ yđur ađ miklu liđi í beinagrindamáli ţessu, sem ţér nefniđ, en sem von er eftir ţví nćst ţrjátíu ár stríđs, tjóns og endurreisnar man ég heldur lítiđ um ferđ okkar Eiđs til Skeljastađa. Ég get ţví ekki einu sinni sagt međ fullri vissu, hvort ferđin hafi veriđ farin til Skeljastađa, eđa hvort beinagrindurnar eđa heldur mannabein ţessi hafi fundizt ţar eđa á einhverjum öđrum stađ í ţeirri ferđ, eđa hve mörg mundi hafa veriđ. Beinin munu síđan hafa veriđ flutt til Ţýzkalands, helzt til Greifswald, en ekki man ég hvort ţau voru á skipinu á ferđ okkar frá Íslandi ţetta ár eđa um örlög ţeirra í Greifswald. Vćri ţó hugsandi, ađ próf. Just, sem ţá var prófessor i mannfrćđi og erfđafrćđi í Greifswald, gćti sagt meira um ţetta efni. Hann er sagđur fyrir nokkrum árum kominn til Tübingen. Spennsliđ, sem ţér skrifiđ um í bréfinu, hlýtur ađ hafa veriđ međ eignum Eiđs Kvarans í Greifswald, ţegar hann dó. Ţćr voru geymdar af bćjarstjórninni eftir andlát hans, en eins og ţér vitiđ skall stríđiđ á fáum vikum eftir dauđa hans. Virđist mér efasamt, hvort hlutirnir hafi nokkru sinni komizt til Íslands, ţar sem landshorniđ ţetta var hertekiđ af Rússum 1945". Kristján Eldjárn bćtti svo viđ eftirfarandi athugasemd sem ritstjóri Árbókarinnar: "Eftir ţetta svar virđist vonlitiđ ađ fá fyllri svör frá Ţýzkalandi um Skeljastađaferđina 1935. Ritstj."

gestur_8b.jpg
Kirkjugarđurinn í Ţjórsárdal sumariđ 1939.
 
img_0023bb.jpg
Beinagrind í kirkjugarđinum ađ Skeljastöđum.

 

Wolf-Rottkay

Ferill Wolf Helmuth Wolf-Rottkay var afar einkennilegur. Hann var argur nasisti líkt og Eiđur Kvaran. Eiđur Kvaran sá ţó aldrei "bestu ár" helstefnu ţeirrar sem hann fylgdi, ţví hann lést úr berklum í Greifswald áriđ 1939. 

ei_urverstarb.jpg

 Margar tilkynningar um dauđa Eiđs voru birtar í dagblöđum í Greifswald.

wolfminnisteids.jpg

Wolf Hellmuth Wolf-Rottkay fćddist í Berlín, sonur leutnants í ţýska hernum. Hann ólst ađ hluta til upp í Oberstgau í Allgäu í SV-Ţýskalandi. Ţar sem hann fékk einkakennslu eftir barnaskóla, en tók síđar gagnfrćđapróf í bćnum Kempten. Fjöskyldan flutti síđan til Garmisch-Partenkirchen, ţar sem hann hann fékk einnig einkakennslu. Vegna ţrálát lungnakrankleika var pilturinn sendur til Davos í Sviss, ţar sem hann tók stúdentspróf. 1930-1931 stundađi hann nám í enskum málvísindum viđ háskólann í Rostock og München. 1931-32 stundađi hann nám og lauk prófi í ensku viđ túlkadeild verslunarháskólans í Mannheim. Hann vildi samkvćmt upplýsingum sem hann gaf háskólanum í Greifswald halda áfram námi í ensku en einnig í norrćnum málvísindum sem og "Rassen- und Vererbungslehre", en vegna fjárskorts settist hann ekki á skólabekk eftir prófiđ í Mannheim, en hélt til Svíţjóđar, ţar sem hann var gestur sćnsk vinar síns. 

1. janúar 1933 gekk Wolf-Rottkay í Ţýska nasistaflokkinn, NSDAP, og varđ félagi númer 433014. Ţá vćnkađi hagur hans í háskólakerfinu. Eftir sumardvöl í Svíţjóđ og Danmörku 1933, stundađi hann nám viđ Háskólann í Frankfurt í enskum og norrćnum málvísindum. Á vorönn 1934 sat hann fjórar annir í sömu greinum og ţar ađ auki Vererberungswissenschaft viđ háskólann í Greifswald. Hann framfleytti sér m.a. viđ málakennslu og ţýđingar. M.a. ţýddi hann úr sćnsku yfir á ţýsku. Árin 1935, 1936 og 1937 dvaldi hann samanlagt 10. mánuđi á Íslandi, ţar sem hann stundađi m.a heimildasöfnun og eins og fyrr greinir beinasöfnun, eđa öllu heldur beinaţjófnađ, í Ţjórsárdal.

Í byrjun júlí 1938 kvćntist hann vísindateiknaranum Ursulu Wilczek, sem mest vann viđ ađ teikna landakort og mála nái í Greifswald, og vann hún lengstum fyrir sér fyrir teikningar sínar af líkum sem birtst hafa í mörgum líffćrafrćđibókum lćknanema um allan heim. Í september 1939 var hann formlega útnefndur sendikennari í ţýsku viđ Háskóla Íslands af Reichsminiser der Auswartiges (utanríkisráđherra, sem ţá var Joachim Ribbentrop), og rektor háskóla Íslands, Níels P. Dungal. Wolf-Rottkay kenndi ţýsku tvo tíma í viku, en hélt einnig marga opinbera fyrirlestra um ţýska tungu, um sögu Ţýskalands, hin mörgu héruđ landsins en fyrst og fremst hiđ "nýja Ţýskaland", oft međ skyggnumyndasýningum (skuggamyndum eins og fjölmiđlar kölluđu ţađ ţá).

Morgunblađiđ lýsir einum slíkum fyrirlestri međ mikilli hrifningu, og urđu margir frá ađ hverfa, ţví ađsókn ađ fyrirlestrinum var mikil.  Hann hélt einnig ţýskunámskeiđ í félaginu Germaníu, sem á ţeim árum var ekkert annađ en nasistasamunda. Ljóst má vera ađ Rottkay starfađ fyrri áróđursöfl í Ţýskalandi. Ţann 4. apríl 1939 hélt hann "háskólafyrirlestur međ ljósmyndum um hina nýju bílvegi í Ţýskalandi („Reichsautobahnen")" Hann hélt af landi brott međ konu sinnu Ursulu Wolf-Rottkay, sem komiđ hafđi til landsins áriđ 1938 í lok apríl međ Dettifossi.

Á stríđárunum vann W.H. Wolf-Rottkayh um tíma fyrir áróđursstofnun í Ţýskalandi, Deutsche Informationsstelle, undir utanríkisráđuneytinu Ţýska og gaf út andgyđinglega bók um menntakerfiđ á Bretlandseyjum [Wolf-Rottkay, Wolf Helmuth: Der Aufstieg der Reichen. — Berlin: Dt. Informationsstelle 1940]. Áriđ 1938 hafđi hann gerst međlimur í SS. Ţađ hefur ugglaust létt fyrirgreiđslu um ađ hann fékk styrk til kennslunnar frá ţýska utanríkiráđuneytinu.

"Prússi" í Salamanca

Eftir stríđ kenndi W.H. Wolf-Rottkay um hríđ viđ háskólann í München. Síđar gerđist hann ţýskulektor viđ háskólann í Salamanca á Spáni. Ţar ţótti nemendum hans hann dularfullur og lýstu "prússnesku göngulagi hans" en hann var samt talinn ţokkaleg persóna ţrátt fyrir ađ vera ekki kaţólikki. Í Salamanca vann hann m.a. undir verndarhendi stórfasistans Antonios Tovar Llorente, latínuláka sem hafi veriđ útvarpsstjóri fasistastjórnarinnar á 4. áratugnum og ađstođaráróđursráđherra undir Franco í síđari heimsstyrjöld. Međan Tovar Llorente gegndi ţeirri stöđu hafđi hann náin samskipti viđ Paul-Otto Schmidt foringja fjölmiđladeildar ţýska Utanríkisráđuneytisins sem var einn helsti túlkur Hitlers. Í ráđherrastöđu sinni hafđi Tovar Llorente Tovar Llorente, sem hafđi fengiđ heiđursdoktorsnafnbót gefins frá Franco fyrir lítiđ, fengiđ ađ hitta Hitler áriđ 1940. Ţessi rektor og smánarblettur háskólans í Salamanca (sem ţó er fariđ ađ dýrka á Spáni á ný) gaf út eitt vinsćlusta áróđursrit fasista í síđara stríđi á Spáni. El Imperio de Espana, ţar sem hann hann lýsti ţví yfir ađ framtíđin tilheyrđi sterkum ţjóđum og ađ Spánverjar vćru ţjóđ sem ćtti ţeirri gćfu ađ fagna ađ vera valin til ađ stjórna í náinni framtíđ ţar sem "all fiction of freedom for the tiny national states are going to dissapear."

Áriđ 1955 greindi Prófessor Halldór Halldórsson frá ráđstefnu um germönsk frćđi í Feneyjum á Ítalíu sem hann sótti:  Í viđtalsgrein í Ţjóđviljanum sagđi hann frá Wolf-Rottkay, sem einnig var staddur á ráđstefnunni međ konu sinni Ursulu:

"En einn daginn vék sér ađ mér mađur og ávarpađi mig á lýtalausri íslenzku. Ţessi mađur er prófessor Wolf-Rottkay í Salamanca á Spáni, en hann var ţýzkur sendikennari hér viđ háskólann um skeiđ fyrir stríđ. Ţá dvaldist kona hans hér einnig stuttan tíma, en síđan er hún svo mikill Íslendingur ađ hún hefur heimţrá til Íslands."

Wolf Helmuth Wolf-Rottkay gaf út ýmis rit og greinar um málfrćđi og málsifjafrćđi og međal annars út bókina Altnordisch-isländisches Lesebuch.

 

Til Bandaríkjanna og undir annan hakakross

 

220pxhinduswastika_svg.png

 

Áriđ 1966 leggja hjónin Wolf H. Wolf-Rottkay, kona hans Ursula og tvö börn land undir fót og setjast ađ í Los Angeles í Kaliforníu. Hann virđist ekki hafa haft neina fasta stöđu í nýja landinu en var skráđur sem lektor (associate professor) viđ University of Southern California 1969-70.

Skömmu síđar var hann greinilega aftur kominn á fullt flug í kukli og hindurvitnum. Hann var í byrjun 8. áratugarins orđinn fyglismađur Hari Krishna hreyfingarinnar og á nćstu árum er hann í miklum bréfaskrifum viđ ađalgúrú ţess safnađar Srila Prabhupada, öđru nafni A. C. Bhaktivedanta Swami Prabhupada (1896-1977).

800px-prabhupada_on_a_morning_walk_with_baron_von_durkheim_in_frankfurt.jpg

Gamlir nasistar heilluđust greinilega mjög af Hari Krishna, eđa kannski Hari Krishna liđar ađ nasistum. Hér sést Karlfried barón von Dürckheim (1896-1988) međ gúrú Srila Prabhupada (sem er gamli mađurinn međ gula pokann) áriđ 1974. Dürckheim var ađstođarmađur Ribbentrops og komst til áhrifa í ţýska nasistaflokkunum og í embćttiskerfinu, en ţegar í ljós kom ađ hann var afkomandi bankaćttanna Oppenheim og Rotschild og "blendingur af annarri gráđu" eins og nasistar kölluđu slíka menn, var hann sendur til Japan sem embćttismađur, ţar sem hann heillađist af búddisma. 

Nasistinn Wolf H. Wolf-Rottkay virđist hafa taliđ Hari Khrisna-söfnuđinum trú um ađ hann vćri mikill vísindamađur sem flúiđ hafđi frá Ţýskalandi nasismans. Hann kemur oft fyrir í ritum ţeirra, ţar sem hann er sagđur hafa veriđ spurull, aldrađur frćđimađur, sem hafđi áhuga á hreyfingunni. Ađ lokum fengu heilaţvegnir fylgismenn í Hari Krishna hreyfingunni ţó nóg af Dr. Wolf-Rottkay:

"In the following weeks, we had several heated discussions, and when Dr. Wolf saw that I was not prepared to change Prabhupada´s words just because a description didn´t fit his conception, he began to question Prabhupada´s position. Having fled Nazi Germany, he felt that our vision of Prabhupada´s authority was dangerously similar to the inflated image of Hitler in the 1930s. Finally he stopped coming. But he sent me a letter explaining his stand on the way our books should be presented. He mailed a copy to Prabhupada, who replied to him as follows." (Sjá hér).

Kona hans, Ursula,  gerđi sér einnig far um ađ gefa fólki í BNA ranga mynd af uppruna sínum og bakgrunni. Hún var undir ţađ síđasta farin ađ gefa sig út fyrir ađ vera gyđingur og tók ţátt í listasýningum aldrađra gyđinga í Kaliforníu. Myndir hennar, sem ekki voru af líkum, hafa veriđ til sýnis á Platt & Borstein listasafninu viđ The American Jewish University i Los Angeles. Hjónin virđast hafa lifađ fátćklega í lítilli íbúđ og lifađ á anatómískum teikningum hennar.

Samstarfsmađur Rottkays viđ University of Southern Californa, Robert Kaplan, lýsti honum m.a. ţannig í tölvupósti ţ. 27.5.2014:

"In the late 1960, the Department of German (the core administrative unit  at USC for work in linguistics) was relatively small; its chair at the time, Professor Harold Von Hofe, was a friend and colleague. He introduced me to Wolf-Rottkay at some point in those years, and in preparation for the introduction, he had explained to me that Wolf-Rottkay was a Nazi and had been an officer in the SS in the 1930s. Harold was sensitive to the reality that I have a Jewish name (although I am in actuality an atheist), and he was carefully intent on maintaining peace in his department. For the duration of W-R´s employment at USC, I was aware of his presence and, from time to time, was aware of faculty gossip about him as I was of other more recent staff additions. One of my mentors in those early years had been John Waterman, who had been chair of the German Department before Harold. Indeed, I was in fairly regular communication with the small number of faculty who taught linguistics. (Many of those colleagues have since retired, some have died.) I´m not certain about the number of years that W-R taught at USC...
 
... W-R was not well-liked by the students. He was at USC during a period of student unrest. The Vietnam War (1956 to 1975) was a decade of great social unrest, and a decade of strong anti-communist feeling. In the US (and indeed in the Western world generally) a large anti-Vietnam War movement developed -- this movement was both part of the larger counterculture of the 1960s and also fed into it. W-R´s somewhat militant posture was not welcome among students. In addition, he taught in an academic area (historical and comparative Germanic) that could hardly have been seen as sympathetic in that time frame. World War II had ended formally in 1945 — only 15 years earlier; many of the fathers of the 1960s student generation were veterans of that war. Anti-German feeling still lingered in popular opinion. (My own experience covers both World War II and the Korean war, of which I am a veteran.) Thus, W-R became symbolic of what, by definition, was despised by the student population of his time. W-R never publicly spoke of or in any way revealed his affiliation with the Nazi ideology, but his background made it impossible to hide completely his militaristic stance. Gradually, over his time at USC, his new affiliation with the Hari Krishna movement [The International Society for Krishna Consciousness] became known. As I understand it, the movement, founded in 1966, was an attempt to "bring back Vedic culture so that people may be happy" [a quotation from a contemporary brochure]. Those of us who were at all familiar with W-R were somewhat surprised that he was interested in such a concept which seemed at variance with W-R´s background; we tended to see his involvement as an attempt to obscure what he really believed. But, except for finding it odd, no one had any reservations about his activities.
 
While W-R was unpopular with the students, he was not considered "friendly" by his colleagues. As I recall, he lived at some distance from the University campus and spent a great deal of time commuting to and from his classes. He was perceived as essentially a "loner," an isolated individual who neither sought not needed collegiate relationships. As far as most of us knew, he had no social life, but he was so rarely among us that we admitted we had no reason to know anything about his private life. Unlike the other members of the German-speaking faculty who often gathered after classes and in evenings for opportunities to speak German (in a dominantly English-speaking population), W-R was rarely (if ever) included.
In general, I think W-R made a very small ripple in life at the University,... "

 

Wolf Helmuth Wolf-Rottkay andađist í Los Angeles áriđ 1991, kona hans lést áriđ 1977.

Enn er beina Ţjórsdćla leitađ

Eftir grein Sigđurđar Ţórarinssonar um beinakrukk Kvarans og Wolf-Rottkays, gleymdu menn ţessum beinum. Mér var hins vegar í tengslum viđ kandídatsritgerđ mína í Árósum (1986), og síđar í tengslum viđ doktorsnám mitt, mikiđ hugsađ til beinanna sem Kvaran og Wolf-Rottkay stálu áriđ 1936. Ekki var ég eins vondaufur og Kristján Eldjárn.

Fyrst ţegar ég hafđi samband viđ mektarmenn í DDR áriđ 1985, upplýsti prófessor Frau Dr. Zengel viđ Staatliche Museen zu Berlin Hauptstadt der DDR mér í bréfi dags. 3.10.1985:

Herr Dr. Rottkay dürfte als Informationquelle kaum in Frage Kommen, da er nach Ihrer Aussage nach dem Kriege nicht mehr in der DDR war und daher keine kompetenten Aussagen treffen kann. ... Unsere Sammlung war zwar bis 1958 zur sichere Aufbewahrung in der Sowjetunionen, soweit sie von dem kämfenden Truppe an ihren Auslagerungsorten gerettet wereden konnte, wude aber in ihren gut gepflegtem Zustand und nachdem die größten Kriegszertörungen auf unserer Museumsinsel beseitigt waren, mit genauer Auflistung wieder an die Statlichen Museen zu Berlin / DDR übergeben.

staatliche_museen.jpg

Nú voru beinin frá Skeljastöđum aldrei í Berlín, en mér hafđi veriđ tjáđ í Greifswald, ađ ţau gćtu veriđ ţar.  Eftir ađ Berlínarmúrinn hrundi hef ég einnig í ţrígang haft samband viđ nýja menn viđ háskólann í Greifswald, og nú er komiđ ljós, samkvćmt prófessor Thomas Koppe, yfirmanni safnsins sem nú heyrir und Institut für Anatomie und Zellbiologie, ađ seđlasafniđ yfir beinasafniđ í Greifswald týndist í

800px-greifswald_friedrich-loeffler-stra_e_23c.jpg
Beinasafniđ er í dag í sömu byggingu og á 4. áratug 20. aldar, ţegar nasistar og pseudóvísindamenn réđu lögum og lofum. Nú er öldin önnur.

stríđinu. Hauskúpusafniđ viđ Institut für Anatomie und Zellbiologie, sem nasistar bćttu mikiđ viđ af beinum fólks sem t.d. var tekiđ af lífi í nafni kynbótaráđstafana Ţriđja ríkisins, er vart hćgt ađ nota til nokkurs, ţar sem lítiđ er vitađ um uppruna stćrsta hluta safnkostsins. Erfitt virđist fyrir starfsmennina ađ greina á milli jarđfundinna höfuđkúpa og ţeirra sem safnast hafa á annan hátt.

Ég hef beđiđ forsvarsmenn safnsins viđ háskólann í Greifswald ađ hafa augun opin fyrir einstaklingum međ torus mandibularis og palatinus, sem voru einkenni sem algeng voru í Ţjórsdćlum (sjá hér og hér). Ég hef sömuleiđis áform um ađ fara til Greifswald međ dönskum líkamsmannfrćđingi, Hans Christian Petersen, sem manna best ţekkir bein Ţjórsdćlinga og hefur mćlt ţau gaumgćfilega. Viđ ćtlum ađ reyna ađ leita ađ beinunum. Innan um ţúsundir hauskúpur safnsins liggja kúpur Ţjórsdćla hinna fornu. Spurningin er bara hvar?

_jorsardalur_tori_1234595.jpg
Kjálkar međ Torus Mandibularis fundnir á ţremur mismunandi stöđum í Ţjórsárdal. Sjá hér.

 

Höfundur: Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson 2014

Ţakkir

Ţakkir fyrir ađstođ fá:

Dr. Dirk Alvermann, Leiter des Universitätsarchivs, Greifswald.

Robert Kaplan prófessor og fyrrum Director of the English Communications Program for Foreign Students viđ University/later the American Language Institute of Southern California (USC).

 

Heimildir

Prentađar heimildir og skýrslur:

 

Eberle, Henrik  (2015). "Ein wertvolles Instrument": Die Universität Greifswald im Nationalsozialismus. Böhlau Verlag, Köln (bls. 388) sem vitnar í Fornleif (sjá hér). [Ţetta er viđbót sett inn 15.12. 2016].

Petersen, Hans Christian (1993). Redegřrelse for projektet ISLĆNDINGENES OPRINDELSE pĺ grundlag af undersřgerlser foretaget pĺ Islands Nationalmuseum sommeren 1993. Bordeaux [Skýrsla].

Vilhjálmsson, Vilhjálmur Örn (1986). Ţjórsárdalur-bygdens řdelćggelse. 263 sider + bilag.  [Kandidatsspeciale Aarhus Universitet; ikke trykt/udgivet].

Vilhjálmsson, Vilhjálmur Örn (1990), Archaeological Retrospect on Physical Anthropology in Iceland. In: Elisabeth Iregren & Rune Liljekvist (eds.) Populations of the Nordic countries Human population biology from the present to the Mesolithic. [Proceedings of the Second Seminar of Nordic Physical Anthropology, Lund 1990]. Report Series from the Archaeological Institute, University of Lund No. 46 (1990), 198-214. Sjá hér.

Vilhjálmsson, Vilhjálmur Örn (2013) Einn á kjammann. Grein á blogginu Fornleifi

Ţórarinsson, Sigurđur (1968). Beinagrindur og bókarspennsli. Árbók Hins íslenzka Fornleifafélags 1966, 50-58. (Sjá hér).

Heimildir í skjalasöfnum: 

UAG: Akten des Universitätsarchivs Greifswald (Skjalasafn Háskólans í Greifswald):

1) (UAG, PA 1775) Personal-Akten der Wolf Helmuth Wolf-Rottkay.

2) (UAG, Altes Rektorat, R 845) Dánartilkynningar og umfjöllun um Eiđ S. Kvaran í dagblöđum í Greifswald. [ACTA der Ernst-Moritz-Arndt-Universität Greifswald betreffend Ableben von hierigen Universitäts-Angehörigen (Professoren, Dozenten u. Beamte), Angefangen Nov. 1936. Abgeschlossen: 28. Juli 1941].

3) (UAG Kurator K 633) Registratur des Universitäts-Kuratoriums Greifswald; Besondere Akten betreffend Verb. Isländische Institut; Abteilung C, Nummer 685.

Persónulegar upplýsingar:

Robert B. Kaplan, sem var prófessor í málvísindum viđ University of Southern California, sem var vann á sömu deild og Wolf Helmuth Wolf-Rottkay í lok 7. áratugar 20. aldar].

P.s.

Áriđ 1988 mátti í DV og Morgunblađinu lesa mjög háttstemmdar deilur um Eiđ S. Kvaran í kjölfariđ á ađ Páll Vilhjálmsson blađamađur ritađi ritdóm um bók Illuga og Hrafns Jökulssona Íslenskir Nasistar. Sjá hér, hér og hér (neđst). Einn ćttingi Eiđs taldi ađ ćru Eiđs S. Kvarans vegiđ. Ekki ćtla ég ađ setjast í dómarasćti um ţađ, en lesendur mínir geta sjálfir dćmt út frá ţeim heimildum sem sumar hafa veriđ lagđar hér fram í fyrsta sinn. Ég tel hins vegar, ađ mađur sem lćrđi sömu gervivísindi og Josef Mengele og viđ sama háskóla og sá ţjóđarmorđingi, hafi veriđ, og verđi, vafasamur pappír.

Ég ritađi ekki alls fyrir löngu um glađa konu sem lét ljósmynda sig međ beinum í kirkjugarđinum ađ Skeljastöđum áriđ 1939 (sjá hér). Fyrir ţađ uppskar ég ţví miđur hótanir og skítast frá einhverri konu "úti í bć"sem reyndist skyld einum nasistanna íslensku sem fóru međ Kvaran og Wolf-Rottkay ađ rćna mannabeinum og fornleifum í Ţjórsárdal sumariđ 1936. Af máli konunnar mátti halda ađ ćttingjar íslenskra nasista hefđu mátt ţola verri hörmungar en t.d. gyđingar. Nasismi ćttingjanna og beinaţjófnađur er ţví enn vandamál sem sumir Íslendingar takast á viđ út um borg og bý. Vona ég ţví ađ međ ţessari grein séu öll spil lögđ á borđiđ, svo menn vefjist ekki lengur í vafa um hvers eđlis "rannsóknir" Eiđs Kvarans og Wolfs Helmuths Wolf-Rottkays voru.

Beinin heilla 3bb

Ť Síđasta fćrsla | Nćsta fćrsla ť

Athugasemdir

1 Smámynd: Sigurđur Ţór Guđjónsson

Var Níels Dungal nasisti?

Sigurđur Ţór Guđjónsson, 18.5.2014 kl. 00:07

2 Smámynd: FORNLEIFUR

Dungal var ekki flokksbundinn, og ég fjarlćgi ţví titilinn svo ég lendi ekki í sama vanda og Páll Vilhjálmsson. Í skjölum danska utanríkisráđuneytisins í Kaupmannahöfn kemur fram, ađ Dungal var bođinn til Ţýskalands af nasistum og ţáđi bođin. Hann kom t.d. viđ á hátíđarhöldum í Heidelberg í júní áriđ 1936. Međan Kanada og Bretland ákváđu ađ sniđganga 550 ára afmćli háskólans í Heidelberg prangađi Dungal ţangađ og lét heillast. Afmćliđ var ekkert annađ en nasistasýning.

Dungal sendi, sem rektor HÍ, Úlfar Ţórđarson og Bjarna Jónsson, sem báđir voru flokksbundnir Ţjóđernissinnar til Ţýskalands, ţar sem Úlfar ţáđi laun úr sjóđum SS. Dungal setti sig einnig upp á móti ţví ađ erlendir lćknar, og sér í lagi flóttamenn af gyđingaćttum fengu ađ starfa á Íslandi.

FORNLEIFUR, 18.5.2014 kl. 07:31

3 Smámynd: Ragnhildur Kolka

Hér kemur ţú víđa viđ og ert ţefvís ađ vanda. Athyglisvert ađ sjá ađ PalliVill er enn samur viđ sig. Hann hefur ekkert gefiđ eftir, sbr. nýfallinn dóm.

Ég mun fylgjast vel međ ţessu ferđalagi ţínu inn á sprengjusvćđi íslensks vamleysis. 

Ragnhildur Kolka, 18.5.2014 kl. 09:45

4 Smámynd: FORNLEIFUR

Ţakka fyrir innlitiđ Ragnhildur. Enginn nasisti er óhultur á ţessari síđu.

Sigurđur. Mig langar ađ bćta örlitlu viđ. Ég fór ađ skođa skjalasafn mitt, og man ţá ađ í skjölum sendiráđs Dana í Berlín var lítil skrá yfir Prófessor Dungal. Dungal heimsótti líka Berlín áriđ 1938 og hélt fyrirlestur um hiđ "Nýja Ísland" međ skyggnum.  Í möppu danska sendiráđsins í Berlín: 81.A.40-81.A.99.111. Afhentri 1951 (F 285), lćg 99; DUNGAL: Kemur fram ađ Dungal talađi máli stúdents í HÍ og nasitagerpis, Fritz Walterscheids, sem sló ţýska rćđismanninn og fuglafrćđinginn Günther Timmermann utan undir.  Walterscheid var vísađ úr landi en íslenskir nasitar og ađrir voru ćfir. Dungal fullvissar í bréfi dags. 10. Febrúar 1938 til danska sendiherrans í Berlín, Herluf Zahle, sem oft á tíđum var handgengnari Ţjóđverjum en Danska kónginum:

"Vi har stadig noget Vrövl med vor tyske Konsul, som alle gerne vil vćre fri for og forhaabentlig ogsaa snart bliver, men den Sag skal jeg ikke yderligere betynge Dem med. ..."

Dungal og ađrir félagar í Germaníu höfđu áđur leitađ ađstođar Zahles í Berlín og utanríkisráđuneytisins í Kaupmannahöfn til ađ koma í veg fyrir brottvikningu ţýska nasistastúdentsins. Ţessi skrif voru međal annar til ţess ađ Timmermann var kallađur heim og varđ ađ ţola erfiđ ár í herţjónustu ţar á eftir, en til Íslands kom kom SS-mađurinn Gerlach. Jú, eigum viđ ekki bara ađ segja ađ Dungal hafi veriđ nasisti. Hann kom ţví til leiđar međ skrifum til hćstu stađa, ađ Ísland fékk ekta nasisa í ţýska sendiráđiđ.

Sjá einnig hér 

FORNLEIFUR, 18.5.2014 kl. 11:23

5 Smámynd: Sigurđur Ţór Guđjónsson

Bjarni Jónsson var heimilislćknir fjölskyldu minnar ţegar ég var barn og unglingur. Mér er hann minnsstćđastur fyrir hvađ hann var hryssingslegur og ósensitívur viđ börn. Og hrokafullur! En ţađ var einhver mikil gloría kringum hann í ţjóđfélaginu sem ég held ađ sé enn.

Sigurđur Ţór Guđjónsson, 18.5.2014 kl. 12:21

6 Smámynd: FORNLEIFUR

Ég á blendnar minningar um Bjarna sem manninn sem ákvađ ađ ég vćri ekki međ krabbamein.

Hálslćknir einn í Reykjavík, Viktor ađ nafni, sendi mig í skyndi upp á Landakot, ţví Viktor hélt ađ ég vćri međ krabbamein í hálsi . Ţá var ég 9 eđa 10 ára. Bjarni skođađi mig fljótt. Engar myndir voru teknar ađ ţví er mig minnir. Dómurinn var "bólga" og ég fékk sýklalyf. Eftir viku var tvíbreiđur háls minn orđinn eđlilegur. Hvernig Bjarni gat sjúkdómsgreint svo svo fljótt er mér enn ráđgáta, en foreldrar mínir voru ađ minnsta kosti ánćgđir og buđu mér ađ borđa á Hótel Loftleiđum. Ég gat ekki borđađ neitt en man mjög vel eftir ţví ađ liđsmenn Trúbrots og Shady Owens, sem mér ţótti ţokkafull, voru ţarna í borgaraáti ţegar ég kom ţarna međ hálsinn. Ţau hafa örugglega kennt í brjósti um the freaky boy međ tvíbreiđa hálsinn sem glápti á ţau, og hafa vćntanlega ekkert skiliđ í hve glađir foreldrar hans voru.

Nasistinn gaf mér lífsdóm eftir ađ ég hafđi veriđ sendur međ "krabbamein" upp á spítala.

FORNLEIFUR, 18.5.2014 kl. 12:41

7 Smámynd: Sigurđur Ţór Guđjónsson

Ţú getur ţá ekki legiđ honum ţađ á hálsi ađ hafa veriđ nasi!

Sigurđur Ţór Guđjónsson, 18.5.2014 kl. 13:08

8 Smámynd: FORNLEIFUR

Nei, ţađ verđur ţá ađeins í nösunum á mér.

FORNLEIFUR, 18.5.2014 kl. 13:09

Bćta viđ athugasemd

Ekki er lengur hćgt ađ skrifa athugasemdir viđ fćrsluna, ţar sem tímamörk á athugasemdir eru liđin.

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikiđ á Javascript til ađ hefja innskráningu.

Hafđu samband