Kom ek við hjá skransala

Fréttaritari Fornleifs í Danmörku og Úkraínu kom nýlega við á skransölu í Kaupmannahöfn og fann gersemar sem eigandinn hafði akkúrat ekkert vit á. Tvo vasa frá miðbiki 18. aldar ættaða frá Delft í Hollandi.

Fréttaritari Fornleifs veit auðvitað allt og ekkert, líkt og flestir fréttaritarar íslenskir - en hefur reyndar verið meðhöfundur í mýflugumynd af miklu verki um hvíta en ekki blámálaða hollenska fajansa frá 17. öld í sýningarriti fyrir sýningu í hinu heimsþekkta listasafni Gemeente Museum í Haag í Hollandi (sjá hér).

Nú vasarnir, sem ég fékk fyrir slikk, reyndust vera frá verkstæði í Delft, sem kallað var ´t Hart, eða Hjörturinn, sem var rekið í yfir 100 ár á sama stað í Delft. Sá sem rak verkstæðið þar er vasar mínir voru framleiddir, hét Hendrik van Middeldijk, og hann merkti vöru sína með skammstöfun á nafni sínu.

Nú vildi svo vel til að fornleifafræðingurinn sem ég ritaði grein með í fyrrnefnt sýningarriti, sá um fornleifarannsókn á verkstæðinu ´t Hart í Delft í upphafi ferils síns. Hún kannaðist ekki við þessa vasa, sem stundum er kallaðir engiferkrukkur og eru í japönskum stíl. Ekki fundust þeir heldur í ruslaholum leirkerjaverkstæðisins Het Heart.

Myndmálið er hins vegar kínverskt og stæling á kínversku postulíni. Vasarnir og hafa upphaflega haft lok og verið hluti af setti með vösum um og stórum krukkum sem vel efnaðir Hollendingar settu gjarnan á miklar hillur yfir arni sínum - og miklu frekar en málverk eftir Rembrandt eða Frans frá Hálsi (Frans Hals). Þarf að finna góða mynd af slíkri uppsetningu. 

... Nú vantar mig bara heljarins arinn. Leitt að mamma mín  skyldi banna pabba að kaupa sér gamalt hús á 3 hæðum og 25 langt, í niðurníðslu Jordaan-hverfinu í Amsterdam, sem honum bauðst einu sinni og ég fór til að skoða með honum. Þar sem hann vildi hafa "sumaríbúð"- Kostnaðurinn við viðarmiklar endurbætur voru ef til vill of miklar og raunsæi móður minnar sálugu byggðist á reynslu eyðslugrannrar bústýru sem ólst upp í Verkó og fékk að vita að ekkert væri hægt. Útlöngun karls föður míns sýndi ef til vill best, hve vel honum leið á Íslandi.

Sumt fólk kemst aldrei úr anda borgarinnar sem þeir fæðast í. Ég hefði kunnað vel við mig í mjóu húsi í Amsterdam reykjandi litla kjaftrifuvinda (tuitknaks) og á endalausu portvínsfylleríi í ellinni.

Ég verð greinilega að kaupa mér lottómiða á morgun því ég geng á krukkum eins og móður Tótu tindilfættu forðum, sem ekki las Morgunblaðið - en þá var bloggið auðvitað ekki komið. Af og til reyki ég kjaftrifuvindla, en ég spara portóið, því ég er aðeins með eitt nýra, og hef ekkert verið að auglýsa það á öllum fjölmiðlum þó krabbinn hafi tekið það anno 2017. Læknarnir töldu sig hafa fundið "golfkúlu" inni í nýranu, sem síðan reyndist vera æxli á stærð við hænuegg - og út fór það og allt nýrað með eftir rúmlega 5 tíma aðgerð. 

Athugasemdir

[Kristján Sveinsson (IP-tala skráð) 26.2.2024 kl. 19:15]

Gersemar. En hvað varðveittu Hollendingar 17. aldarinnar í svona orkanfínum postulínskirnum? Reyktóbak, snús eða jónur kannski?

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 1.3.2024 kl. 17:46]

Corn Flakes kannski? Eða dúkata.

[FORNLEIFUR, 2.3.2024 kl. 07:35]

Forfaðir minn einn í Amsturdammi, sem bjó mjög nærri Rembrandt, átti væntanlega ekki svona vasa, því sá var uppi áður en þeir voru gerðir, en hann lét múra silfurmynt á gólfið í búðinni sinni, í stað flísa. En mönnum þótti engifer góð. Þannig er það enn. Menn notuðu þessa fajansvasa undir sultaðan "gember", telja sumir, og krukkan er ekki úr postulíni.