Tannpína á laugardegi

Í bráðskemmtilegu bréfi Benedikts Gröndals til Þorsteins Jónssonar læknis í Vestmannaeyjum árið 1895, sem birtist í Óðni árið 1919 má lesa ofanstæða klausu um Nikolin nokkurn sem stundaði "tannlækningar" á Íslandi á tímabilinu 1887-1895.

Nikolin var ekki maður sem Gröndal syrgði, en ekki höfðu allir eins slæman bifur á þessum manni og Gröndal. Var þessi tannsi aldrei öðruvísi nefndur á nafn en Nikolin, sem líkast til hefur verið eftirnafn hans. Auglýsti hann "þjónustu" sína í tímaritum og þar kemur fram að hann hafi stundað tannatog úr fátæklingum á þriðjudögum, fimmtudögum og laugadögum milli kl. 10 og 12.

Ekki er þetta Gröndal í stólnum hjá Nikolin, en svona gæti Nikolin hafa borið sig að er hann dró tennur úr Íslendingum, þegar hann var ekki á fylleríi með Gröndal.

 

Ég býst við því að verðlagi hafi annað hvort verið stillt í hóf fyrir fátæklingana (sem í dag væri ólíkleg góðverk á meðal tannlækna), eða að Nikolin hafi veitt ómögum og fátækralimum verri þjónustu en þeim efnameiri. Oft var það þó svo, að fátækir voru með betri tennur en þeir sem endalaust sugu brjóstsykur, kandís og sykurmola. En það þótti fínt að láta draga úr sér tennurnar á tímabili, eða öllu heldur að fá nýjar mublur á góminn. Sumir fátæklingar gera eins og kunnugt er allt til að fylgja tískustraumum.

Svo mikill þjóðþurftarmaður taldist þessi Nikolin vera hjá þjóð kvalinni af tannverkjum, að hann var settur á fjárlög. Í 17. tölublaði Norðurljóssins árið 1891, þar sem greint er frá fjárlögum þess og næsta árs er undir Aðrar Styrkveitingar taldir upp þeir fræðimenn og sérfræðingar sem ekki gátu flokkast með aðalverkefnum sem fjármögnuð voru af hinu opinbera: Adjunkt Þorvaldi Thoroddsen veittar 1000 kr. hvort árið til jarðfræðisrannsókna í Skaptafellssýslu m. m. Hannesi Þorsteinssyni cand. theol. 600 kr. hvort árið til að koma skipulagi á landsskjalasaftnið o. s. frv. Nikolin tannlækni 500 kr. hvort árið til að halda áfram tannlækningum her á landi. Birni Ólafssyni augnlækni á Akranesi sömuleiðis 500 kr. hvort árið til að halda hér áfram augnalækningum. Halldóri Briem 300 kr. fyrra árið til að gefa út kennslubók i þykkvamálsfræði (sem á fræðimáli kallast stereometri).

Líklega finnast svör við því hverra mann Nikolin var, eða hvaðan hann kom, í ritgerð Lýðs Björnssonar um tannlækningar fyrr á öldum sem birtist fyrir löngu í Tannlæknatali. Enginn getur álasað mig fyrir að hafa ekki keypt æviskrár tannlækna, miðað við hvað ég hef bætt efnahag margra tannlækna. Ég vil helst ekki af þessari stétt vita. En samt þætti mér vænt um ef einhver gæti upplýst mig frekar um Nikolin þennan og hvaðan hann kom til að lina tannpínu Íslendinga.

Athugasemdir

[Jón Steinar Ragnarsson, 1.3.2014 kl. 14:36]

Á ekki að standa 1887-1895.

[FORNLEIFUR, 1.3.2014 kl. 14:54]

Jú vissulega, en tölvur eru enn ekki nógu fullkomnar, það getur hent að maður skrifi rangt.

[Jón Steinar Ragnarsson, 1.3.2014 kl. 15:26]

Gerði fastlega ráð fyrir að þetta væri innsláttarvilla en þótti rétt að benda a hana í svona góðri grein.

Ég finn ekkert um þennan mann en Nicolin nokkur starfar sem tannlæknir í Massachusetts.

Ég hef einhvernvegin efasemdir um að þetta hafi verið rett nafn a manninum og minnir það einna helst á sirkúsnafn. Kannski var þetta loddari, eins og talsvert algengt var í þa daga sem nú.

[FORNLEIFUR, 1.3.2014 kl. 15:47]

Ef Nikolin hefur verið loddari, þá er hann víst ekki sá síðasti sem komst á fjárlög. 

Menn hafa þó komist upp með þetta, að vera nafnlausir eða með eitthvað nafnskrípi. Um tíma var til bandarískur fornleifafræðingur á Íslandi, kona nokkur sem sem kallaði sig Scia eða Skía. Hún var einnig í barnapössun hjá borgarminjaverði fyrrverandi sem nú er yfirmaður í fornleifadeild Sigmundar Davíðs.  Enginn nema skattayfirvöld komust nokkru sinni að hennar rétta nafni, en sagan segir að hún hafi verið á flótta undan mörgum mönnum í BNA. Kannski var Nikolin á flótta undan mörgum "slysum" á tannlæknaferli sínum?