Heljarskinn - asískt útlit eða stökkbreyting ?

Stundum verður manni um og ó er maður sér útlendinga (og jafnvel Íslendinga) hamast í fornbókmenntum okkar líkt og væru þær heilagur sannleikur og einhvers konar sagnfræðirit á tag-selv-smurbrauðsborði norrænna fræða.

Þetta á vitaskuld ekki við um flesta útlenska sérfræðinga sem eru hið besta fólk sem kann þó margt listina að skjalla Íslendinga. En inn á milli leynist einn og einn grillumakari. Einmitt þeim tekst oft nokkuð vel upp í að koma að stað trú á hindurvitnum, þó svo eigi að heita að við séum komin svo langt fram á veginn, brott frá bókstafstrú 19. aldar og þjóðernisrembingi sjálfstæðisbaráttunnar. Ekki batnar ástandið þegar einstaka Íslendingur fer síðan að trúa rugli fólks sem vart getur talið læst á forna texta, íslenska eða norræna, eða búa sjálfir til ævintýri og sögur til næsta bæjar (urban myths).

Á safni einu í Noregi, nánar tiltekið að Avaldsnesi (sem fengið hefur nafn sitt frá Augvaldi sagnakonungi) á eyjunni Körmt (sem Norðmenn kalla Karmøy) nærri bænum Haugsundi í Noregi, er greint frá íslenska landnámsmanninum Geirmundi Heljarskinni .

Við gestum, sem þangað koma, blasir við myndin hér að ofan. Hún á að sýna Geirmund og tvíburabróður hans Hámund á unga aldri. Sömuleiðis sýnir hún rauðhærðan mann, Hjörr Hálfsson, konungsættar frá Rogalandi, sem samkvæmt öðru bullukollurugli, Islendingabok.is , er forfaðir minn. Hins vegar er í Íslendingabók upplýst að kona Hjörs Hálfssonar sé óþekkt. Þar hefur forsvarsmönnum ættfræðigrunnsins brugðist bogalistin. Formóðir mín er nefnilega greinilega nefnd til sögunnar í fornum ritum og hét hún Ljúfvina. Furða ég mig mjög á því, af hverju hana má ekki nefna í gagnagrunni Islendingabok.is, en grunar mig vitaskuld að fordómar og fáfræði séu líklegasta skýringin eins og fyrri daginn.

Rauðhærði forfaðir minn (skv ofanstæðri hugmyndateikningu), hann Hjörr, var víst það sem í dag er kallað "Pussy Grabber". Hann herjaði á saklausar konur konur Bjarmalands, sem liggur norðaustur af Skandínavíu. Þar tók hann einfaldlega verðandi konu sína, hana Ljúfvinu, herfangi, áður en hann gerðist landnámsmaður á Íslandi.

Ljúfvina var líklega eins og fólk var flest á Bjarmalandi - af samójeðsku bergi brotin og líklega mongólóíð í útliti. Gaman væri að fá skýringu á því af hverju hún er strikuð út í opinberri ættartölu minni. Ekkert hef ég á móti því að vera komin af prinsessunni Ljúfvinu frá Bjarmalandi.

Heldur ruddaleg "bónorðsför" forföður míns til Bjarmalands bar ávöxt og eignuðust þau Ljúfvina og Hjörr tvíburasynina Geirmund og Hámund sem fengu báðir viðurnefnið Heljarskinn vegna eins konar útlitsgalla sem þeir fæddust með.

Á fyrrnefndu safni á Augvaldsnesi er því haldið fram (með tilvísun í Ísleskan fræðimann) að Heljarskinn þýði svört/dökk húð, og er það sagt skýra útlit og nafn tvíburabræðranna og sér í lagi "asískt" útlit þeirra! Þetta kom m.a. fram á Stöð 2 í vetur sem leið og selja menn á Stöðinni það ekki dýrara en þeir keyptu og hafa að hluta til úr skáldsögu eftir íslenska doktorinn, Bergsvein Birgisson, sem búsettur er í Björgvin í Noregi. Hann tók sig til fyrir fáeinum árum og skrifaði skáldsögu, eins konar Geirmundar sögu Heljarskinns. En fyrir utan þann nútímaskáldskap, sem ekkert kemur málum við, og er að öllu leyti fantasía dr. Bergsveins sjálfs, er Geirmundur aðeins nefndur að einhverju ráði í Landnámabók og Geirmundar þætti Heljarskinns. Við lestur frumheimildanna um þennan forföður minn kemur eftirfarandi í ljós:

Fæddir Geirmundr ok Hámundr heljarskinn.

Geirmundr heljarskinn var sonr Hjörs konungs Hálfssonar, er Hálfsrekkar eru við kenndir, Hjörleifssonar konungs. Annarr sonr Hjörs konungs var Hámundr, er enn var kallaðr heljarskinn. Þeir váru tvíburar.
   En þessi er frásögn til þess, at þeir váru heljarskinn kallaðir, at þat var í þann tíma, er Hjörr konungr skyldi sækja konungastefnu, at dróttning var eigi heil, ok varð hon léttari, meðan konungr var ór landi, ok fæddi hon tvá sveina. Þeir váru báðir ákafliga miklir vöxtum ok báðir furðuliga ljótir ásýnis, en þó réð því stærstu um ófríðleika þeira á at sjá, at engi maðr þóttist sét hafa dökkra skinn en á þessum sveinum var. Dróttning felldi lítinn hug til sveinanna, ok sýndist henni þeir óástúðligir. Loðhöttr hét þræll sá, er þar var fyrir stjórn annarra þræla. Þessi þræll var kvángaðr, ok ól kona hans son jafnframt því sem dróttning varð léttari. Ok þessi sveinn var svá undarliga fagr, er þrælskonan átti, at dróttning þóttist ekki lýti sjá á sveininum, ok sýndist henni nú þessi sveinn ástúðligri en sínir sveinar. Síðan ræðir dróttning til kaups um sveinana við ambáttina. En ambáttinni sýndist svá sem dróttningu, at henni þótti sinn sonr tíguligri, en þorði þó eigi at synja at kaupa við dróttningu um sveinana. Ok tekr dróttning við ambáttarsyni ok lætr nafn gefa ok kallar sveininn Leif, ok segir dróttning þenna svein sinn son. En ambáttin tekr við þeim dróttningarsonum, ok fæðast þeir upp í hálmi sem önnur þrælabörn, þar til þeir váru þrévetrir. En Leifr leikr á lófum ok hefir virðing, sem ván var, at konungsbarn mundi hafa.
   En svá sem aldr færist á sveinana alla jafnt saman, þá guggnar Leifr, en þeir Hámundr ok Geirmundr gangast við því meir sem þeir eru ellri, ok bregzt því meir hverr til síns ætternis.

Hér má glögglega sjá og skilja að

• Þeir bræður voru stærri en gengur og gerist með kornabörn
• Þeir voru sömuleiðis einstaklega dökkir eða á anna hátt ófrýnilegir, svo mjög að móðir þeirra vildi helst ekkert af þeim vita, þó svo að að hún eins og menn ætla í dag hafi einnig verið dekkri á hörund en Norðmenn enda komin af konungum á Bjarmalandi.,

Ef nokkur trúanlegur kjarni er í þessari frásögn, sem má lesa til enda hér, þá má furðu sæta að kona af asísku bergi brotin hafi fætt börn sem voru meiri af vöxtum en gerðist á meðal norskra kvenna, og sér í lagi þar sem þeir voru tvíburar, sem oft eru heldur rýrari í vexti en einburar.

Ef Ljúfvina hefur sjálf verið dekkri á brún og brá, líkt og listamaðurinn hefur túlkað hana á myndinni í safninu á Augvaldsnesi, þá má furðu sæta að börnin hafi orðið dekkri en hún sjálf, ef gengið er út frá því að faðirinn hafi verið rauðhærður ribbaldi með ljósa húð sem skaðbrenndist þegar hann beraði handleggina.

Að mínu viti hefur það litla sem við vitum um Geirmund forföður minn og fjölskyldu hans verið skrumskælt í myllu fræðimanna sem eru illa læsir eða illa haldnir að pólitískri rétthugsun nútímans.

Eins og sjá má hér í þætti Stöðvar 2 er mýtan farin að snúast víða.

Þess vegna leyfi ég mér í vinsemd að benda fólki á að til er önnur skýring á heljarskinni tvíburanna Geirmundar og Hámundar.

 

Heljarskinn = cutis laxa

Ef þeir sem tóku sér það bessaleyfi að skrifa um hinn hörundsdökka og "asíska" Geirmund Heljarskinn, hefðu beitt rökhugsun hefðu þeir líklega leitað að öðrum skýringum á sögunni. Til er heilkenni (sem oftast nær eru stökkbreyting) í ýmsum birtingarmyndum sem bera samheitið Cutis laxa (laus húð). Oftast erfa menn þessa kvilla vegna stökkbreytinga á X-kynlitningum.

Börn með Cutis laxa

Helstu einkenni þeirra sem erfa þennan sjúkdóm, á því stigi að það aftrar þeim ekki á annan hátt en útlitsins vegna, er mikil umframhúð. Fólk með sjúkdóminn er oftar dekkra á hörund en skyldmenni þeirra sem ekki hafa heilkennin. Í verri tilfellum geta menn átt við kvilla í liðum og limum að stríða, sem jafnvel getur hindrað gang og hreyfigetu. Sjúkdómurinn getur einnig leitt til alvarlegra afbrigðileika í líffærum. Einnig er til sjúkdómur sem ber heitið Cutis verticis gyrata og sem lýsir sér í miklum húðfellingum á höfuðleðri manna.

Hér, hér , hér og hér geta menn sem áhuga hafa á cutis laxa, sem er samheiti heilkenna sem oftast erfast, lesið meira um heilkennin.

Geirmundur Heljarskinn og Hámundur bróðir hans voru drengir sem voru miklir af vöxtum, dekkri en foreldrarnir og höfðu mikla húð og hold umfram það sem eðlilegt gat talist. Útlit þeirra ögraði fegurðarmati foreldra þeirra. Kannski hefur Geirmundur forfaðir minn og margra annarra Íslendinga í æsku verið eins útlítandi og Michelin-maðurinn?

En eru Íslendingar tilbúnir að taka því að forfaðir þeirra með viðurnefnið Heljarskinn hafi verið með stökkbreytingu (mutation) sem veldur cutis laxa, utan þess að vera asískir?

Líklegast er auðveldara að lesa óþarflega í kringum það sem í raun og veru stendur um hann í fornum ritum og álykta, að hann hafi verið dökkur á húð og hár og því eins konar Asíumaður eins og móðir hans - ekki ósvipaður börnum taílenskra kvenna á Íslandi og í Noregi.

En hafði Ljúfvina einhverja ástæðu til að leggja fæð á drengina sína fyrir að líkjast sér og hafa sama litarhaft og hún? Varla. "Ljótleikinn" sem olli fráhvarfi hennar frá börnum sínum var líklega annars eðlis.

Það sem gerst hefur í nýrri sögu um Geirmund Heljarskinn og á veggmálverki á safni í Noregi eru selektívur skilningur og hlutlægar skýringar sem eru því miður vandamál víðar í fræðunum en á Íslandi. Það er svo enn verra, þegar menn fara að trúa ruglinu og jafnvel ruglinu í sjálfum sér (sjá hér).

V.Ö.V.

Skylt efni: Finnar á Íslandi

Athugasemdir

[FORNLEIFUR, 16.11.2016 kl. 09:55]

Dæmi um ALGERT RUGL sem lesa má á vefsíðu safnsins á Augvaldsnesi

http://avaldsnes.info/en/informasjon/hjor/

Ruglið byggir m.a á verkum Bergsveins Birgissonar en ævintýrakonan sem segir söguna hefur bætt ríflega við, svo halda mætti að hún væri mytoman.

[Halldór Egill Guðnason, 24.11.2016 kl. 00:46]

Athyglisverð grein og framsetning. Aldrei hefur aumur tuðari heyrt á hvern hátt Heljarskinnsnafnið er tilkomið, af neinu viti. Þar til önnur og betur rökstuudd tilgáta kemur fram, held ég að sú er hér er fram sett, stimplist sem sú rétta, í minn auma haus. Þakka stórgóða og jafnframt gagnrýna og vel rökstudda sýn á það sem að öllu jöfnu er dælt yfir okkur, á köflum eins og við séum öll af einhverskonar "masterrace" komin. Að allt sem forfeður okkar gerðu, hafi verið einstakar hetjudáðir og þeir allir algerlega fullkomnir. Takk fyrir mig.

 Góðar stundir, með kveðju að sunnan.