Sĺ er det Oktober 43 igen - og hvad har man lćrt?
1.10.2023 | 11:26
Hvert ĺr mindes man i Danmark de dage da jřder i Danmark flygtede/reddede sig selv/og i nogle tilfćlde blev reddet til Sverige - hvis de ikke blev deporteret til Theresienstadt for at deltage i et spil for galleriet som tyskerne skabte bl.a. med hjćlp fra individer og Rřde Kors i Danmark.
Ĺrligt, pĺ denne tid af ĺret, ser man reaktion fra folk pĺ de sociale medier, som brćnder for den palćstinensiske sag og sammenligner overlevende jřder, som ikke blev myrdet i Shoah (holocaust) med nazister. Jřdernes stat kalder de "Nazistat" og ideologien bag oprettelse af en ny jřdisk stat bliver kaldt "apartheid". Sĺdan et sygt og forkvaklet historiesyn burde man ikke tage sig af, men man bliver naturligvis tvunget til det, for břrn og břrnebřrn af danske nazister er stadig i gang i deres kamp mod jřderne. Det fćnomen gĺr desvćrre i arv.
Ogsĺ i ĺr, i dagene op til fejringen af at "det hele gik lidt bedre i lille Danmark end alle andre steder", sammenligner danskere med politisk skćvsyn nazismen med zionisme og alt andet de kan gřre for at svine nutidens jřder til. Der er ingen tilfćldighed bag at den slags forekommer i Danmark; Det er mere en tradition. Enkelte jřder er endda begyndt at takke Himmler for deres redning (lyt til Bent Blüdnikow i et interview, klick her med Adam Holm i programmet Kampen om Historien ca. 39 minutter ind i programmet, hvor Bent Blüdnikow, Donald Trumps střrste fan i Danmark, ytrer sin respekt for Himmlers redning af de danske jřder) - Det undrer, og vil ogsĺ undre langt ud over Danmarks vandede grćnser!
Jeg fortćller gerne, nĺr en meget speciel type danskere mener Oktober´43 kan sammenlignes med terrorkampe for Palćstina, historien om to smĺtbegavede islćndinge (som dengang stadig var borgere i Kongeriget Danmark).
De to Islćndinge var strandet i Danmark under krigen, hvor den ene studerede til telegrafist og den anden drev den af som hyggepianist pĺ en restaurant nord for Křbenhavn. Et netvćrk med deltagelse af en tysk spionleder i Abwehr og bl.a. den notoriske danske politimand Max Pelving, der var en blandt mange jřdehadere i Politiet, erhvervede en snes islćndinge i Křbenhavn til at tage pĺ spionmissioner til Island. Men fřrst skulle de uddannes.
To af dem de fik fat i blev sendt til trćning pĺ en spionskole som SS drev i forstaden Lehnitz, nordřst for Berlin, ikke langt fra Sachsenhausen.
Sammen men islćndingene pĺ skolen i Lehnitz, var der mćnd fra forskellige lande sĺsom Sovjetunionen (herunder det Ukrainske omrĺde), Kroatien, Italien, Irland, England og Norge. Skolen i Lehnitz var ikke den eneste af slagsen. Andre islćndinge blev sendt til en Abwehr officer i Křbenhavn som organiserede kurser pĺ sin gĺrd ved den tysk-polske grćnse.
Efter et fuldendt kursus blev de to unge islandske mćnd sendt med en bĺd fra Norge til Island. De britiske og amerikanske styrker i Island opsnappede kommunikationer til og fra den norske motorbĺd og anholdt Islands svar pĺ Dum-Dumber ved ankomsten. De blev sendt til Danmark og afhřrt dér. Fotografierne řverst blev taget umiddelbart efter at de blev anholdt. Skřnt ser det ikke ud.
Disse to herrer fra Island var heldigvis ret samarbejdsvillige og fortalte briterne alt de ville vide.
Den ene af dem gav ogsĺ ekstra information om deres to palćstinensiske skolekammerater i SS-skolen i Lehnitz, Kotoup og Ramma(r)dan, sendt dertil af Stormuftien over Jerusalem som var pĺ talefod med bĺde Hitler og Himmler, for han drřmte om de samme ting som dem.
Til forsvar for mine to smĺtbegavede landsmćnd, mĺ oplyses, at de trods alt ikke havde sĺ megen respekt for de to palćstinenser og deres sag. En af de to palćstinensere, Koutop, hvis fulde navn var Fawzi al-Qutb, pralede med at han i 1930erne i Jerusalem havde myrded mange civile jřder og britiske soldater ved en rćkke terroraktioner, nok under den břlge af drabsvold som man kalder Den arabiske Opstand 1936-39.
Fawzi al-Qutb, var studerende pĺ et SS-terror og spionakademi uden for Berlin sammen med islćndinge og bl.a. danskere.
Palćstinenserne skulle pĺ andre missioner end islćndingene pĺ billedet řverst i denne beretning. Palestinensernes mission var at myrde jřder. Missioner som visse enfoldige danskere, den dag i dag, finder det magtpĺliggende at sammenligne med dansk modstandskamp under 2. Verdenskrig. Islćndingen som fortale briterne om den palćstinensiske terrorist al-Qutb havde tilsyneladende ikke kommet forbi Sachsenhausen pĺ vejen til SS-skolen i Lehnitz, og eller ikke hřrt om jřdeudryddelserne som tyskerne sĺ smĺt var gĺet i gang med.
Glem ikke, at danske myndigheder og politikere, som stadig hřster ros for at have "reddet de danske jřder til Sverige", lige efter krigen igangsatte forsřg pĺ at udvise jřder, som det var lykkedes for at flygte til Danmark i 1930erne.
Mange statslřse jřder, som ogsĺ reddede sig selv til Sverige sammen med danske jřder, fik lige efter krigen en hilsen med posten fra de danske myndigheder med varsling om umiddelbar udvisning. Jřder som fandt vejen til Danmark efter krigens afslutning, blev i politirapporter brćndemćrket som socialister eller kommunistspioner (uden at de var det). I kan lćse om den kćrlighed som jřderne mřdte efter krigen i min bog Medaljens Bagside (2005) for nćrmere detaljer. Det er ikke nok at tro - man skal ogsĺ lćse og vide. Det gćlder ogsĺ den danske historiker-journalist som nu takker Himmler for redningen af de danske jřder. Det manglede da bare.
Kan det officielle Danmark, som ikke har gjort op med den fortsatte antisemitisme i Danmark efter krigen, fejre noget som helst, og specielt i disse ĺr nĺr dřmte fremmedhadere stadig sidder i Folketinget og praler sig af medmenneskelighed? Jo, det eneste at gřre er at blive ved, og hĺbe at historien ikke perverteres af folk med en underlig dagsorden, eller historikere som ikke kan lćse kilder og specielt, hvis de tror manden til hřjre pĺ billedet herunder havde noget med redningen af de danske jřder at gřre.
Bloggar | Breytt 16.11.2023 kl. 09:55 | Slóđ | Facebook | Athugasemdir (0)
Félagi Árni, sendiherra okkar í Kaupmannahöfn
23.9.2023 | 09:33
Mér til mikillar gleđi hefur loks veriđ sendur dugandi og ekta sendiherra til Kaupmannahafnar, sem ekki er úr embćttisverksmiđju Sjálfstćđisflokksins.
Árni Ţór Sigurđsson, gamall skólafélagi í MH, var vart búinn ađ skella hurđinni í lás í Moskvu, ađ hann fékk lyklavöldin í Kaupmannahöfn. Ţannig á ađ gera ţađ.
Ég leyfđi mér ađ óska nýjum sendiherra lýđveldisins til hamingju, og tel víst ađ nú verđi ég loks bođinn aftur í sendiráđiđ, líkt og ţegar ég veitti Svavari heitnum ráđ og fékk danskvand fyrir.
Ég skrifađi eftirfarandi á FB sendiráđsins, sem ég má búast viđ ađ verđi ţvegiđ ţegar menn koma til vinnu nk mánudag.
Mér finnst húfan hans Árna fara honum svo vel og legg til ađ hann fái leyfi til ađ bera ţetta höfuđfat sem embćttishatt.
Eins tel ég ađ ţađ fari Árna vel ađ aka um á hrađskreiđum sportsbíl, silfruđum, líkt og forveri hans hefur gert á miklum hrađa. Mađur verđur ađ vera á hrađskreiđum bílum til ađ mćta tímanlega í hanastél. Ég lýsti ţví í fyrra, hvernig bíll er ekki alltaf nóg fyrir hrađskreiđa sendiherra. Ţyrla eđa dróni gćti orđiđ lausnin, eins og umferđin er oft í Kaupmannahöfn.
Ţessa lofrćđu ritađi Fornleifur á FB sendiráđsins:
Ekki hefur komiđ betri mađur í embćttiđ síđan Svavar Gestsson gegndi ţví. Allir hinir hafa veriđ íhaldsrindlar og sér í lagi einn sem dundađi sér viđ ađ kaupa málverk og skran, ef hann rćgđi ekki landsmenn sína á skransölum Kaupmannahafnar. Ţađ er ţví bylting, ađ Árni sé kominn á koppinn í Křben. Vertu velkominn kammeráđ Árni. Eitt ber ađ varast hér í landi, og ţađ eru eggin. Ţau eru harđari, ódýrari og ferskari en ţau sem kastađ var í ţig á Íslandi í síđustu byltingu. Lifi byltingin í Kaupmannahöfn.
Bloggar | Breytt s.d. kl. 11:18 | Slóđ | Facebook | Athugasemdir (0)
Ásjónur
19.9.2023 | 17:35
Hinn glađi Mercedeseigandi efst til vinstri er sami mađurinn og á öllum hinna myndanna, nema ţeirri sem ađeins er af konunni hans og afkvćmunum. Algengasta stellingin er hins vegar sú sem sést í nćstneđstu röđ lengst til hćgri. Heimild Facebook.
Bloggar | Breytt s.d. kl. 18:14 | Slóđ | Facebook | Athugasemdir (0)
Hauskúpan í Hryllingshúsinu
17.9.2023 | 12:40
Á síđustu dögum óheilögum, og eftir ađ öll gos fjöruđu út, hafa veriđ miklar vangaveltur í gangi um uppuna og aldur höfuđbeina sem fundust í risi Ráđherrabústađarins nú nýveriđ - svona rétt til ađ ljúka fornleifagúrkuvertíđinni formlega.
Allir keppast um ađ koma međ eins lygilegar sögur og útleggingar á beinum ţessum og hugsast getur. Gúrkutíđin hjá fornleifafrćđingunum er vissulega búin í ár og vćntanlega eru ţetta bara einhverjar Rassen-rófufréttir sem henta óstöđvandi hrekkjavökuleik Hryllingsríkisstjórnarinnar, sem nú er viđ völd; kannski eitthvađ til ađ draga athyglina frá ţví ađ Bjarni Ben er kominn í hlutverk fasteignasala međ helstu fasteignir ríkisins í púkki. Sagan er jafnvel orđin betri en flest ţađ sem Faraldur Handriđason hefur látiđ frá sér fara.
Dr. Bjarni F. Einarsson hefur ţegar tjáđ sig um ađ höfuđskeljarnar, sem fundust undir ţiljum háaloftsins í laufskála Katrínar Jakobsdóttur, hljóti ađ vera frá ţví fyrir landnám og veriđ sé skipulega ađ reyna ađ fela ţá stađreynd.
Ýmsar ađrar tilgátur, en fyrirlandnámsráđgáta Bjarna, voru settar fram af yfirlýsingarglöđum fornleifafrćđingum, áđur en Kári Stefánsson sagđist hugsanlega geta leyst gátuna međ rađgreiningu einni saman - ef beinin eru nógu vel varđveitt. "Hugsanlega" er víst tískuorđ sem Kári notar sjaldnar en nokkur annar mađur á Íslandi.
Ţví sem Kári gleymdi hins vegar, var ađ segja alţjóđ sem fylgjast međ dularfulla beinafundinum í Ráđherrabústađnum, ađ rađgreining á A(ncient)-DNA niđurstöđum er oft mjög mikiđ stag, ţar sem fyllt er upp í stór göt međ líkindum.
Agnar Helgason, sem fyrir löngu var einn helsti gagnrýnandi ÍE, eđa allt ţar til ađ Kári fór ađ bera á hann brakandi nýja seđla úr sjóđum ÍE, hefur fengiđ kúpubrotin úr draugahúsinu viđ Tjarnargötu í sínar hendur til ađ rađgreina erfđaefniđ sem kynni ađ leynast í höfuđskeljunum. Sunna Ebenesersdóttir, sem vinnur verkiđ međ honum, er frćgust ásamt öđrum fyrir ađ hafa gert hefur allar kerlingar á Íslandi keltneskar (ţ.e. ćttađar frá Bretlandseyjum) međ tölfrćđilegri vankunnáttu.
Einnig er lofađ AMS-kolefnisaldursgreiningu. Sitthvađ mun örugglega koma í ljós, ţegar upp verđur stađiđ. Kúpan mun tala, ţótt allt sé á henni hvínandi. Kannski er konan á kúpunni frá ţví fyrir landnám eins og Bjarni vinur minn telur víst. Ekkert ber ađ útiloka fyrr en mćlingar koma frá ÍE. Ţćr eru vitanlega lög...(hlć).
Mannfrćđingarnir Agnar og Sunna krukka í beinin úr bústađ hryllingsríkisstjórnarinnar.
Fornleifi gamla hefur ţótt afar gaman ađ skođa allar tilgáturnar sem hingađ til hafa veriđ settar fram um ţessi bein. Hann smátístir af kátínu.
Margrét Hallgrímsdóttir, fyrrv. ţjóđminjavörđur sem nú orđin yfirskrifstofumadamma hjá einum af stćrstu notendum Ráđherrabústađarins á okkar tímum, Katrínu Jakobsdóttur, hefur alltaf eitthvađ til málanna ađ leggja, enda alltaf í miklum rekstri.
Skrifstofu-Magga telur persónulega, ađ ţarna séu örugglega komin hnakkabein (bakhluti á hauskúpu) og ađ fundnar séu leifar af kvenmanni, jafnvel rauđhćrđri. Ţađ vćri vitanlega skemmtileg tilgáta frá skrifstofustjóranum í Forsćtisráđuneytinu, sérlega í ljósi ţess ađ fađir hennar ók eitt sinn afturábak kringum landiđ eđa ţar til bakkgírinn brenndi úr sér. Skrifstofumaddaman á ekki langt ađ sćkja bakspegilssýnina. Ef ţetta er rétt hjá skrifstofustjóranum, ţá hafa konur einnig veriđ međ augu í hnakkanum hér áđur fyrr og kannski er formóđir Margrétar loks fundin. Ég vona ađ ţađ verđi allt saman rađgreint međ mikilli varúđ.
En allt ţađ sem Kontor-Margrét slettir úr klaufunum er vitaskuld rangt, ţví eitt af ţeim beinum sem Agnar og Sunna sjást handfjatla er Os frontale úr skepnu, og greinilegri úr agnarsmárri konu međ međalhátt enni, sem öll hefur veriđ minni en Sunna mannfrćđingur. Kannski var konan innan viđ lögaldur er hún gekk á vit feđra sinna, hvenćr sem sá aldur var á tímum hennar. En vonandi er ţó, ađ beinin séu úr eldri feminae en ţví barni sem verđandi guđfrćđingur tók einu sinni á beiniđ á síđustu öld einhvers stađar í Vesturbćnum og stútađi ţar međ lífi hennar.
Einn merkur mađur heyrđist telja höfuđskeljarnar í gólfinu úr sel. Landselir eru hins vegar međ töluvert stćrri höfuđ, og voru líka meira fílósófískt ţenkjandi en flestar íslenskar konur fyrr og síđar, og sumir hverjir međ hćrra enni en ţćr. Sumar íslenskar konur eru oft jafngreindar og lođnar systur ţeirra sem staddar eru á flćđiskeri. Hver veit; Brotin gćtu ef til vill veriđ úr selskonunni, sú er sjö átti börn á landi og sjö í sjó. Ţađ tel ég líka afar ólíklegt eftir ađ hafa hrađgreint ţrívíddarmyndir af landselsbeinum og boriđ ţćr saman viđ myndir af kúpubrotunum undir gólfţiljunum í Ráđherrabústađnum. Skeljarnar eru óneitanlega úr mannskepnu (kvk, ţessari geđ sem er öllu greindari en karlarnir).
Til vara skal taliđ ađ ţetta séu öskubakkar afvegaleiddra iđnađarmanna í byrjun 20. aldar.
Vćntanlega er ţađ rétt, ađ iđnađarmennirnir sem gleymdu hausabrotunum í risinu ţegar ţađ var byggt ofan á norska glćshýsi hvalveiđmannsins Ellefsen fyrir Vestan, áđur en ţađ var selt á krónu og flutt til Reykjavíkur, hafi notađ konuhausinn sem öskubakka. Beinin virđast af myndum ađ dćma vera sótug í heilahvelinu - og ţađ ekki ađeins vegna ljótra hugsana. Ţađ skildi ţó aldrei vera góđar tyrkneskar sígarettur frá byrjun 20. aldar sem Kári og Co. fá aldursgreiningu og erfđagreiningu á.
Óeđlileg umgengni međ mannabein er kannski ekki alveg ókunnur Íslendingum á 20. öld.
Bróđir Ólafs Péturssonar endurskođanda, sem slapp međ glćsilegri hjálp Sjálfstćđismanna frá dómstólum í Noregi fyrir glćpi sem hann framdi ţar, var býsna óvirđulegur í umgengni viđ leifar forfeđranna. Kjartan Pétursson hjálpađi íslenskum nasista, Eiđi Kvaran og ţýskum samverkamanni hans (sem áđur hefur veriđ ritađ um á Fornleifi, sjá hér) viđ ađ tína saman mannabein í uppblásnum kirkjugarđi á bćjarstćđi í Ţjórsárdal sem kallađ hefur veriđ Skeljastađir.
Kjartan Pétursson brunavörđur, bróđir Ólafs Péturssonar glćpamanns í Noregi, sem einnig var virkur félagi í nasistaflokknum líkt og Ólafur bróđir hans, notađi eina höfuđskelina sem ţeir rćndu í Ţjórsárdal sem eins konar hjálm - Totenkopf - ţegar hann var námumađur fyrir Rassennasista í Ţjórsárdal. Hins vegar hefur Iđnađarmađurinn, sem slökkti á sígarettustubbum sínum eđa London Docks vindlinum í höfuđskel á konu uppi í nýju risi Ráđherrabústađarins hefur kannski ekki veriđ nasisti, en svívirđilega óeđlileg umgengni međ leifar af liđnu fólki, ţótt tóbakiđ sé gott, hefur lengi varđađ viđ lög. Íslenskir karlar eru og verđa djövvulsins ruddar - alveg eins og mćđur ţeirra!
Mér datt eitt andartak í hug önnur túlkun. Hermann Jónasson, sem ţarna bjó um tíma, fékk oft sendar veglegar gjafir frá ţýskum höfđingjum í Ţriđja Ríkinu; T.d. styttu, sem frćg er orđin og sem fjölmargir erfingjar Hermanns berjast enn um. Ćtli ađ ţarna sé komin höfuđskel úr gyđingakonu sem honum hefur veriđ send, best til ţess nýt ađ vera öskubakki. Ég er ţó farinn ofan af ţeirri hugsun. Slíkur heimilisiđnađur í útrýmingarbúđum Ţjóđverja úr líkamsleifum fórnarlamba nasismans kom víst miklu síđar til en er Hermann bjó í Ráđherrabústađnum, svo Hermann is off the hook í ţetta sinn. Framsóknarmenn eru ekki alltaf glćponarnir, ţótt sumir sjálfstćđismenn haldi ţađ. En margur heldur mig sig og öfugt.
Um tíma mun í Hryllingshúsi ríksstjórnar Katrínar Jakobsdóttur hafa búiđ ungur lögfrćđingur er Hans G. Andersen hét, sem var ţá nýkominn var úr námi viđ Harvard Háskólann í BNA. Nú fara málin kannski ađ tengjast - eđa kannski flćkir ţessi tilgáta máliđ einum of. Var ţađ ekki skýrsla Hans G. Andersen, sem send var međ fyrrverandi flokksfélaga Ólafs Péturssonar, nasistans í Noregi, Sigurjóni Sigurđssyni síđar lögreglustjóra í Reykjavík? Jú, mikiđ rétt, og í skýrslunni voru Norđmönnum settar línurnar ţegar Sjálfstćđismenn reyndu ađ bjarga íslenskum nasista undan réttvísinni í Noregi, líkt og hann vćri höfđingi inn mestur frá Íslandi. En hefđi Hans G. Andersen drepiđ vindlinga sína í höfuđskel af lítilli og aumri konu? Hann varđ vitaskuld sendiherra líkt og Jón Baldvin síđar, en ţađ sannar auđvitađ ekki nokkurn skapađan hlut. Andersen er stikkfrí í bili.
Viđ bíđum óţolinmóđ eftir rađgreiningu Kára Klón. Ţangađ til verđur einfaldlega of reimt í hryllingshöll ríkisstjórnarinnar - sem kemur sér kannski vel. Fasteigna-Bjarni er einmitt núna í frígír međ leyfi Kötu, og er ađ hugsa um ađ stofna Íslenska hryllingssafniđ í húsinu. Fölsuđ málverk, rađgreind af Óla forverđi, verđa ţar á veggjum í stađ veggfóđurs. Ţađ mun svo sannarlega efla túrhestabissnessinn Íslenska. Ef Bjarni misstígur sig međ ţau áform, getur hann ţó fjandakorniđ alltaf orđiđ hérađsbakari.
Kumlateigur milli Suđurgötu og Tjarnargötu
Nei, kannski vita menn alls ekki ađ norđurbakki Tjarnarinnar var "hugsanlega" allur einn langur kumlateigur. Ţar hafa fundist mannabein, sem örugglega eru ekki úr kristnum siđ. Á einni af elstu ljósmyndunum frá Reykjavík frá 1868 (sjá hér ofar; sjá enn fremur hér) má kannski enn sjá móta fyrir kumlum elstu íbúanna í Reykjavík. Mikill fjöldi beina fundust sömuleiđis viđ bakka Tjarnarinnar á sínum tíma (fyrir tíma fornleifarannsókna ţar) viđ hinar ýmsu byggingarframkvćmdir. Ţađ voru mestmegnis dýrabein, jafnvel geirfuglabein (Kentucky Fried Geirfugl); einnig nokkur mannabein inn á milli ađ ţví er mig minnir. Ţau eru flest enn geymd í Kaupmannahöfn.
Nú er komiđ hótel, ţar sem áđur var gamli kirkjugarđurinn í Reykjavík. Vanvirđingin viđ grafarfriđinn sýndi sig svo sannarlega er hann var grafinn upp vegna framkvćmda sem ţykja nauđsynlegastar fyrir nýjan ţjóđaratvinnuveg Íslendinga, ferđamannaiđnađinn. Nútíminn hefur alltaf ţótt merkilegastur á Íslandi. Ţví er ekkert furđulegt viđ ţađ ađ menn rekist á forn mannabein ţegar ţeir byggja og breyta í ţessai framtakssömu ţúđ, ţar sem allt er endilega ekki gert í réttri röđ.
Fornleifur leyfir sé ađ taka ţátt í ţjófstartinu í niđurstöđukapphlaupinu um konuna undir kvisti, sem samkvćmt Möggu fyrrverandi ţjóđminjaverđi var međ augun í hnakkanum - eđa ţangađ til ađ sannleikur Kára verđur borinn fram á silfurfati. Fornleifur heldur, ef AMS-aldurgreiningin tekst vel (einnig vćri hćgt ađ gera hefđbundna greiningu), ađ konan sé frá fyrstu öldum byggđar á Íslandi. Vegna skekkjuvalda sem ţekktir eru gćti niđurstađan jafnvel gefiđ aldur fyrir hiđ hefđbundna landnám. Kolefnisaldursgreiningar henta ekki allt of vel til ţess ađ greina neitt nákvćmlega ef ţađ er frá síđari hlut 9. aldar. Ţađ hefur ţó fariđ framhjá ýmsum, sem fá slíkar greiningar gerđar.
Fornleifur von Besserwissen telur ađ meintur öskubakki á háaloftinu í Ráđherrabústađnum, í stćkkađri höll norska hvalveiđimannsins Ellefsens, sé kominn úr kumlateig Landnáms-Reykvíkinganna. Fornleifur telur, án rađgreiningar eđa kolefnisaldurgreiningar ađ öskubakkinn sé frá ţeim tíma er karlarnir fóru hvorki betur né verr međ konur, lifandi eđa liđnar - en iđnađarmenn sem drápu á vindlingum sínum í höfuđskeljum kvenna... Ađ ógleymdum guđfrćđistúdentspervertinu, sem síđar varđ dómprófastur í Reykjavík, eftir ađ hafa notađ auman vindling sinn alrangt og ólöglega í Vesturbćnum. Ef tóbak hefđi veriđ til á 9. öld, hefđi höfuđskelin úr konu eđa ambátt frá Írlandi, međ augu í hnakkanum, auđvitađ veriđ tilvalinn öskubakki.
Íslendingar kunna greinilega ađ skemmta sér og fjandanum. Ţjóđin hefur lengi veriđ meira eđa minna kexrugluđ og ţađ er hrekkjavaka allt áriđ á Íslandi... ađ minnsta kosti í Reykjavík. Hrekkjavakan var, gott ef ekki er, fundin upp á Íslandi.
Kári gortar sig
Hćttiđ ađ brjóta heilann um ţetta. Kári og Co. í ÍE munu brátt koma međ rađgreiningarniđurstöđu og skýra allt og jafnvel setja nafn á eiganda beinanna - ađ ţví er hann heldur. Hann gortar sig ţar ađ auki, og heldur lítilmannlega, af ţví í viđtali viđ fréttamann RúV (sjá hér), ađ honum hafi međ ađild sína ađ málinu međ höfuđskeljarnar, tekist ađ komast í veg fyrir ađ Katrín Jakobsdóttir gćti skrifađ glćpasögu um beinin í draugahúsi ríkisstjórnarinnar. Ţađ mun víst eiga hug hennar allan, og miklu frekar en pólitíkin sem hún lćtur BB-bakara um (sem nú bakar hauskúpuköku). Ţessi yfirlýsing Kára sýnir, ađ hann á ţađ til ađ vera ekki hlutlćgur. Kannski getur hann ţađ ekki. Reyndar er ţessi yfirlýsing hans honum til hinnar mestu skammar.
Ađspurđur um, hvort beinin gćtu hafa tilheyrt lćknanema (sem enginn ţekkir ţó af kvistinum í ráđherrabústađnum), sópar Kári ţví stórkarlalega af borđinu, líkt og hann sé alvitur.
En kannski ćtti ţessi stóri vísindamađur ađ lesa grein eftir sér meiri frćđimann og hógvćrari, Sigurđ Ţórarinsson, um beinin í kirkjugarđinum á Skeljastöđum: Sigurđur skrifađi litla grein í Árbók Fornleifafélagsins áriđ 1967, ţar sem hann segir frá ţví hvernig fyrrnefndir nasistar fóru í kirkjugarđinn á Skeljastöđum til ađ ná sér í bein. Sigurđur skrifar ţar:
Sumariđ 1935 dvaldist Eiđur Kvaran á Íslandi, en hann hafđi undanfarinn vetur unniđ ađ rannsóknum í mannfrćđi viđ háskólann í Greifswald í Ţýzkalandi. Međ honum kom til Íslands ţetta sumar ţýzkur kollega hans, Wolf Helmuth Rottkay. Eiđur hafđi hug á ţví ađ ná sér í íslenzkar beinagrindur fornar til mćlinga og sneri sér í ţví skyni til kunningja síns, Kjartans Péturssonar, ţáv. slökkviliđsmanns í Reykjavík, sem ferđazt hafđi víđa um landiđ. Benti Kjartan Eiđi á, ađ sér vćri kunnugt um, ađ lćknastúdentar hefđu komizt yfir hauskúpur og önnur bein úr Skeljastađakirkjugarđi í Ţjórsárdal, enda myndi ţar mikiđ af beinum ađ hafa. (Árbók hins íslenzka Fornleifafélags 1967, bls.53; lesiđ greinina hér)
Sá hluti ţjóđarinnar sem enn heldur ađ Kári Stefánsson sé alvitur, mćtti fara ađ athugađ sitt ráđ. Bein voru sömuleiđis tekin af lćknastúdentum í Hafursfjarđarey (Haffjarđarey) á Mýrum, áđur en hann var rannsakađur.
Ađ lokum legg ég til ađ Kári Stefánsson rađgreini sjálfan sig hiđ fyrsta til ađ athuga, hvort hann sé ekki örugglega komin af Gorgeiri landnámsmanni í Alvitru á Fjöllum. Ţađ er svo margt sem gćti bent til ţess.
Buuuuuhh!
Ćttir | Breytt 19.9.2023 kl. 05:25 | Slóđ | Facebook | Athugasemdir (3)
Sendibođi Sinfóníunnar 1975 reddađi mokkakápum Perlmans
27.8.2023 | 11:48
Einu sinni fyrir langalangalöngu, aftur í sótsvartri forneskju á rangri öld, starfađi ég under-cover fyrir Sinfóníuhljómsveit Íslands. Ég var um tíma eins konar fyrsta fiđla í reddingum fyrir heimsfrćga listamenn sem ţurftu ađ fá eitthvađ fyrir sinn snúđ. Listamenn eru, eins og allir vita, alltaf staur. Ég hefđi vitaskuld getađ leikiđ á langspil í Sinfóníunni, en eftir slíkum músíkköntum var ţví miđur ekki mikil eftirspurn. Í stađ ţess var í snatti og reddingum fyrir hina margfrćgu hljómsveit á hjara veraldar.
Ritstjóri Fornleifs starfađi af og til á unglingsárunum sem sendisveinn hjá RÚV; tvö heil sumur ađ ţví er mig minnir, einnig í jólafríum og svo tvo daga á viku snemma árs 1975. Ég klippti yfir áramótin og límdi minningar inn í bćkur fyrir dagsskrárdeildina. Ţađ var nú heldur ekki leiđinleg vinna, enda vann mađur međ sćtum stelpum í límeríinu á 5. hćđ í Skúlagötu 4.
Í ţá daga hélt RÚV utan um fjármál Sinfóníunnar og fyrir Sinfóníuna var gjarnan mikiđ snatt. Gunnar Guđmundsson, sem var eitthvađ skyldur ömmu minni (skagfirsku tengslin), var ţá framkvćmdastjóri Sinfóníunnar og hafđi skrifstofu neđst á Laugarvegi. Ţar réđi hann ríkjum međ frú Ásthildi Egilson (systir Gunnars Egilsonar klarínettuleikara, sem fćddur var á Spáni). Ásthildur og Gunnar tóku ávallt vel ađ móti sendisveinum og ósjaldan međ konfektmola eđa öđru nammi.
Margir landsţekktir menn fengu vinnu á sumrum sem stikkírenddrengir og stúlkur. Fyrir minn tíma var ţar sendisveinn, sem Guđmundur Magnússon hét, er síđar varđ sagnfrćđingur, settur Ţjóđminjavörđur og blađamađur Moggans. Ţarna var t.d. líka skólabróđir minn Einar Gröndal, og um leiđ og ég byrjađi hóf störf í sendisveinastöđu jómfrú Sigríđur Árnadóttir sem síđar varđ fréttamađur. Hún varđ síđar ţjóđţekkt og annáluđ fyrir yfirgengilega raddfegurđ og margt annađ. Sigríđur var einfaldlega séní, líkt og viđ mörg ţarna í sendlastarfinu. Hún gerđi sér lítiđ fyrir, eftir ađ lítilmenni og hrappar grófu undan henni hjá Stöđ 2, og fór í lögfrćđinám sem hún lauk á mettíma og cum laude etc. Nú sćkir hún vonandi íslenska glćpona til saka.
Ungsendlar RÚV voru hiđ mesta einvala liđ, ţó međ fáeinum undantekningum eins og t.d. mér.
Afi minn, (Vilhelm Kristinsson f. 1903 og sem ólst upp í Skuggahverfinu) sem var komminn hátt í áttrćđisaldurinn hafđi náđ sér í vinnu sem "sendiherra" hjá RÚV á Skúlagötunni eftir ađ hann var ađ komast á aldur í starfi sínu sem yfirvatnsvörđur hjá Reykjavíkurhöfn, en sökum starfs síns var hann stundum kallađur Villi Vatns (ég hef áđur skrifađ ýmislegt hér á blogginu um hinn íslenska Villa afa. Leitiđ og ţér munuđ finna). Allir ţekktu afa, og ađeins af góđu einu.
Fornleifur reddar Perlman
Eitt sinn, snemma árs 1975, var afi veikur og ég fékk ađ taka einstaka "vaktir" hans sem sendisveinn međ skóla. Mig minnir ađ ég hafi tekiđ tvo daga í viku. Ţá var ég einn morguninn beđinn um ađ fara og ná í beiđni hjá Gunnari Guđmundssyni og fara međ hann til gjaldkerans á 5. hćđ á Skúlagötu 4. Hún sendi mig svo međ ávísun upp á X-ţúsundir dollara, sem ég fór međ í gamalli brúnni leđurtösku niđur í banka. Ţar átti ég ađ greiđa fiđlaranum Itzhak (sem á hebresku er boriđ fram It´srock) Perlman, sem beiđ ţar međ konu sinni, hćkjum og hjólastól. Perlman hafđi ungur veikst af lömunarveiki.
Hann sat í norđursal bankans og beiđ eftir ţví ađ fara út á flugvöll. Ég gaf mig til kynna og hann sagđi skćlbrosandi eitthvađ í ţessum dúr: You are the man with the money; I am sooo happy to see you. Litlu gat ég svariđ, nema einhverju uh og oh en mig minnir ađ ég hafi sagt unfortunately it isn´t my money.
Eftir ađ búiđ var ađ afgreiđa ávísunina, sem tók drykklanga stund, fékk Perlman 2-3 búnt af dollurum frá mér í stóru umslagi bankans. Ég kvaddi ţau hjónin međ virktum. Ţau brunuđu síđar út á flugvöll, ađ ţví er mig minnir međ Ashkenazi í gráa kátalákanum hans, og flýđi Perlman ţar međ sífellt fall íslensku krónunnar og skattayfirvöld í BNA.
Nýlega fór ég ađ leita ađ upplýsingum um tónleikana sem ég greiddi mćestro Perlman fyrir áriđ 1975, eftir ýmsum hringaleiđum. Ţá fann ég m.a. baksíđugrein í Vísi, sem segir frá kaupum fiđlusnillingsins ísraelska á nokkrum mokkaskinnsjökkum og frökkum í Rammagerđinni.
Mig grunar, ađ Perlman haft lítiđ cashflćđi og ţurft peninga til ađ borga fyrir allar kápurnar sem hann pantađi á sig konuna og börnin og fjölskyldumeđlimi međ milligöngu Vladimirs. Ţá kom greiđsluţjónusta Vilhjálms Arnar sér svo sannarlega vel, og ţađ löngu áđur en VISA og ađrir plastpeningar voru byrjađir ađ grafa undan efnahag Íslands.
Hver var svo ţáttur Ashkenazis í ţessum mökkurbissnes međ Mokkapelsa?
Jú, ţađ lítur út fyrir ađ Ashkenazi hafi veriđ hinn versti Mokkakápu-pusher. Látum gamlan góđkunningja föđur míns heitins, Hauk Gunnarsson heitinn í Rammagerđinni hafa orđiđ: "Askenazy er eins og pabbi allra ţessara frćgu tónlistarmanna, sem koma hingađ til landsins. Hann hefur komiđ međ ţá marga". Ţetta upplýsti Haukur blađamann Vísis um. Nokkrum dögum áđur hafđi Vladimir til ađ mynda veriđ međ Daniel Barenboim í eftirdragi til ađ koma honum í íslenskan gćrupels.
Nćst ţegar ég kem til Íslands, og ţađ verđur bráđlega, verđ ég ađ athuga hvort ég hafi nú loks ráđ á Mokkaskinnskápu. Kannski eru ţeir ekki lengur í tísku. Ef til vill eru ţeir enn alltof dýrir og ég ţarf líka stóran belg úr fjölda lamba. Hugsanlega gćti ég trođiđ upp á Laugarvegi međ langspiliđ mitt og safnađ mér fyrir kápu međ túristabetli, sem er orđin ţjóđariđja landsmanna. Mig hefur sannast sagna alltaf langađ í svo sem eina Mokkaskinnskápu, enda hálfgerđur kósakki og jafnvel kominn af ótíndum gćruţjófum úr Skagafirđi í ofanálag.
Kannski fýsir einhvern ađ vita, hvađ Perlman spilađi fyrir gesti í Háskólabíói kvöldiđ áđur en hann fékk peningana hjá mér til ađ kaupa allar Mokkakápurnar fyrir familíuna heima í New York. Jú, hér fáiđ ţiđ matseđilinn:
ŢAKKIR: Fornleifur fćrir framkvćmdastjóra Sinfóníunnar, Láru Sóleyju Jóhannsdóttur og nótnastjóra hennar, Kristbjörgu Clausen, innilegar ţakkir fyrir upplýsingar um tónleikana fimmtudaginn 20. febrúar 1975. Ég komst ţví miđur ekki á tónleikana - en reddađi ţó mokkainu daginn eftir.
Bloggar | Breytt s.d. kl. 17:52 | Slóđ | Facebook | Athugasemdir (4)
Tíminn stendur í stađ á Lćkjartorgi
20.8.2023 | 09:49
Ţetta var í ţá tíđ er útlendingar voru heldur ekki vel séđir á Íslandi og suma dreymdi um Hitler, líkt og ađra dreymir um fangabúđir og útvísanir í dag. Ađrir létu sér nćgja ađ lesa Vísi. Myndin fyrir neđan er tekin á sama tíma en nokkrum árum fyrr en sú efri. Hvenćr breytast tímarnir? Ekki spyrja Fornleif, hann er pikkfastur í fortíđinni.
Neđst má sjá Kana handan viđ horniđ hringja í Honey á Hofsvallagötunni úr sćnska símaklefanum (sjá nánar um hann hér á Fornleifi).
Gamlar myndir og fróđleikur | Breytt s.d. kl. 10:36 | Slóđ | Facebook | Athugasemdir (0)
Harley-Davidson og brúđhlaup á Borgundarhólmi
19.7.2023 | 08:26
Í fyrrakveld komum viđ hjónin heim frá Borgundarhólmi, ţar sem viđ vorum viđstödd afmćli og síđar brúđhlaup afmćlisbarnsins sem vinnur á háskólanum í Hróarskeldu og brúđarinnar sem er fyrrv. samstarfskona konunnar minnar á DTU (Danmarks Tekniske Universitet). Sú heppna er nú starfsmađur á sama háskóla og eiginmađurinn. Sá heppni er af írskum ćttum og frá Nýja Sjálandi, en brúđurin er um 25 árum yngri en guminn, en ţau eru eins og sköpuđ hvort fyrir annađ.
Ţetta var mín fyrsta heimsókn til eyjunnar. Ég varđ ekki fyrir neinum vonbrigđum. Allt var líkt og í ćvintýri og brúđkaupiđ einstaklega fallegt og brúđkaupiđ ađ siđ húmanista fór fram á lyngi vöxnum klettum viđ hafiđ syđst á Borgundarhólmi.
Viđ voru á hólminum í rúma viku og tókum á leigu sumaríbúđ í Melsted nćrri Gudhjem. Gudhjem er m.a. ţekkt af ţví ađ G.Franklín forsetaframbjóđandi rak ţar hótel um skeiđ. Hóteliđ sá ég líka eitt kvöldiđ er bćrinn var skođađur. Ég skil ekkert í Franklíni ađ vilja verđa forseti, ţegar hann gat veriđ hótelhaldari í hálfgerđri paradís. En vetrarmánuđirnir á Borgundarhólmi geta víst veriđ frekar óarđsamir.
Villi var samt ekki alveg alsćll í Paradís. Um eyjuna alla rakst mađur á fjölmarga Alzheimerrokkara ađ viđra fáka sína. Alzheimerrokkarar eru gráhćrđir og stundum krúnurakađir karlar um sextugt á barmi blöđruhálskirtilskrabbameinsins. Ţeir eru kappklćddir í ţađ sem svarar heilu sófasetti af húđum af svartsútuđum nautpeningi. Stundum situr ćvintýraleg kona, örlítiđ alkahólíseruđ en prúđ, á aftursćtinu.
Síđasta daginn á eyjunni sátum viđ og nutum ískaffis á hafnarbakkanum í Svaneke. Ţá komu mjög pent, sćnskt helgar-MC gjeng, greinilega af öđrum toga en dönsku gamlingjarnir.
Samstarfskona konu minnar á DTU, sem einnig var gestur í brúhlaupinu, slóst í för međ okkur heim í Skódanum okkar og ég fór í tengslum viđ ađ mađur sá svo marga Alsheimersriddara, ađ segja henni frá ţví, er mér var eitt sinn bođiđ í MC-klúbb gyđinga og múslíma í Danmörku, ţví menn höfđu frétt ađ fyrir utan heimili mitt vćri af til lagt heljarins Hondu međ farţegasćti. Ţađ tilheyrđi reyndar ekki mér, en ađeins eldri manni sem bjó í íbúđinni fyrir neđan okkur. Hann er nú riđinn til himna blessađur karlinn úr einhverju innanmeini sem felldi hann eftir ađ hann skyldi viđ konuna sem átti íbúđina og ţau voru flutt á brott. Ég er viss um ađ hann brunar nú um vetrabrautina sem sendibođi á Himnaharley.
Ég sagđi svo frá hrćđslu minni viđ ţessi tćki, sem kemur til af ţví karl fađir minn var nćstum búinn ađ drepa sig á Harley-Davidson, sem hann keypti uppi á Velli, minnir mig ađ hann hafi sagt mér, eftir ađ hann flutti til Íslands. Hann var međ annan fótinn uppi á Velli. Hann var orđinn of ţreyttur ađ fara međ rútu frá Keflavík til Reykjavíkur til ađ hitta mömmu.
Fađir minn hóf ađ versla á Íslandi og ţurfti (vegna fordóma bankastjóra) fyrst um sinn ađ vera međ heildverslun sína í Keflavík, eđa nánar tiltekiđ í bílskúr í Njarđvík. Hjóliđ, sem hann keypti, var grćnt Harley-Davidson bifhjól frá fyrri hluta 5. áratugarins. Ţađ var hjól eins og ţau sem fađir minn sá bruna um borgir og sveitir Hollands, ţegar bandamenn frelsuđu heimaland hans. Sú sjón hefur örugglega veriđ ţćgileg tilfinning hjá ungum manni sem hafđi faliđ sig hjá ţremur mismunandi fjölskyldum á Fríslandi.
Eitt sinn um miđbik 6. áratugarin var karlinn á hjólinu á Hringbrautinni, neđan viđ Landsspítalann, ţegar svo illa vildi til ađ axlarólin á vindfrakka hans eđa Hekluúlpu krćktist í bakljós eđa krók á pallbíl sem ók framhjá honum og mjög nćrri. Pabbi dróst á eftir bílnum nokkra tugi metra og slasađist illa. Hann var međvitundarlaus í 2-3 daga og síđar í sárum í nokkrar vikur ađ ná sér á sjúkraheimili Hvíta Bandsins, sem var efst á Skólavörđustígnum (númer 37) ađ ţví er ég best veit.
Harleyinn var gerónýtur og fađir minn settist aldrei aftur upp á bifhjól. Hins vegar flutti hann inn létt bifhjól, eđa réttara sagt reiđhjól međ litlum mótor frá Tékkóslóvakíu sem Reiđhjólaverslunin Örninn tók síđan ađ sér, ţegar yfirvöld kröfđust verkstćđisţjónustu í tengslum viđ innflutninginn. Ţađ dćmi hafđi pabbi ekki alveg hugsađ til enda.
Nú, ţegar ískaffiđ var búiđ, löbbuđum viđ um Svaneke til ađ eyđa tímanum áđur en haldiđ skyldi til ferjulćgisins í Rřnne. Rétt handan viđ horniđ viđ höfnina, í götu sem kallast Lakseruten, rákumst viđ svo á "Harleyinn hans pabba". Svona atvik eru stórfurđuleg ađ mínu mati.
Ég hafđi upp á eigandanum í bílskúr á móti verbúđinni ţar sem hjóliđ stóđ. Hann var ađ dytta ađ mótorhjólum. Hann sagđi mér ađ hjóliđ vćri hans og ađ ţađ hefđi upphaflega veriđ kanadískt herhjól. Ég sagđi honum ađ ég hefđi veriđ ađ enda viđ ađ segja frá bifhjóli föđur míns og slysi hans fyrir um 66 árum síđan. Ţađ ţótti honum einnig "stćrkt" og "utrolig tilfćldighed".
Ţađ hjól sem ég sá í Svanneke um daginn var mjög umbreytt WLC 1942 gerđ, sem framleidd var í Kanada, og var kannski ekki alveg eins og ţađ hjól sem fađir minn brunađi á í nokkra mánuđi fyrir slysiđ sem hann lenti í á Hringbrautinni. En slík smáatriđi skipta ekki máli fyrir söguna.
Ég upplifđi ađrar tilviljanir í ţessari för okkar til Borgundarhólms, en ég segi kannski frá ţví síđar.
Sendibođinn J.W. King, á Harley-Davidson mótorhjóli, tekur viđ dúfnaskeyti úr hendi J. Hanleys korporals; Royal Corps of Signals (RCCS), Englandi 10. febrúar 1943. Sjá frábćra síđu um bifhjól kanadíska hersins á 20. öld hér.
Bloggar | Breytt s.d. kl. 08:30 | Slóđ | Facebook | Athugasemdir (0)
Býsna skal til batnađar
16.6.2023 | 16:16
Ţađ hefur víst ekki fariđ framhjá neinum, ađ austur á landi er veriđ ađ grafa upp heljarmikla og fallega skálarúst frá ţví fyrir "hefđbundiđ" landnám. Einkunnarorđin ţví eldra ţví betra, virđist vera mjög í tísku um ţessar mundir. Á Stöđ virđist hafa veriđ fjölbýlishús, sem norđmenn kölluđu skĺle pĺ skĺle pĺ skĺle.
Bjarni, fornvinur minn, Einarsson grefur upp svo kallađa "stöđ" austur á Stöđvarfirđi. Ţar hefur hann fundiđ indverska perlu úr áđur óţekktum steini (Kreolite) (sjá hér sćllar minningar), og meira ađ segja Auga Allah - perlu (sjá hér). Hin mikla bćjarrúst, er bćkistöđ fólks sem mikilmenni í Noregi, Haraldr heldurknappr, sendi til ađ vinna vöru sem nóg var til af í norskri lögsögu. Fólkiđ sem dvaldi í Stöđ var skv. Bjarna vini mínum, var sent fullmönnuđu frá Noregi. Áhöfnin stundađi svo veiđa og handverk - og brćddi lýsi. Einnig var siglt med skreiđ til Noregs. Ţetta mun hafa veriđ mjög arđbćr iđja sem sannar enn og aftur ađ Norđmenn stíga ekki í vitiđ.
Nú er Bjarni í neđstu gólfskánum elsta skálans á Íslandi og fornminjarnar velta upp eins og áđur og eru jafnframt hrađtúlkađar á stađnum eđa á FB.
Dýr
Lítill "sandsteinsmoli" (sem sennilegar er leirmillilagasteinn skv. Páli Imsland jarđfrćđingi, sem á liđinni öld gerđi rannsókn á álíka steinum fyrir mig), rétt tćplega 2,5 sm. ađ ţvermáli, fannst nú í vikunni austur á Stöđ.
Bjarni tjáđi öllum á FB sinni 14. júní, ađ á molann hefđi veriđ rist mynd af dýri (sjá ljósm. efst). "Hver fjandinn", hugsađi ég, ţegar ég sá ţađ; "Ţekktu menn tígrisdýr eđa sebrahesta í Noregi á tímum hins óarđbćra stöđvaćvintýris á Íslandi?"
Skip
En einn vinur Bjarna í útlöndum benti honum varlega á, ađ ef mađur sneri myndinni 180 gráđur vćri komin mynd af skipi undir fullum seglum. Bjarni sneri steininum ţegar viđ og viti menn: Ţarna var kominn farkosturinn sem ferjađi farandsverkafólkiđ til Íslands, til ađ vinna ódýrt vöru sem kostađi miklu meira ađ vinna í verđbólgu-Noregi. Bjarni skrifađi: Svona ćtti hún ađ snúa og ţá höfum viđ skip undir seglum. Býsna klassískt riss af víkingaskipi.
Ég stakk upp á sebrahesti - eđa dauđum sebrahesti á bakinu, til vara, ef völunni er snúiđ 181 gráđu. Einnig datt mér í hug kort yfir helstu götur Kaupangs í Noregi. Ég er nefnilega alinn upp á annarri stofnun í frćđunum en Bjarni, og vill helst fá greiningu á skurđlistaverkinu undir smásjá, áđur en ég sći ferju farandsverkamannanna á Stöđ á setlagasteini. En ég söng ţá ađeins međ hinum vitleysingunum á FB og stakk upp á ađ í stafni knarrar Bjarna F. á Stöđ stćđi stöđvarstjórinn (Lagerkommandant líkt og ţeir hétu síđar hjá mikilli menningarţjóđ í suđri). Hann getum viđ kallađ Auđunn Djúpúđga.
Jamm, svo dásamlega margslungin (og snćlduvitlaus) getur fornleifafrćđin á Íslandi veriđ.
Býsna skal til batnađar, líkt og ţeir sögđu löngu síđar á löglegri landnámsöld sem hrint var í framkvćmd áriđ 872 eftir eitthvađ hádegiđ í ágústmánuđi ţađ ár - Ódýr grútur hćtti samstundis ađ fljóta frá Íslandi til Noregs. Norska krónan hefur reyndar aldregi boriđ barr sitt eftir ţađ, sem og eftir ađ einhver ćttarlýti úr Gulaţingslögum kenndi Íslendingum ađ teikna skip undir seglum. Ljóstrađi hann ţar međ upp hernađarleyndarmáli. Norđmenn náđu sér eigi fyrr en Guđ gaf ţeim olíuna.
Spurning til Bjarna F. Einarssonar: Hvađa mynstur er ţađ sem sést á kanti steinsins?
Bloggar | Breytt 17.6.2023 kl. 04:54 | Slóđ | Facebook | Athugasemdir (2)
Um tattúin tvö, Eggert og Vilhjálm Higginson
24.5.2023 | 07:48
Ég sá um daginn á FB, ađ hinn síungi skólafélagi minn úr barnaskóla, Eggert Pálsson, var á tónleikaferđalagi í Edinborg. Hann er eins og allir vita páku-maestro Sinfóníunnar.
Öfunda ég Eggert af ţví ađ vera í borginni fögru, ţó ađ hann sé ţar örugglega í S-inu sínu. Eggert hefur nefnilega lengi veriđ Helgarskoti (sem er eins konar drag-fyrirbćri). Hann bregđur sér oft í litrík kjölt og blćs úr sekk sínum - ţ.e. löngu eftir ađ hann hćtti ađ vera Ironmann (sem var í bernsku). Svo langt geng ég auđvitađ ekki, ţó ég hafi alltaf veriđ fullgildur Superman og örugglega ekta McWilliams inn viđ beiniđ.
Ég var í Edinborg í fyrra eftir langt hlé, og hef plön um ađ fara ţangađ aftur bráđlega.
Fyrir fáeinum dögum horfđi ég ég ţátt í norska sjónvarpinu um sögu Tattoosins i Edinborg (Eidyn´s borg /Auđunarborg: á skosk-gelísku Důn Čideann). Sú saga hófst áriđ 1949. Norđmenn eru sólgnir í ađ horfa á ţessa hátíđ í kringkastinu, enda verđa flestir ţeirra glađir, og jafnvel građir, ţegar ţeir heyra lúđrasveit - og sannanlega stífgrađir af ađ ganga í takt.
Ţó ég sé friđsemdarmađur, hef ég alltaf haft gaman ađ horfa á hina árlegu ţćtti frá ţessum hátíđum međ sekkjapípum, trommuslćtti, herlúđrasveitum og hátíđarherćfingum. Ţar gćtu gömlu, norsku erfđaeindirnar í mér enn veriđ ađ gerja .
En ţessar kenndir og fiđringur koma líklega til af ţví, ađ fyrst er ég sigldi út fyrir landsteinanna međ foreldrum mínum (1971), á Gullfossi, var fyrsti viđkomustađurinn Edinborg. Ţar náđi fađir minn í miđa á Tattúiđ sem voru fyrir sćti efst á trépöllunum sem ţá voru, sem allir riđluđust og hristust. Ţađ var rigningarsuddi ţađ kvöld, og heldur köld upplifun - og ég ađ drepast í lofthrćđslunni.
Pallarnir fyrir Tattúiđ eru nú ekki ósvipađir geimskipi í Spielberg-mynd. Ljósm. VÖV, 2022.
Ţađ sem fćstir vita ef til vill ekki, er ađ orđiđ tattoo er komiđ úr 17. aldar hollensku og hefur ekkert međ húđflúr ađ gera. Á 17. öld lét herinn trumbumeistara sína ganga um öldurhúsahverfi Amsterdam og tromma viđvörun til kráareigenda um ađ taka hanann af öltunnum sínum. Ţađ var kallađ "ađ taka hanann af": doe den tap toe. Ţetta var gert svo ađ hermenn og sjóliđar sneru til herstöđvar sinnar eđa leiguhúsnćđis á guđlegum tíma. Ţessi stoppklukka međ trommum og pákum varđ síđar ađ fastri siđvenju, tattoo, til ađ koma hermönnum í bćliđ. Nú spyrja örugglega einhverjir, hvort ađ tattúiđ sem fólk er ađ skreyta sig međ í dag sé eitthvađ ţessu skylt. Svo er alls ekki; ţađ tattoo (upprunalega tattow á ensku) er fengiđ ađ láni úr máli Samóaeyinga, tatau, sem ţýđir ađ slá - međ vísun í vćngjabein af stórri leđurblöku međ oddi sem ţá var notuđ til húđflúrs, međ ţví ađ slá ţví á ákveđin hátt í húđina. Ţá er ţađ komiđ á hreint.
Ég hef aldrei veriđ gefinn fyrir húđflúr, en Tattooiđ í Edinborg heillađi mig og gerir enn, ţó ég sé ekki einn af ţeim sem ganga mikiđ í takt. Norsku litningagarmarnir verđa ekki svo kátir ađ mér rísi af ţví hold. Minningin um hátíđahöldin í Edinborg, ţegar ég kom ţar í ágúst 1971, heillar mig enn.
Ţegar ég var ţar í fyrra međ frú Irene, fórum viđ upp ađ kastala og allt var lokađ vegna tattoosins. Ég spurđi hvort hćgt vćri ađ fá miđa. Blessuđ konan í miđasölunni hló bara og sagđi sposk á skotaensku:
Darrhling, you hoeve tuu mudder to get them, or buyi them a yeeeehar in advance, or even tuu yeeeharsh.
Nćst er ég verđ í Auđunarborg, kaupi ég miđa fram í tímann og verđ svo í McWilliam kjöltu, en án varalits, á 6 röđ (80 pund).
Hér er ástin mín hún Irene međ mér í janúar 1989 uppi á Kastalahćđ klćdd í gamlan Aquascutum frakka föđur míns sem ég notađi töluvert á Englandi 1988-89. Ţá var ég oft spyrđur, hvađan af Bretlandseyjum ég kćmi, m.a. vegna rykfrakkans. Ég svarađi venjulega: From the Northern most of the Isles, where your balls freeze like Haggis if you wear a kilt. Háskólinn í Durham tókst einnig ađ gefa mér nýtt nafn í einu bréfi sinna til mín, ţví Sheila á skrifstofu deildarinnar var illilega orđblind. Ég varđ ađ Higginson. Google gefur skýringar á öllu: The original Gaelic form of Higginson was O hUgin, which is derived from the word uiging, which is akin to the Norse word Viking.
Myndin efst var tekin af mér í bol, skyrtu, peysu og jakka í 20 stiga hita af einhverjum snápskota á Edinborgarhćđ í ágúst 1971. Ég var ţví ekki eins herđabreiđur og McWhorther vörđur, ţó ţannig gćti ţađ litiđ út. McWhorther ćttin vill helst ekki láta rugla sér viđ Markwhortherćttina.
Myndin, meee..eeh, hér fyrir neđan sýnir, hvers konar herbergi kindarlegur Higginson frá Íslandi fćr sjálfkrafa, svo hann ţjáist ekki af heimţrá.
Bloggar | Breytt s.d. kl. 08:00 | Slóđ | Facebook | Athugasemdir (0)
Snřrre-Střre á Íslandi - Síđbúin 17. maí kveđja
18.5.2023 | 09:16
Um daginn sást til norsks hormangara í Sundhöllinni í Reykjavík. Hann krafđist ţess auđvitađ ađ fá Snřrrelaug aftur til Noregs. Eins og allir vita er SNŘRR alnorskt fyrirbćri, sem er samt nákvćmlega ţađ sama og ţađ sem Íslendingar kalla hor, sem ađ mestu er ćttuđ frá Noregi og er algegnt í erfđamengi Íslendinga. Ađ fornu voru margar Snřrrelaugar í Noregi og sér í lagi á Íslandi.
Međ nýja ţjóđariđnađinum getiđ ţiđ, landsmenn góđir, reiknađ út hve mikil aukning hors verđur í íslenskum laugum.
Lausn er ţó í sjónmáli eftir ađ Evrópuráđiđ gaf Íslandi undanţágu fyrir miklu laugarhori. "Iceland will be Snotless, sooner or later", sagđi von der Layer frá ESB. Horiđ frá Íslandi verđur flutt til Úkraínu í gámum og ţví slett á Rússa međ HOR OR-flaugum bandarískum. Pútínveldiđ mun hrynja međ leynivopni Íslendinga.
Ja, vi elsker dette landet.
Sjá einnig ćsifrétt D(r)ónans frá Stríđssöngvakeppni Evrópu.
Forn fróđleikur | Breytt s.d. kl. 09:44 | Slóđ | Facebook | Athugasemdir (0)